Sion dağı
Sion dağı — (İvrit: הַר צִיּוֹן, Har Ṣīyyōn; ərəb: جبل صهيون, Cəbəl Sahyoun) Qüdsdə, İçəri Şəhərin divarlarından bir qədər kənarda yerləşən təpədir. Sion dağı termini İbranicə İncildə əvvəlcə Davud şəhəri, daha sonra isə Məbəd dağı üçün istifadə edilmişdir, lakin mənası dəyişdi və indi qədim Qüdsün Qərb təpəsinin adı kimi istifadə olunur. Daha geniş mənada, Sion termini bütün İsrail torpağı üçün də istifadə olunur.[1]
| Sion dağı | |
|---|---|
| הר ציון جبل صهيون | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 765 m |
| Yerləşməsi | |
| 31°46′18″ şm. e. 35°13′43″ ş. u. | |
| Ölkə | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Etimologiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Sion sözünün etimologiyası qeyri-müəyyəndir. Ərəb kökü olan ṣahî ("zirvəyə qalxmaq") və ya ṣuhhay ("qüllə" və ya "dağın zirvəsi") ilə də əlaqəli ola bilər. Hurri dilində šeya ("çay" və ya "dərə") sözü ilə qeyri-semit əlaqəsi də təklif edilmişdir. Sahyun (ərəb: صهيون, Ṣahyūn və ya Ṣihyūn) ərəb və suryani dillərində Sion sözüdür. Vadi Sahyûn (vadi ərəbcə "dərə" deməkdir) adlı bir vadi, görünür, adı qoruyub saxlayır və Qüdsün Yaffa Qapısının Köhnə Şəhərindən təxminən bir və üç dörddəbir mil (2,8 km) məsafədə yerləşir.[2] Sion dağı qədim Yerusəlimin Şərq təpəsinin aşağı hissəsində yerləşən, Davud şəhəri kimi də tanınan Yevusilər tərəfindən möhkəmləndirilmiş şəhərə verilən ad idi. Şamuel kitabına görə, Sion dağı padşah Davud tərəfindən fəth edilmiş, sonra adını dəyişdirərək qismən onu "Davud şəhəri" olaraq yenidən tikmiş və sarayını tikdirdiyi "Sion qalası" adlandırılan Yevus qalasının yeri idi.
Yuxarı Şərq təpəsi (Məbəd dağı)
[redaktə | mənbəni redaktə et]Birinci məbəd Şərq təpəsinin zirvəsində ucaldılandan sonra "Sion dağı" adı da oraya köçdü. Yebusit şəhəri fəth edildikdən sonra onun yaşayış sahəsi şimala doğru genişlənərək, Şərq təpəsinin ən yuxarı hissəsinə doğru genişləndi. Bu ən yüksək hissə Süleyman məbədinin yerinə çevrildi. Şərq təpəsində İsraildən əvvəlki (yəbusilər) və israilli şəhərlərin müəyyən edilməsi ərazidə yalnız bir çoxillik su mənbəyinin, Gihon bulağının mövcudluğuna və Tunc dövrü və Dəmir dövrü şəhərinin hissələrini aşkar edən arxeoloji qazıntılara əsaslanır.[3][4]
İşarələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sion dağındakı mühüm yerlər Dormition Abbey, Müqəddəs Xilaskarın Erməni Monastırı, Kral Davidin məzarı və Son Şam yeməyi otağıdır. Bu gün əksər tarixçi və arxeoloqlar oradakı "Davud türbəsini" padşah Davudun faktiki dəfn yeri hesab etmirlər. Yad Vaşemin xəbərçisi olan Holokost Palatası (Martef HaShoah) da Sion dağında yerləşir. Digər maraqlı yer isə Holokostda 1200 yəhudinin həyatını xilas etmiş Saleh Qəribə Oskar Şindlerin dəfn olunduğu katolik qəbiristanlığıdır. Sion dağındakı protestant qəbiristanlığında görkəmli dəfnlərə 19-cu və 20-ci əsrlərə aid bir sıra görkəmli şəxslər daxildir. Qəbiristanlıqda həmçinin Yerusəlim Universitet Kollecinin qurucusu Q. Duqlas Yanq və onun həyat yoldaşı Georgina Yanq da dəfn olunub. Qəbiristanlıq həm də Birinci Dünya Müharibəsində vuruşmuş bir sıra əsgərlərin, eləcə də Britaniya mandatı altında xidmət etmiş Fələstin polisinin üzvlərinin son istirahət yeridir. Burada dəfn edilən bir neçə nəfər 1946-cı il iyulun 22-də səhər saatlarında King David mehmanxanasının bombalanması nəticəsində həlak olub.
Arxeologiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]1874-cü ildə ingilis Henri Maudsli Sion dağında İosifın Birinci Divarının əsası olduğuna inanılan böyük qaya parçasını və çoxlu qədim daşlar aşkar etdi. Bu daşların bir neçəsi yepiskop Qobat məktəbinin əsas darvazasından kənarda istinad divarının tikintisi üçün istifadə edilmişdir.[5]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "The Significance of Jerusalem: A Jewish Perspective". 2017-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-15.
- ↑ Menashe Harel. This is Jerusalem. Jerusalem: Canaan Publishing. 1977. 194–195.
- ↑ Tremper Longman, Peter Enns. Tremper Longman, Peter Enns (redaktor). Dictionary of the Old Testament: wisdom, poetry & writings, Volume 3 (Illustrated). InterVarsity Press. 2008. səh. 936. ISBN 978-0-8308-1783-2. 2023-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-15.
- ↑ Geoffrey W. Bromiley. Geoffrey W. Bromiley (redaktor). International Standard Bible Encyclopedia: E-J Volume 2 (Revised). Wm. B. Eerdmans Publishing. 1982. səh. 1006. ISBN 978-0-8028-3782-0. 2023-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-15.
- ↑ Pixner, Bargil. Shanks, Hershel (redaktor). "Where the Community Lived in Jesus' Time". Biblical Archaeology Review. Biblical Archaeology Society. June 1997. 19 January 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 March 2020 – Jerusalem's Essene Gateway vasitəsilə.