Python tarixi

Əvvəlki Python loqosu, 1990-cu illər–2006
Yeni Python loqosu, 2006–indiyədək
Qvido van Rossum 2014-cü ildə

Python proqramlaşdırma dili 1980-ci illərin sonlarında Qvido van Rossum tərəfindən yaradılıb[1] və onun tətbiqinə 1989-cu ilin dekabrında[2] Hollandiyadakı Riyaziyyat və İnformatika Mərkəzində müstəsna vəziyyətləri emal edən və Amoeba əməliyyat sistemi ilə qarşılıqlı əlaqə qura bilən ABC dilinin davamçısı kimi başlanmışdır.[3]

Van Rossum Python-un əsas müəllifidir və onun Python-un istiqamətini müəyyənləşdirməkdə davam edən mərkəzi rolu Python icması tərəfindən ona verilən adda (ömürlük xeyirxah diktator) əks olunur.[4][5] Lakin Van Rossum 12 iyul 2018-ci ildə istefa verdi.[6] Python adını BBC televiziya şousu "Monty Python's Flying Circus"dan almışdır.[7]

Python 2.0 16 oktyabr 2000-ci ildə, yaddaşın idarə edilməsi, Unicode dəstəyi və dövri işləyən tullantı toplayıcısı (istinadların hesablanmasına əlavə olaraq) daxil olmaqla bir çox əsas yeni xüsusiyyətlərlə buraxıldı. Bununla belə ən vacib dəyişiklik daha şəffaf və icma tərəfindən dəstəklənən prosesə keçidlə birlikdə tərtibat prosesinin özündə baş verdi.[8]

Böyük, geriyə uyumlu olmayan versiya olan Python 3.0 uzun müddət sınaqdan keçirildikdən sonra 3 dekabr 2008-ci ildə buraxıldı.[9] Onun əsas xüsusiyyətlərinin bir çoxu geriyə uyğun, lakin indi dəstəklənməyən Python 2.6 və 2.7-yə də əlavə edilmişdir.[10]

Versiyalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nömrələnmiş versiyalardan əvvəlki buraxılışlar:

