Saturn I
Saturn I ("Saturn bir" olaraq adlandırılır) - ABŞ-nin dizayn etdiyi ilk orta daşıyıcı raket. Aşağı Yer orbitinə daşıya bildiyi faydalı yük 9 100 kg idi.
| Saturn I | |
|---|---|
| Saturn I | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Prezident Con Kennedi Saturn I və xüsusilə, SA-5 ilə ABŞ-nin SSRİ-nin Sputniki buraxmasından sonra geridə qaldığı qaldırma qabiliyyətində rəqibini üstələdiyini qeyd etmişdi.[1][2]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]| Parametr | S-I – 1-ci mərhələ | S-IV – 2-ci mərhələ | S-V – 3-cü mərhələ |
|---|---|---|---|
| Hündürlüyü (m) | 24.48 | 12.19 | 9.14 |
| Diametr (m) | 6.52 | 5.49 | 3.05 |
| Ümumi çəkisi (kq) | 432,681 | 50,576 | 15,600 |
| Boş çəkisi (kq) | 45,267 | 5,217 | 1,996 |
| Motorları | Səkkiz – H-1 | Altı – RL10 | İki – RL10 |
| Çəkmə qüvvəsi (kN) | 7,582 | 400 | 133 |
| ISP (saniyələr) | 288 | 410 | 425 |
| ISP (km/s) | 2.82 | 4.02 | 4.17 |
| Yanma müddəti (s) | 150 | 482 | 430 |
| Yanacaq | LOX / RP-1 | LOX / LH2 | LOX / LH2 |
Uçuşlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Seriya nömrəsi | Missiya | Uçuş tarixi (UTC) | Qeydlər |
|---|---|---|---|
| SA-1 | SA-1 | 27 oktyabr 1961 15:06:04 |
İlk test uçuşu. Blok I. Yerətrafı. Uzaqlıq: 398 km. Apogey: 136.5 km. Apogey kütləsi: 115,700 lb (52,500 kg). Maket S-IV və S-V mərhələləri. |
| SA-2 | SA-2 | 25 aprel 1962 14:00:34 |
İkinci test uçuşu. Blok I. Yerətrafı. 86,000 kg su 145 kmlik apogey məsafəsində buraxıldı. Maket S-IV və S-V mərhələləri. |
| SA-3 | SA-3 | 16 noyabr 1962 17:45:02 |
Üçüncü test uçuşu Blok I. Yerətrafı. 86,000 kg su 167 kmlik apogey məsafəsində buraxıldı. Maket S-IV və S-V mərhələləri. |
| SA-4 | SA-4 | 28 mart 1963 20:11:55 |
Dördüncü test uçuşu. Blok I. Yerətrafı. Maket S-IV ikinci mərhələ və S-V üçüncü mərhələ. Apogey: 129 km. Uzaqlıq: 400 km. |
| SA-5 | SA-5 | 29 yanvar 1964 16:25:01 |
İlk canlı S-IV ikinci mərhələsi. İlk Blok II. Orbitə ilk: 760 x 264 km. Kütlə: 38,700 lb (17,550 kg). 30 aprel 1966-da dağıldı. Prezident Con Kennedi SA-5 ilə ABŞ-nin SSRİ-nin Sputniki buraxmasından sonra geridə qaldığı qaldırma qabiliyyətində rəqibini üstələdiyini qeyd etmişdi.[2] |
| SA-6 | AS-101 | 28 may 1964 17:07:00 |
İlk Apollo boylerpleyt CSM uçuşu. Blok II. Orbit: 204 x 179 km. Çəki: 38,900 lb (17,650 kg). Apollo BP-13 1 iyun 1964-də dağıldı. |
| SA-7 | AS-102 | 18 sentyabr 1964 16:22:43 |
İkinci Apollo boylerpleyt CSM uçuşu. Blok II. Orbit: 203 x 178 km. Çəki: 36,800 lb (16,700 kg). Apollo BP-15 22 sentyabr 1964-də dağıldı. |
| SA-9 | AS-103 | 16 fevral 1965 14:37:03 |
Üçüncü Apollo boylerpleyt CSM. İlk Pegasus mikrometeroid peyk. Orbit: 523 x 430 km. Çəki: 3,200 lb (1,450 kg). Pegasus 1 17 sentyabr 1978-də dağıldı. Apollo BP-26 10 iyul 1985-də dağıldı. |
| SA-8 | AS-104 | 25 may 1965 07:35:01 |
Dördüncü Apollo boylerpleyt CSM. Sadəcə gecə uçuşu. İkinci Pegasus mikrometeroid peyk. Orbit: 594 x 467 km. Çəki: 3,200 lb (1,450 kg). Pegasus 2 3 noyabr 1979-da dağıldı. Apollo BP-16 8 iyul 1989-da dağıldı. |
| SA-10 | AS-105 | 30 iyul 1965 13:00:00 |
Üçüncü Pegasus mikrometeroid peyk. Orbit: 567 x 535 km. Çəki: 3,200 lb (1,450 kg). Pegasus 3 4 avqust 1969-da dağıldı. Apollo BP-9A 22 noyabr 1975-də dağıldı. |
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Newsreel report of JFK with SA-1 (video)". 2022-01-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-28.
- ↑ 1 2 "JFK Speech at Brooks AFB, 21Nov63 (video, on the last full day of his life)". 2016-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-28.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Bilstein, Roger E. Stages to Saturn: A Technological History of the Apollo/Saturn Launch Vehicles. The NASA History Series. Washington: NASA. 1996. ISBN 978-0-16-048909-9. 2004-10-15 tarixində arxivləşdirilib.
- Cadbury, Deborah. Space Race: The Epic Battle Between America and The Soviet Union for Dominion of Space. New York: Harper Collins Publishers. 2006. ISBN 978-0-06-084553-7.
- Dawson, Virginia P.; Bowles, Mark D. Taming Liquid Hydrogen: The Centaur Upper Stage Rocket 1958-2002 (PDF). The NASA History Series. Washington: NASA. 2004. ISBN 978-0-16-073085-6. 2006-09-29 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- Neufeld, Michael J. von Braun: Dreamer of Space, Engineer of War. New York: Alfred A. Knopf. 2007. ISBN 978-0-307-26292-9.
- Saturn launch vehicles (PDF)