Pelagornis sandersi

Pelagornis sandersi (lat.) — quşlara aid olan Pelaqois cinsinə daxil olan nəsli kəsilmiş növ. Bu növün nümayəndələri Dünya tarixində ən böyük uçan quş olmaları kimi tarixə düşmüşdür. Onların qanadları arasında məsafə 6,1–7,4 metr[1] arası olmuşdur. İkincisi bu qanadları arasında məsafəsi ən böyük olan quş kimi də tanınır. Onların ölçüsü günümüzdə belə yaşayan Köçəri albatrosdan belə böyükdür[2]. P. sandersi növü ilk dəfə 2014-cü ildə təvir edilərək qeydə alınmışdır. P. sanderi bir növ kimi qeydə alındıqdan sonra Argentavisin rekordlarını qırmışdır. Argentavisin qanadları arasında məsafə də 7 metr[3][4].

Pelagornis sandersi
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Pelagornis sandersi
Beynəlxalq elmi adı

Açılışı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pelagornis sandersiyə aid yeganə tapıntı 1983-cü ildə Cənubi Karolinanın Çarlston şəhəri yaxınlığında Çarlston Beynəlxalq Hava limanının inşası zamanı aşkarlanmışdır. Yeni növ öz adını Çarleston muzeyinin kuratoru Albert Sandersin adından almışdır. Tapıntılar Çarlston muzeyinə yerləşdirilmişdir. 2014-cü Den Ksepkoy qalıqları incələyərən onların yeni bir növa aid olmasını müəyyən etmişdir. Əslində quşa aid bir lələk aşkarlanmasa da, Ksepka kompüterin köməyi ilə quşun görünüşünü bərpa etmişdir. O, quşun qanadları arasında məsafəni 6,4 m olaraq qeydə almışdır[5].

Xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Pelagornis sandersi ilə And kondoru və Köçəri albartos arasında fərqlər

Analizlər onu göstərmişdir ki, quş təqribən 25 milyon il öncə yaşamışdır[6]. Ehtimal edilir ki, bu növ pliosen dövründə 4 milyon il öncə kəsilmişdir[7].

Böyük ehtimal ki, Pelagornis sandersi dəniz quşlarına aiddir. Onlar dəniz səthindən şikarı asanlıqla götürə bilirdilər. Onların qısa ayaqlara sahib olması onu deməyə əsas verir ki, quşlar su səthinə enə və qalxa bilmirlər. Üstəlik kompüter qrafikası onu göstərmişdir ki, onlar səmada qanad çala bilmirdilər[7]. Bu onu deməyə əsas verir ki, quş yalnız atılaraq uca bilirdi. Bu zaman onların sürəti 60 km/s[5] ola bilir. Qanadları arasında olan məsafə sayəsində daha çox məsafəni qət edə bilirdilər. Böyük ehtimal ki, onlar balıq və kalmar ovlayırdılar[7].

Bu quşların ümumi çəkisi 22–40 kq arasında dəyişirdi. Bu səbəbdən bir çox alimlər bu canlıların uça bilməsini istisna edirlər[8]. Növün açılışını edən Den Ksepka Pelagornis sandersi növünün kiçik bədən quruluşuna malik olmaları və qanadları arasındakı məsafəni nəzərə alaraq uçmasını mümkün saymışdır[9].

Pelagornis sandersi quşlarının qanadları arasında məsafə 6,1–7,4 metr olmuşdur. Bunyada yaşamış ən böyük uçan quş olmuşdur. Ancaq dünyanın ən böyük uçan çanlıları Pterosauriaya daxil olan Hatzegopteryx və Ketsalkoalt olmuşdur. Onların qanadları arasında məsafə 10–11 metr idi[10].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Daniel T. Ksepka Flight performance of the largest volant bird // Proceedings of the National Academy of Sciences. — 2014. — ISSN 1091–6490. — DOI:10.1073/pnas.1320297111. — PMID 25002475.
  2. ↑ Rebecca Morelle. "Fossil of 'largest flying bird' identified". BBC News. 7 July 2014. 7 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 July 2014.
  3. ↑ Sankar Chatterjee, R. Jack Templin, Kenneth E. Campbell, Jr. The aerodynamics of Argentavis, the world's largest flying bird from the Miocene of Argentina // Proceedings of the National Academy of Sciences. — 2007. — Vol. 104, № 30. — P. 12398–12403. — ISSN 0027–8424. — DOI:10.1073/pnas.0702040104. — PMID 17609382.
  4. ↑ Choi, Charles Q. "World's largest flying bird was like nothing alive today". Fox News. 7 July 2014. 8 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 July 2014.
  5. ↑ 1 2 Karim, Nishad. "Fossils dug up at airport may be largest flying bird ever found". The Guardian. 7 July 2014. 8 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 July 2014.
  6. ↑ Osborne, Hannah. "Pelagornis Sandersi: World's Biggest Bird Was Twice as Big as Albatross with 24ft Wingspan". International Business Times. 7 July 2014. 7 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 July 2014.
  7. ↑ 1 2 3 "Lenta.ru: Elm və texnika: Elm: Dünya tarixinin ən böyük ucan quşunun uçuş sirri müəyyən edildi". 2014-07-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-14.
  8. ↑ Hotz, Robert Lee. "Scientists Identify Largest Flying Bird". Wall Street Journal. 7 July 2014. 8 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 July 2014.
  9. ↑ Khan, Amina. "Fossil's 21-foot wingspan shows Pelagornis was 'largest flying bird'". Los Angeles Times. 7 July 2014. 8 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 July 2014.
  10. ↑ Staff. "Hatzegopteryx". BBC. 2014. 27 March 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 July 2014.