Səthi cazibə

Səthi cazibə (və ya qeyri-səmimi cazibə) — insanın həqiqətən inandığı və ya etmək istədiyi şeydən çox, başqaları tərəfindən yaxşı qarşılandığı üçün bir şey söyləmək və ya etmək sosial hərəkətinə aiddir. Buna bəzən "insanlara eşitmək istədiklərini söyləmək" deyilir.[1] Səthi cazibə ümumiyyətlə həvəsləndirmək və ya inandırmaq üçün təsirli bir yoldur[2] və təəssürat/özünü təqdimetmə nəzarətinin çoxsaylı elementlərindən biridir.[3]

Açıq-aşkar gizli niyyətlərlə müşayiət olunan yaltaqlıq və cazibədarlıq cəmiyyətdə ümumiyyətlə qiymətləndirilmir və insanların çoxu özlərini səmimi tərifləri səthi olanlardan ayırmağa çalışırlar,[2] lakin tədqiqatçılar hətta zahirən manipulyasiya cazibəsinin də təsirli ola biləcəyini efektiv olduğunu deyirlər.[4] İfadə edilən münasibətlər mənfi və ya rəddedici olsa da, gizli münasibətlər çox vaxt müsbət təsir göstərir.[2][4] Cazibədarlığın və yaltaqlığın effektivliyi adətən adamın özünü yaxşı hiss etmək təbii istəyindən irəli gəlir.[5]

Zərəri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səthi cazibə dağıdıcı ola bilər. Həddindən artıq sosial zəka ustası olmaqla və digər insanların sosial siqnallarını sonsuz olaraq qəbul edərək özünə hörməti qurban verə bilər.[5]

Müsbət nəticələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zahirən cazibədar olmaq bacarığı tez-tez teatr, ticarət, siyasət və diplomatiya kimi sahələrdə uğur qazandırır. Səthi cazibədarlar daha xoş təzahürləri ilə müxtəlif müsbət nəticələr yarada bilirlər, onların danışıq bacarıqları xoşa gəlmək qabiliyyətinə görə ictimai yerlərdə yüngül əyləncə təmin edir.[6]

Tənqidi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tənqidçilər səthi təbii cazibədən fərqləndirən bir neçə obyektiv meyarın olduğunu və normal nəzakət qaydaları çərçivəsində hamının gündəlik həyatda müntəzəm olaraq səthi cazibədarlıqdan istifadə etdiyini bildilir.[7] Məsələn sosial qarşılıqlı əlaqə şəbəkələri vasitəsilə səthi həmrəylik və uydurma xeyirxahlığını çatdırmaq.[8]

Narsisizm

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Narsistlər cazibədar bir şəkildə hərəkət edən, qurbanlarını ələ keçirən, özünü qoruyan davranışlarını dayandıran və şəxsi sərhədlərini aşağı salan manipulyatorlar kimi tanınır.[9] İnsanları özlərinə aşiq etməyi bacarırlar. Narsistlər bunu öz narsisistik ehtiyaclarını ödəmək üçün edirlər.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Jones, E.E. Ingratiation: A social psychologist analysis. New York, New York: Appleton-Century-Croft. 1964.
  2. ↑ 1 2 3 Valdesolo, Piercarlo. "Flattery Will Get You Far". Scientific American United scientificamerican.com. Scientific American, a Division of Springer Nature America, Inc. April 18, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 12, 2010.
  3. ↑ Sanaria, A. D. (2016). A conceptual framework for understanding the impression management strategies used by women in indian organizations. South Asian Journal of Human Resources Management, 3(1), 25-39. https://doi.org/10.1177/2322093716631118 https://www.researchgate.net/publication/299373178_A_Conceptual_Framework_for_Understanding_the_Impression_Management_Strategies_Used_by_Women_in_Indian_Organizations Arxivləşdirilib 2021-12-17 at the Wayback Machine
  4. ↑ 1 2 Chan, Elaine; Sengupta, Jaideep. "Insincere Flattery Actually Works: A Dual Attitudes Perspective". Journal of Marketing Research. 47 (1). February 1, 2010: 122–133. doi:10.1509/jmkr.47.1.122. 18 April 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 January 2022.
  5. ↑ 1 2 Goleman, Daniel. Emotional Intelligence. United States: Bantam Books. 1995. ISBN 978-0553383713.
  6. ↑ Salekin, p. 414.
  7. ↑ S. J. Pfohl, Images of Deviance and Social Control (1985) p. 103.
  8. ↑ Steven Pinker, The Stuff of Thought (2007) pp. 480—481.
  9. ↑ Abdennur, Alexander (2000). Camouflaged Aggression: The Hidden Threat to Individuals and Organizations. Calgary: Detselig. pp. 87 and 156. ISBN 1-55059-198-3.
  10. ↑ Fenichel, Otto (1946). The Psychoanalytic Theory of Neurosis. London: Routledge & Kegan Paul. p. 374.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]