Sintetik qida boyaları

Sintetik qida boyaları Sintetik qida boyalar – elə üzvi birləşmələrdir ki, süni şəkildə sintez olunurlar. Təbii qida boyalarından fərqli olaraq sintetik qida boyaları bioloji aktiv deyillər, dadsız və vitaminsiz birləşmələrdirlər. Sintetik qida boyaları geniş miqyasda qida sənayesində və dərman kimyası sənayesində istifadə olunur. Sintetik qida boyalarının 20-yə qədər növü məlumdur. Sintetik qida boyaları suda yaxşı həll olan, toz halında və ya hissəcik halında, rəngli üzvi birləşmələrdir. Sintetik qida boyaları 80–85%-i qayda üzrə əsasən üzvi boyalardan ibarətdir. Əsas üstünlük təşkil edən boyalar:

  1. Azoboyalar (E102, E 110, E122, E124, E 129)
  2. Indiqo boyaları (E132)
  • Azoboyalardan ən çox tərkibində naftalin halqası digər naftalin həlqəsi ilə azoəlaqəylə birləşən boyalar geniş istifadə olunur. Müəyyən edilmişdir ki, azoəlaqə bağırsaq mikroflorasında reduksiya olunaraq aminlər əmələ gəlir və insanın böyrək, q araciyərinə mənfi təsir edir.

Sintetik qida boyaları azo, nitro, triarilmetan, ksantonit və xinolen birləşmələrdən ibarətdir. Bəzi E102, E 104 boyaları bir çox həssas insanlarda allergiya yaradır.

  • Sintetik qida boyaları bədəndə uzun müddət toplanaraq disbakterioz, onkoloji xəstəliklər əmələ gətirir. Bir çox sulfazo-boyaları mutagen xassəlidirlər. Orqanizmə düşdüyü müddətdən bir neçə il sonrada onlar bədəndə toplanaraq fəsad törədirlər və irsi xəstəliklər törədirlər.

Sintetik boyalara Tartazin E 102, Karmuazen E122, Yaşıl S –E142, Qara parıltılı E151, indiqokarmen E 132 aiddir. Sintetik boyalar istehsal şəraitinə qarşı aşağı həssaslığa malikdirlər. Onların daha parlaq və geniş diapazonlu rəng çalarları olur. Uzun müddət istifadə olunmaq tarixi olur. Sintetik qida boyaları həmçinin geniş miqyasda kosmetika sənayesində istifadə olunur.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Смирнов Е. В. Пищевые красители. Справочник Текст Е. В. Смирнов СПБ : Профессия 2009. 352 с.
  2. Зерщикова Т.А. Экологы – гигиенической оценка синтетических и натуралных красителей в разнообразных напитках. Текст.\\ Т.А.Зерщикова, Л.П.Флоринская \\ Успехи современного естествознания .2010 .№ 3 с 124–125.