  • Tətbiqinə başlandı – 1989 dekabr[2]
  • Riyaziyyat və İnformatika Mərkəzində daxili buraxılışlar – 1990[2]
Versiya Son mikroversiya Buraxılış tarixi Tam dəstəyin bitməsi Təhlükəsizlik yenilənmələrinin bitməsi
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 0.9 0.9.9[2] 1991-02-20[2] 1993-07-29[a][2]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 1.0 1.0.4[2] 1994-01-26[2] 1994-02-15[a][2]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 1.1 1.1.1[2] 1994-10-11[2] 1994-11-10[a][2]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 1.2 1995-04-13[2] Dəstəklənmir
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 1.3 1995-10-13[2] Dəstəklənmir
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 1.4 1996-10-25[2] Dəstəklənmir
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 1.5 1.5.2[11] 1998-01-03[2] 1999-04-13[a][2]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 1.6 1.6.1[11] 2000-09-05[12] 2000-09[a][11]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.0 2.0.1[13] 2000-10-16[14] 2001-06-22[a][13]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.1 2.1.3[13] 2001-04-15[15] 2002-04-09[a][13]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.2 2.2.3[13] 2001-12-21[16] 2003-05-30[a][13]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.3 2.3.7[13] 2003-06-29[17] 2008-03-11[a][13]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.4 2.4.6[13] 2004-11-30[18] 2008-12-19[a][13]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.5 2.5.6[13] 2006-09-19[19] 2011-05-26[a][13]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.6 2.6.9[20] 2008-10-01[20] 2010-08-24[b][20] 2013-10-29[20]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 2.7 2.7.18[21] 2010-07-03[21] 2020-01-01[c][21]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.0 3.0.1[13] 2008-12-03[20] 2009-06-27[22]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.1 3.1.5[23] 2009-06-27[23] 2011-06-12[24] 2012-04-06[23]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.2 3.2.6[25] 2011-02-20[25] 2013-05-13[b][25] 2016-02-20[25]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.3 3.3.7[26] 2012-09-29[26] 2014-03-08[b][26] 2017-09-29[26]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.4 3.4.10[27] 2014-03-16[27] 2017-08-09[28] 2019-03-18[a][27]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.5 3.5.10[29] 2015-09-13[29] 2017-08-08[30] 2020-09-30[29]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.6 3.6.15[31] 2016-12-23[31] 2018-12-24[b][31] 2021-12-23[31]
Köhnə versiya, dəstəklənmir: 3.7 3.7.17[32] 2018-06-27[32] 2020-06-27[b][32] 2023-06-06[32]
Köhnə dəstəklənən versiya: 3.8 3.8.18[33] 2019-10-14[33] 2021-05-03[b][33] 2024-10[33]
Köhnə dəstəklənən versiya: 3.9 3.9.18[34] 2020-10-05[34] 2022-05-17[b][34] 2025-10[34][35]
Köhnə dəstəklənən versiya: 3.10 3.10.13[36] 2021-10-04[36] 2023-04-05[b][36] 2026-10[36]
Köhnə dəstəklənən versiya: 3.11 3.11.6[37] 2022-10-24[37] 2024-04-01[37] 2027-10[37]
Cari versiyaя: 3.12 3.12.0[38] 2023-10-02[38] 2025-05[38] 2028-10[38]
Test versiyası: 3.13 3.13.0a1[39] 2024-10-01[39] 2026-05[39] 2029-10[39]
Rənglər:
Легенда:
Köhnə versiya, dəstəklənmir
Köhnə dəstəklənən versiya
Cari versiya
Test versiyası
Gələcək versiya
Kursiv 29.10.2023 tarixinə hazırda dəstəklənən versiyaların ən son mikro versiyasını göstərir.

Table notes:

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Son mikro buraxılış tarixi.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Təhlükəsizlik olmayan son buraxılış tarixi.
  3. ↑ Rəsmi dəstək 01-01-2020 tarixində başa çatdı, lakin kodun 2020-01-01 tarixində göründüyü kimi son buraxılışı 2020-04-20 tarixində 2.7.18 versiyası olaraq buraxıldı.[21]

