Patent hüququ

Patent hüququ – hüquq sahəsi, bu sahənin normaları ixtiralara patent verməklə onların hüquqi mühafizəsi sistemini müəyyən edir. İxtiralarla əlaqədar hüquq münasibətlərini nizamlayan xüsusi qanunlar patent hüququnun əsas mənbəyidir.[1]

Patent hüququ patent sahibinə texniki yeniliyin təcrübədə tətbiqinə sərf etdiyi xərcləri ödəmək, habelə qoyulmuş kapitaldan mənfəət götürmək imkanı verir. Patent hüququnun əsas məzmununu patent sahibinin hüquqlarını, onların bütünlükdə və ya bir hissəsinin başqasına verilməsi qaydasını, həmçinin hüquqların pozulması nəticələrini müəyyən edən normalar təşkil edir.[2]

Patent hüququ həmçinin patent almaq üçün sifariş vermə qaydasını və patent haqqında mübahisələrin həlli qaydasını nizamlayır. Patent hüququnun əsas mənbəyi ali qanunverici orqanın qəbul etdiyi xüsusi qanunlardır.

Patent hüququ — bir ixtiranın qorunması üçün qanunla təmin edilən hüquq sistemidir. Bu hüquq, ixtiraçının öz ixtirasını müəyyən bir müddət ərzində kommersiya məqsədilə istifadə etməsinə, istehsal etməsinə və satmasına müstəsna hüquqlar verir. Patent hüququ, texnologiya və elmi sahələrdə innovasiyaları təşviq etmək və bu sahələrdəki ixtiraların istifadəsini qanuni şəkildə tənzimləmək üçün mühüm vasitədir.[3]

Əsas prinsipləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Patentə iddia edən ixtira, daha əvvəl heç bir yerdə açıqlanmamış və istifadə edilməmiş olmalıdır.[4] İxtira mütəxəssislər üçün aydın olmayan və innovativ bir texniki həll təqdim etməlidir. İxtira sənaye sahəsində praktik olaraq tətbiq edilə bilməlidir. Patent, ictimaiyyətin texnologiya sahəsində inkişafına kömək etməlidir.[5]

Patent hüququnun idarəetməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Patent hüququ milli və beynəlxalq səviyyədə tənzimlənir[6]:

  • Milli səviyyədə: Patent hər bir ölkənin patent idarəsi vasitəsilə verilir (məsələn, ABŞ-da USPTO, Avropada EPO).
  • Beynəlxalq səviyyədə: Patent Kooperasiyası Sazişi (PCT) beynəlxalq səviyyədə patent müraciətlərini asanlaşdırır.

Patent hüququnun müddəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Patent hüququnun müddəti əksər ölkələrdə 20 ildir. Bu müddət ərzində patent sahibi öz ixtirasını istifadə etmək və digərlərinə qadağan etmək hüququna malikdir.[7] Müddət başa çatdıqda, ixtira ictimaiyyətin sərbəst istifadəsinə açıq olur.

Patentdən istisnalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəzi ixtiralar patentləşdirilə bilməz, məsələn[8]:

  1. Elm kəşfləri (qanunlar və təbii hadisələr).
  2. Ədəbi, bədii və musiqi əsərləri (bunlar müəllif hüquqları ilə qorunur).
  3. Tibbi metodlar (bəzi ölkələrdə).
  4. Əxlaqa və ictimai qaydalara zidd texnologiyalar.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑  (fr.) JORF n°0170 du 25 juillet 2009 page 12409, texte n° 3, LOI n° 2009-892 du 24 juillet 2009 autorisant la ratification du traité sur le droit des brevets Arxiv surəti 6 mart 2016 tarixindən Wayback Machine saytında, NOR: MAEJ0815903L
  2. ↑ CHAPTER 20: INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS: Section A: General Provisions (PDF). 2024-05-13 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-24.
  3. ↑ Mulder, Cees; van Woudenberg, Roel. "New Rule 56a and amendments to Rule 56 EPC - Background, requirements and consequences". Epi Information. 2022. 2024-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-24.
  4. ↑  (fr.) Laurent Teyssedre, Ratification du PLT (suite) Arxiv surəti 23 noyabr 2023 tarixindən Wayback Machine saytında, Le blog du droit européen des brevets, 25 March 2009. Consulted on 29 March 2009
  5. ↑ "Contracting Parties > Patent Law Treaty (Total Contracting Parties: 43)". WIPO. 10 June 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 March 2023.
  6. ↑  (fr.) French Senate web site, Sénat, Session Ordinaire de 2008–2009, Annexe au procès-verbal de la séance du 14 janvier 2009, Projet de Loi autorisant la ratification du traité sur le droit des brevets Arxiv surəti 8 mart 2024 tarixindən Wayback Machine saytında, 14 January 2009. Consulted on 22 January 2009
  7. ↑  (fr.) Laurent Teyssedre, Ratification du PLT Arxiv surəti 21 noyabr 2023 tarixindən Wayback Machine saytında, Le blog du droit européen des brevets, 20 January 2009. Consulted on 22 January 2009
  8. ↑  (fr.) French Senate web site, Annexe au procès-verbal de la séance du 17 mars 2009, Rapport fait au nom de la commission des Affaires étrangères, de la défense et des forces armées sur le projet de loi autorisant la ratification du traité sur le droit des brevets, Par M. Rachel Mazuir, Sénateur Arxiv surəti 14 may 2024 tarixindən Wayback Machine saytında

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
  • Mulder, Cees. "Patent Law Treaty: Promises Not Delivered-How the Negotiations Resulted in Ambiguities in the Treaty: Patent Law Treaty". The Journal of World Intellectual Property (ingilis). 17 (5–6). November 2014: 160–190. doi:10.1002/jwip.12028.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]