Nazikçiçək tıs-tıs

Illicium tenuifolium (lat. Illicium tenuifolium) — schisandraceae fəsiləsinin illicium cinsinə aid bitki növü.

Nazikçiçək tıs-tıs
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Archaeplastida
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptophyta
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Dəstə:
Qərənfilçiçəklilər
Fəsilə:
Plumbaqokimilər
???:
Nazikçiçək tıs-tıs
Beynəlxalq elmi adı

Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qafqazda geniş yayılmışdır.

Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Alçaq kolcuqdur. Yastıqcası çox möhkəm, diametri 10-20 sm (və daha çox), hündürlüyü 8-12 sm, bəzən yarımşarşəkillidir. Yay yarpaqları açıq-göyümtül, hamar, üç hissəli və ya xətvarı-bizvarı, cod, bünövrəsində uzunluğu 11-16 (25) mm və eni 1-1,5 mm, ucu biz, çılpaq, kənarları xırda tükcüklüdür. Yaz yarpaqları çox qısadır. Çiçək saplaqları 5-8 dəfə yarpaqlardan uzun, uzunluğu 15-25 sm, yuxarı tərəfində budaqlı, 2-5 və ya daha çox əyrili, bəzən sadədir. Çiçəkləri çiçək qrupunda seyrək yerləşmiş, sünbüllərin arasında məsafələri onların uzunluğundan çoxdur və ya ona bərabərdir. Sünbülləri birçiçəkli, uzunluğu 10-11 mm-dir. Çiçəkaltlıqları çılpaq, üst çiçək altlığının uzunluğu 4-5 mm, yumurtavarı-lansetvarı, içəri çiçəkaltlıqları üstdəkindən uzun, pərdəli, ucu qısadır. Kasacığın uzunluğu 9-10 mm, qıfvari olub, borucuğu tükcüklüdür. Kasacığın büküyü ağ, eni təxminən 3 mm, 10 qanadlı, çılpaq, qonur damarcıqlıdır. Ləçəkləri çəhrayıdır. May-iyun aylarında çiçəkləyir, iyul-avqust aylarında meyvə verir. Təbiətdə, əsasən, toxum vasitəsilə çoxalır.

Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dağ ətəyində, quru, gilli və çınqıllı yamaclarda bitir.

Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanın nadir növüdür. Kiçik Qafqazda (Gəncə yaxınlığında) təbii halda bitir. Azərbaycanın "Qırmızı kitab"ına daxil edilməsi tövsiyə edilir.

İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dağlıq sahələrin bərkidilməsində və quraq ərazilərin yaşıllaşdırılmasında istifadə edilə bilər.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Флора Азербайджана. т.7. 1957;
  • Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki forma¬si-yaları. 1996; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.