Sıxlaşdırıcı sürtkülər

Sıxlaşdırıcı sürtkülər – boru kəmərlərinin bağlayıcı armaturlarının, müxtəlif birləşmələrin boşluqlarının – yivli, flans və s. hermetikləşməsi üçün işlədilir. Onlar maye, qaz, buxar, tozların sıx olmayan hissələrə girməsinin qarşısını almağa kömək edirlər. Onlardan texnikanın konservasiyası zamanı saxlanılan məmulatların, maşınların, mexanizmlərin daxilinə rütubətin və korroziyal-aktiv maddələrin düşməsinin qarşısını aımaq üçün də istifadə edirlər.

Funksiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sıxlaşdırıcı sürtkülər kipləşmədən başqa hissələrin çoxunda antifriksion və mühafizə sürtküləri funksiyalarını yerinə yetirirlər. Sıxlaşdırıcı sürtkülərin bəziləri karbohidrogenli yanacaqla, raket yanacağı komponentləri ilə və başqa aqressiv mayelərlə, su ilə onların buxarları ilə və s. kontakt şəraitində istifadə olunur.

İrəli sürülən tələblər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sıxlaşdırıcı sürtkülərə aşağıdakı tələblər irəli sürülür:

– yüklənmənin təsiri altında temperatur artdıqda və başqa amillərin təsirindən dağılmamağı və sıxıcılardan axmaması;
– saxlanma şəraitində və sıxlaşdırıcı qurğularda öz xassələrinin dəyişməməsi;
– antifriksion və mühafizə sürtküləri funksiyalarını yerinə yetirərkən uyğun xassələrin zəruri səviyyəsinə malik olması.

Fiziki - kimyəvi xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sıxlaşdırıcı sürtkülər ən müxtəlif şəraitdə: qurğunun kipləşdirməyə qədər və sonrakı təzyiq dəyişmələrində, vakuum şəraitdə, temperaturun 50-dən 200⁰C-dək, ayrı-ayrı birləşmələrdə isə hətta 10000C və daha çox dəyişmələrində işlənə bilər. Sıxlaşdırıcı sürtkülərin elastiki plastiklik xassələri qurğuların sıxlaşdırılmasına qədərki və sonrakı təzyiq dəyişmələri şəraitində istifadə zamanı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Sürtkülərin kipləşdirmə xüsusiyyəti əsasında hazırlandıqları yağlardan yuxarıdır və möhkəmli həddinin və sürtkünün özlülüyünün çoxalması ilə yaxşılaşır. Lakin tərkibindən asılı olaraq bu xüsusiyyət 10Мрa-dan yuxarı olmayan təzyiqlərdə saxlanılır. Sürtkülərin reoloji xüsusiyyətləri, praktiki olaraq, boşluqların, arakəsmələrinsıxılmasına təsir göstərmədikdə, daha yüksək təzyiqlər şəraitində sürtkülərin kipləşdirmə xassəsini saxlamaq üçün onlara bərk əlavələr qatılır.

Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sürtkünün tətbiqinin yuxarı temperatur həddi 80⁰C-dir. Sürtkü yivli vtulkaların (oymaqların) sıxlaşdırılması üçün istifadə olunur. Bəzi hallarda sürtkünün xidmət müddəti 7 ilə çatır. Analoji məqsədlərlə Lita, ГГИ-54п və qısa müddətə, iki il müddətinə ЦИАТИМ-201 sürtküləri işlədilə bilər.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əliyeva N.T., Cavadova H.Ə., Qurbanov Ə.Ş., Hüseynova E.Ə., Əcəmov K.Y., Yağlar, sürtkülər və texniki mayelər. Bakı-2018.