Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1548-1549)
1548-1549 Səfəvi-Osmanlı müharibəsi, 29 mart 1548-ci ildə Qanuni Sultan Süleyman I ordusu ilə bir il davam etdirdiyi ekspedisiyanın adıdır.[1]
| Səfəvi-Osmanlı müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| Səfəvi-Osmanlı münasibətləri | |||
 | |||
| Tarix | 1548–1549 | ||
| Yeri | Van, Təbriz, İraq | ||
| Nəticəsi | Osmanlı İmperiyasının qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|
|||
Qanuni Sultan Süleyman Avstriya səfərində ikən, Səfəvi şahı I Şah Təhmasib Təbriz, Naxçıvan və Vanı yenidən öz torpaqlarına qaytardı. O, güclü şiə hökmranlığını qurdu və hətta, bölgəyə "xəlifələr" adlı casuslar göndərmişdi. Təhmasbin qardaşı Əlqas Mirzə Səfəvi taxtına çıxmaq istəyirdi. Buna görə də Əlqas Mirzə üsyan etdi, fəqət istədiyini edə bilməyərək, Qanuni Sultan Süleymanın yanına sığındı. Bu vaxt Bosniya valisi Üləma sultan Təkəli, Səfəvi xalqının vəziyyətini bildiyinə görə Ərzurum Bəylərbəyliyinə gətirildi və Elqəsə lələ təyin edildi.[2] Əlqas və I.Süleymanın heyətində olan qüvvələrlə 29 mart 1548-ci ildə İstanbuldan hücuma başladı. I.Süleyman Təbriz səfərinə çıxıb, 19 apreldə Ağşəhərə gəlmişdir. Sultan Süleyman, Konya, Niğdə, Kayseri yolu ilə; 25 May 1548-ci ildə Ordu-i Humayun ilə Sivas vilayətinə gəldikdə, böyük oğlu Şahzadə valisi Mustafa Amasya valisi idi. Şahzadə Mustafa gəlib atasının əlindən öpdü və digər şahzadələrdən fərqli olaraq bir müddət atsı ilə birgə səfərə qatıldı. Qanuni Sultan Süleyman Şahzadə Səlimi Rumeliyanın müdafiəsi üçün Ədirnəyə göndərərkən digər oğlu Şahzadə Bəyazidi Qaraman sancağında saxladı.[3] Osmanlıdakı səfərlərdən xəbərdar olan Şah Təhmasib ordusunu topladı. Təbrizdəki Səfəvi şahı I.Təhmasib, sultanın Xoy şəhərinə gəldiyini biləndə bütün şəhəri boşaltdı və özü də Qəzvinə çəkildi. 27 iyul 1548-ci ildə Sultan Süleyman çox çətinliklə Təbrizi işğal etdi. Sultan Süleyman 5 gün Təbrizdə qaldıqdan sonra Vana gedərək şəhəri mühasirəyə aldı. Avqustun 25-də Van şəhərini ələ keçirtdi. Sentyabrın 29-da sultan Diyarbəkirə, Noyabrın 25-də isə Hələbə gedərək, qışı burada keçirtdi. Sultan Süleyman dekabrın 21-də İstanbula qayıtdı.[4]
Müharibənin nəticələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Osmanlıların sünni, Səfəvilərin şiə olduğu dəqiqləşdi.[5]
- Səfəvilər bir daha Şərqi Anadolu torpaqlarını ələ keçirdə bilmədi.
- Sultan Süleyman Şərqi Anadolu bölgəsini təminat altına aldı.[6]
- Müharibədəki üstün bacarıqları və şərq sərhədlərinin etibarsızlığı nəticəsində Süleyman oğlu Şahzadə Mustafanı Amasya sancağından götürdü və İstanbula yaxın olan Konya Sancağına təyin etdi.[7]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Eravcı, Mustafa. Safevî Hanedanı. Yeni Türkiye Yayıncılık. 2002. ISBN 975-6782-39-0.
- ↑ Sümer, Faruk. Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü. TTK Yayıncılık. 1992.
- ↑ name=Notlar>[1] Arxivləşdirilib 2013-11-13 at the Wayback Machine
- ↑ Nesibli Nesib. Osmanlı-Safevî Savaşları, Mezhep Öeseşes, ve Azerbaycan. Yeni Türkiye Yayıncılık. 2002. səh. 32. ISBN 975-6782-39-0.
- ↑ name="100 Soruda Osmanlı Devleti Tarihi ">{{Kitap kaynağı| son =Başar | ilk =Fahamettin | başlık =100 Soruda Osmanlı Devleti Tarihi | il = 2004 | yayımcı =Aktüel Dünya Yayıncılık | dil = Türkçe | id = ISBN 9753040303
- ↑ name="Büyük Osmanlı Tarihi (10 cilt)">| ilk =Yılmaz | başlık = Büyük Osmanlı Tarihi| yıl = 20 | yayımcı = Ötüken Yayıncılık | dil = Türkçe | id = ISBN 9754371415
- ↑ name="Notlar"