Ocaq iyesi

Ocaq iyesi - türk, tatar və altay xalq inancında ocaq ruhu. Ocaq (Ocak, Ocag, Oşak, Oçok, Osak, Öcek) iyesi olaraq da bilinir. Monqollar Qulamta (Qolumta, Xolomta, Holumta) Ezen olaraq xatırlayarlar. Ocağın qoruyucu ruhudur. Hər ocaq üçün fərqli bir iye vardır. Türk mədəniyyətində ocaq çox əhəmiyyətli bir yerə malikdir, evin ən əhəmiyyətli ünsürü olduğu kimi məcazi ev mənasına da gəlir. Ateşe hörmət göstərilməsi lazımdır. Ocaq və atəşi müqəddəs qəbul edilir. Eyni şəkildə ocağın üzərinə qoyulan üç ayaqlı qazanlar da əhəmiyyətli bir yerə malikdir. Azərilər ocağa su dökmeyip özbaşına sönmesini gözləyərlər. Çünki bu ocağın ruhunu hirsləndirər. Köhnə Türklər evdəki yeməkdən bir parçanı ocağa ataraq ona verərlər. Bəzən ağ bəzən qırmızı saçlı bir qadın kimi görünür. Atəşin yandırıldığı yer müqəddəsdir. Ancaq bu köhnə fars ölkəsindəki kimi oda sitayiş şəklindəki bir bütpərəstlik deyil.dir

Ocağın Əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ocaq; türk, altay və monqol mədəniyyətində çox əhəmiyyətli bir yerə sahib olan müqəddəs bir obyektdir. Ocak, Ocag, Oşak, Oçok, Usak, Öcek, Vuçah olaraq da deyilər. Monqollar Qulamta (Qolumta, Xulumta, Kolomta) deyərlər. İçində atəş yandırılan hər yerdir. Evin və ya çadırın ısıtılmasını və qidaların pişirilmesini təmin edər. Türklərdə atəş və ocaq maddi və mənəvi bir çox funksiyanı yerinə yetirər. Atəş ruhunun qoruyucu və kömək edici xüsusiyyəti vardır. Cəza verici, təmizləyici, müalicə edici, bərəkət verici olaraq da görülər. Bunun yanında şəfa olan yerlərə də Ocaq deyilir.

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

(Oc/Od) kökündən törəmişdir. Atəş yandırılan yerdir. Bişirmə, istilik kimi məqsədlərlə istifadə edilər. Mecazen ev, ailə deməkdir. "Öcermek", atəşi söndürməmək üçün qarışdırmaq mənalarını ehtiva edər. "Ocamaq" atəş yandırmaq deməkdir. Monqolcada Oç sözcüyü qığılcım mənasını verər.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Draig.svg Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.