Qrafik

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "The Making of Python". Artima Developer. September 1, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 22, 2007.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 van Rossum, Guido. "A Brief Timeline of Python". 2009-01-20. 2011-08-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  3. ↑ "Why was Python created in the first place?". Python FAQ. May 18, 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 22, 2007.
  4. ↑ van Rossum, Guido. "Origin of BDFL". July 31, 2008. July 21, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 1, 2008.
  5. ↑ "Python Creator Scripts Inside Google". www.eweek.com. March 7, 2006. August 9, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 13, 2008.
  6. ↑ Fairchild, Carlie. "Guido van Rossum Stepping Down from Role as Python's Benevolent Dictator For Life". Linux Journal (ingilis). July 12, 2018. July 13, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 12, 2018.
  7. ↑ "General Python FAQ — Python 3.8.3 documentation". docs.python.org. 2012-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-30.
  8. ↑ Kuchling, Andrew M.; Zadka, Moshe. "What's New in Python 2.0". December 14, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 22, 2007.
  9. ↑ "Welcome to Python.org". python.org. June 14, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 27, 2016.
  10. ↑ van Rossum, Guido. "PEP 3000 -- Python 3000". 2006-04-05. 2022-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 27, 2016.
  11. ↑ 1 2 3 "Releases | Python.org". 2015-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  12. ↑ Drake, Fred L. Jr. "PEP 160 -- Python 1.6 Release Schedule". 2000-07-25. 2022-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  13. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 "Download Python | Python.org". 2018-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  14. ↑ Hylton, Jeremy. "PEP 200 -- Python 2.0 Release Schedule". 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  15. ↑ Hylton, Jeremy. "PEP 226 -- Python 2.1 Release Schedule". 2000-10-16. 2022-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  16. ↑ Warsaw, Barry; van Rossum, Guido. "PEP 251 -- Python 2.2 Release Schedule". 2001-04-17. 2022-05-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  17. ↑ van Rossum, Guido. "PEP 283 -- Python 2.3 Release Schedule". 2002-02-27. 2022-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  18. ↑ Warsaw, Barry; Hettinger, Raymond; Baxter, Anthony. "PEP 320 -- Python 2.4 Release Schedule". 2003-07-29. 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  19. ↑ Norwitz, Neal; van Rossum, Guido; Baxter, Anthony. "PEP 356 -- Python 2.5 Release Schedule". 2006-02-07. 2022-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  20. ↑ 1 2 3 4 5 Norwitz, Neal; Warsaw, Barry. "PEP 361 -- Python 2.6 and 3.0 Release Schedule". 2006-06-29. 2022-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  21. ↑ 1 2 3 4 Peterson, Benjamin. "PEP 373 -- Python 2.7 Release Schedule". 2008-11-03. 2022-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-20.
  22. ↑ "17. Development Cycle — Python Developer's Guide". 2023-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  23. ↑ 1 2 3 Peterson, Benjamin. "PEP 375 -- Python 3.1 Release Schedule". 2009-02-08. 2022-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  24. ↑ Peterson, Benjamin. "[RELEASED] Python 3.1.4". python-announce (Poçt siyahısı). 2011-06-12. 2021-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  25. ↑ 1 2 3 4 Brandl, Georg. "PEP 392 -- Python 3.2 Release Schedule". 2009-12-30. 2022-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  26. ↑ 1 2 3 4 Brandl, Georg. "PEP 398 -- Python 3.3 Release Schedule". 2011-03-23. 2022-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  27. ↑ 1 2 3 Hastings, Larry. "PEP 429 -- Python 3.4 Release Schedule". 2012-10-17. 2022-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  28. ↑ Hastings, Larry. "[RELEASED] Python 3.4.7 is now available". python-announce (Poçt siyahısı). 2017-08-09. 2021-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  29. ↑ 1 2 3 Hastings, Larry. "PEP 478 -- Python 3.5 Release Schedule". 2014-09-22. 2022-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-17.
  30. ↑ Hastings, Larry. "[RELEASED] Python 3.5.4 is now available". python-announce (Poçt siyahısı). 2017-08-08. 2021-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  31. ↑ 1 2 3 4 Deily, Ned. "PEP 494 -- Python 3.6 Release Schedule". 2015-05-30. 2022-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-23.
  32. ↑ 1 2 3 4 Deily, Ned. "PEP 537 -- Python 3.7 Release Schedule". 2016-12-23. 2023-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-16.
  33. ↑ 1 2 3 4 Langa, Łukasz. "PEP 569 -- Python 3.8 Release Schedule". 2018-01-27. 2023-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-16.
  34. ↑ 1 2 3 4 Langa, Łukasz. "PEP 596 -- Python 3.9 Release Schedule". 2020-10-13. 2022-11-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-07.
  35. ↑ Langa, Łukasz. "PEP 602 -- Annual Release Cycle for Python". 2019-06-04. 2023-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-16.
  36. ↑ 1 2 3 4 Salgado, Pablo. "PEP 619 -- Python 3.10 Release Schedule". 2020-05-25. 2023-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-16.
  37. ↑ 1 2 3 4 Salgado, Pablo. "PEP 664 -- Python 3.11 Release Schedule". 2021-07-12. 2023-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-16.
  38. ↑ 1 2 3 4 Wouters, Thomas. "PEP 693 -- Python 3.12 Release Schedule". 2022-05-24. 2023-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-16.
  39. ↑ 1 2 3 4 Wouters, Thomas. "PEP 719 -- Python 3.13 Release Schedule". 2023-05-26. 2023-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-16.