Qaya göbəyi
Qaya göbəyi — IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU B1b (i,iii) c (i,iii). Azərbaycanın nadir növüdür.[1]
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kökümsovu qısa, yoğun, çoxlu sayda kökətrafı yarpaq və gövdə əmələ gətirir. Kökətrafı yarpaqlar 5-10 sm uzunluğunda, ayaları yumurtavari, əsasında ürəkvari və ya dəyirmi; gövdələri nazik, zəif, əyri-üyrü, sallanan,10 (15) sm uzunluqdadır. Gövdə yarpaqları uzunsov və ya yumurtavari, 5-7 sayda, daha xırda, yuxarıdakılar salxımın əsasında oturaqdır. Salxımı tək, boş və azçiçəklidir. Tac mavi rəngdədir. Fındıqçaları 2,5-3 mm uzunluqda ensiz, kənarları azaciq enli dişli qanadlıdır.[2][3]
Bioloji, ekoloji, fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləmə may-iyul, meyvəvermə iyun-avqust aylarına təsadüf edir. Orta və yuxarı dağ qurşaqlarının (dəniz səviyyəsindən 2000 m yüksəklikdə) qayalı, daşlı və gilli yamaclarında, töküntülü və əhəngli yerlərdə, çayların yataqlarında rast gəlinir.[2][3][4]
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Böyük Qafqazın qərb hissəsidir.[3][4][5]
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın təbii bərpasının zəif olması, iqlimin mənfi təsirlərinin dəyişilməsindən asılılığı müşahidə olunur. Azalma tendensiyasına meyllidir.
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Antropogen amillər (ekstremal iqlimə malik ərazilərdə yayılması, kortəbii otarılma, tapdalanma), iqlim və ətraf mühit amillərinə həssaslıqdır.
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın nəzarətə götürülməsi, mütəmadi monitorinqlərin aparılması tələb olunur.[4]
