Qazi muzeyi

Qazi muzeyi – İlkaddım, Samsun, Məcidiyyə prospekti üzərində olan bir muzey. Mustafa Kamalın Samsuna ilk gəlişində qaldığı Mantika Palas adlı otelin bərpa edilməsi ilə 1940-cı ildə ziyarətə açılmışdır. Bina tam olaraq Məcidiyyə küçəsində, 25 pafta, 273 ada və 3 parseldə yerləşir. İki mərtəbəli olan tarixi quruluşun xarici divarları yığma kərpic, daxili bölmələri bağdadidir.[1]

Qazi muzeyi
Xəritə
Əsası qoyulub 1998
Ölkə
41°17′24″ şm. e. 36°19′56″ ş. u.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Muzeyin olduğu bina, bəzi mənbələrə görə Jean Ionnis Mantika[2] , bəzi mənbələrə görə də Yanko Abacıoğlu tərəfindən[3] 1902-ci ildə Mantika Palas adıyla otel olaraq inşa edilmişdir. 19 may 1919-cu ildə 9-cu Ordu Müfəttişi Mustafa Kamalın Samsunda olacağını bildirdiyi zaman, xidmətsiz bir otel təşkil edildi və Qazi xidmətinə verildi. Mustafa Kamal bu oteldə 25 may 1919-a qədər qaldı. Milli Mübarizədən ayrıldıqdan sonra Havzaya hərəkət etmək üçün oteldən ayrıldı.

Atatürk, bu oteldə Respublikanın elanından sonra 16–18 sentyabr 1928 və 22–26 noyabr 1930 tarixləri arasında qaldı. Atatürk, son səfərində qeyd dəftərində qeyd etdi[4]:

" Samsun 16 Sentyabr 1928; saat səkkizi çeyrək keçir. Yazı otağındayam. İsmet Paşanı gözləyərkən bu sətirlərı yazıram. Samsuna üçüncü defədir gelirəm. İlk gəlişim məlumdur, tarihixi gözümün önündə, masa üstündə duran uzun siqaret qutusunun qapağında oxuyuram: 19 May 1335. Ondan sonra bir dəfə daha gəlmişdim. Təqribən 4 il əvvəl, bir gəlişimdə də tarixini yuxarıda təsbit etdim. İsmət Paşa gəldi, yazını saxlayıram.
 "

Muzeyləşdirilməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Atatürkün hər Samsuna gəlişində yerləşdiyi otel 1924-cü ildə özünə, 1938'deki ölümüylə birlikdə vəsiyyəti gərəyi Makbule Xanım 'a verilmişdir. 1939-cu ildə Samsun Bələdiyyəsi 'nce muzey edilmək üzrə müsadirə edilən bina bu dövrə qədər Respublika Xalq Təriqəti binası olaraq istifadə edilmişdir[5]. 5 oktyabr 1940 tarixində də Samsun Bələdiyyəsi 'nce muzey olaraq xalqın ziyarətinə açılmışdır. O dövrdə binanın ikinci qatı muzey olaraq xidmət verərkən ilk qat əvvəllər Atatürk Xalq Kitabxanası olaraq, daha sonra da Samsun Otaq Teatrı olaraq istifadə edilmişdir.

Bu , 1983-cü il, 08/1985-ci il tarixli və 798 saylı qərarı ilə qorunan taşınmaz mədəniyyət əmlakı kimi qeydə alınmışdır[6].

1995-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyinə köçürüldü[7]. Mədəniyyət Nazirliyinin icra etdiyi yeniləmə işləri sonrasında da 8 noyabr 1998 tarixində təkrar muzey olaraq xalqın xidmətinə açılmışdır. Bu dövrdə bina tamamilə muzey deyil, ikinci mərtəbə isə muzey kimi istifadə olundu, birinci mərtəbə isə konfrans zalı kimi istifadə edildi.

Atakum Rotary Klubu və Türk Mühəndis və Memar Odaları Birliyi Samsun İl Koordinasiya təşkilatı 'nca reallaşdırılan[8] 2006-cı ildəki son yeniləmə ilə Samsun Atatürk Muzeyi ' nde olan tarixi əşyalar da buraya gətirilmiş və iki muzey birləşdirilmişdir. Bunların yanında müasir müzecilik anlayışına bağlı qalınaraq muzeyin işıqlandırma sistemləri yenilənmiş, əşyalar da təmizlənərək bütün bina muzey olaraq ziyarətə açılmışdır.

Muzey içərisi Atatürkün iş otağı, yataq otağı və toplantı salonları, yığıla eşyasıyla təchiz olunur. Muzeyin, Kongre Salonu adı verilən böyük salonunda bandırma Vapuru 'nun bir maketi, Atatürklə əlaqədar fotoşəkillər və sənədlər yer alır. Muzeydə iştirak edən digər əhəmiyyətli milli əsərlər arasında Onuncu İl Nutku 'nun əsli, Nitq ' un Osmanlıca əslinin nümunəsi və ilk ziyarətində Atatürkün yanında saxladığı gəzinti çantası iştirak etməkdədir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Samsun — Gazi Müzesi" (Türkçe). kultur.gov.tr. Erişim tarihi: 23 Ekim 2010.
  2. ↑ "Samsun Gazi Müzesi" (Türkçe). kvmgm.turizm.gov.tr. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2010.
  3. ↑ "SAMSUN — ATATÜRK EVİ" (Türkçe). ataturk.net. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2010.
  4. ↑ "Kaynakçali Atatürk Günlügü" (PDF) (Türkçe). ataturk.de. Erişim tarihi: 23 Ekim 2010.
  5. ↑ "Qazi Muzeyi" (Türkçe). samsev.org.tr . 23 oktyabr 2010-cu ildə əldə edilmişdir .
  6. ↑ "Qazi Muzeyi" (Türkçe). samsunkulturturizm.gov.tr. Mənbədən 1 oktyabr 2010-cu ildə arxivlənmişdir . 23 oktyabr 2010-cu ildə əldə edilmişdir .
  7. ↑ "Mədəniyyət Hazinesi Müzelerimiz" . aa.com.tr (İngilis dili) . 24 oktyabr 2010-cu ildə əldə edilmişdir .
  8. ↑ A b "GAZİ Muzeyi açıldı" (Türkçe). İlkadım , Samsun : emo.org.tr . 7 iyun 2006-cı il. 24 dekabr 2015-ci il tarixli mənbədən arxivləşdirildi . 24 oktyabr 2010-cu ildə əldə edilmişdir .