Təhsil və Elm Nazirliyi (Qazaxıstan)

Qazaxıstan Respublikasının Təhsil və Elm Nazirliyi — Qazaxıstan Respublikası Hökuməti daxilində təhsil, elm, uşaq hüquqlarının müdafiəsi və gənclər siyasəti sahələrində rəhbərliyi və qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hədlərdə sektorlararası koordinasiyanı həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı.^[1]

Qazaxıstan Respublikası Təhsil və Elm Nazirliyi haqqında Əsasnamə, Qazaxıstan Respublikası Hökümətinin 28 oktyabr 2004-cü il tarixli (1111 nömrəli) fərmanı ilə, Respublika Prezidentinin Fərmanını həyata keçirmək üçün təsdiq edilmişdir. Qazaxıstanın 29 sentyabr 2004-cü il tarixli, 1449 saylı "Qazaxıstan Respublikası dövlət idarəetmə sisteminin daha da təkmilləşdirilməsi tədbirləri haqqında"^[1].

Nazirlik ayrıca Kazax tili men adebieti jurnalını nəşr etdirir^[2] .

1) təhsil sahəsində vətəndaşların konstitusiya hüquq və azadlıqlarına əməl olunmasını təmin etmək;

2) Qazaxıstan Respublikasında fundamental və tətbiqi elmi tədqiqatların prioritet sahələrinin formalaşdırılması;

3) təhsil keyfiyyətinin idarə edilməsinin həyata keçirilməsi, təhsil təşkilatları tərəfindən göstərilən təhsil xidmətlərinin keyfiyyətinin metodoloji və metodoloji təminatı;

4) dövlət gənclər siyasətinin aparılması;

5) dövlət gənclər siyasətinin həyata keçirilməsinə dair proqramların hazırlanması və Qazaxıstan Respublikası Hökumətinin təsdiqinə təqdim edilməsi;

6) elm və gənclər siyasəti sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın həyata keçirilməsi;

7) uşağın əsas hüquqlarının həyata keçirilməsi üçün müxtəlif proqramların hazırlanması;

8) xarici tərəfdaşlarla danışıqlar aparmaq və təhsil, habelə elmi fəaliyyət sahəsində beynəlxalq müqavilələr (müqavilələr) və proqramlar imzalamaq;

9) müvafiq təhsil səviyyələrinin dövlət icbari təhsil standartlarının (tibbi və əczaçılıq təhsili istisna olmaqla) işlənib hazırlanmasının təşkili, bütün təhsil səviyyələri üçün standart təhsil tədris planlarının və standart tədris planlarının təsdiq edilməsi^[3];

10) Qazaxıstan Respublikasının mərkəzi və yerli icra orqanlarının dövlət gənclər siyasəti sahəsində fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi;

11) təhsil və elm sahəsində sahələrarası koordinasiyanın həyata keçirilməsi;

12) təhsil sahəsində hədəfli və beynəlxalq proqramların hazırlanması və həyata keçirilməsi; 13) təhsil sisteminin vəziyyəti və fəaliyyətinin səmərəliliyi barədə təhsilin inkişaf vəziyyətinə dair illik hesabat hazırlayaraq dərc etməklə obyektiv məlumat vermək;

14) yenilikçi təhsil proqramları tətbiq edən universitetlərin müsabiqə seçimi və müsabiqəsinin keçirilməsi qaydası və meyarlarının təsdiq edilməsi;

15) ibtidai, əsas orta, ümumi orta təhsilin ümumi təhsil tədris planlarını, texniki və peşə, orta məktəbdən sonrakı, ali və ali məktəbdən sonrakı təhsil üçün peşə hazırlığı proqramlarını həyata keçirən təhsil təşkilatlarında təlimə qəbul üçün standart qaydaların təsdiq edilməsi;

16) maraqlı nazirliklər, digər mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları, işəgötürənlər və digər sosial tərəfdaşlarla əməkdaşlıqda peşə hazırlığı proqramlarının səviyyələrinə görə kadr hazırlığı üçün peşə və ixtisas siyahılarının müəyyənləşdirilməsi və peşə və ixtisas təsnifatçılarının təsdiqlənməsi;

17) mülkiyyət formasından və şöbə tabeliyindən asılı olmayaraq təhsil təşkilatlarında tədris ilinin başlanması və bitmə vaxtının müəyyənləşdirilməsi;

18) beynəlxalq müqavilələrə uyğun olaraq respublika orta təhsil təşkilatlarına, habelə xarici məktəblərdə təhsil alan həmvətənlərə dərslik və tədris-metodiki komplekslərin verilməsi;

19) təhsil xidmətlərinin göstərilməsi üçün standart müqavilənin və peşə təcrübəsinin aparılması üçün standart müqavilənin formalarının təsdiq edilməsi;

20) tədris və metodiki işin rəhbərliyinin və koordinasiyasının həyata keçirilməsi;

21) tədris və metodiki işin təşkili və həyata keçirilməsi qaydalarının təsdiq edilməsi;

22) kredit təhsili texnologiyası və distant təhsil texnologiyaları üzrə tədris prosesinin təşkili qaydalarının təsdiq edilməsi;

23) dərsliklərin, tədris-metodiki komplekslərin və dərs vəsaitlərinin hazırlanması, ekspertizası və nəşri ilə bağlı işlərin təşkili qaydalarının təsdiq edilməsi;

24) respublika əhəmiyyətli məktəbdənkənar tədbirlərin təşkili;

25) ümumi fənlər üzrə respublika olimpiadalarının və elmi müsabiqələrin, ifaçıların və peşə bacarıqlarının respublika müsabiqələrinin təşkili və keçirilməsi qaydalarının təsdiq edilməsi; 26) tabe təhsil müəssisələrinin nizamnamələrinin təsdiq edilməsi;

27) müəllim heyəti və onlara bərabər tutulmuş şəxslər vəzifələrinin standart ixtisas xüsusiyyətlərinin hazırlanması və təsdiq edilməsi;

28) dövlət təhsil müəssisələrinin təşkilati-hüquqi formasında dövlət orta təhsil təşkilatlarının rəhbərlərinin müsabiqə yolu ilə dəyişdirilməsi qaydalarının təsdiq edilməsi;

29) ali təhsil müəssisələrinin müəllim heyəti və elmi işçilərinin vəzifələrinin müsabiqə yolu ilə dəyişdirilməsi qaydalarının təsdiq edilməsi;

30) müəllim heyətinin attestasiyası qaydalarının təsdiq edilməsi;

31) müəllim heyətinin yenidən hazırlanması və ixtisasartırma işinin təşkili;

32) sənayeye məxsus bir təşviq sisteminin hazırlanması və təsdiqlənməsi;

33) təhsil təşkilatları tərəfindən həyata keçirilən beynəlxalq əməkdaşlığın təşkili və bu işi əlaqələndirmə qaydalarının təsdiq edilməsi;

34) xaricdə təhsil almaq üçün göndərmə qaydasının müəyyənləşdirilməsi;

35) təhsil təşkilatlarının dövlət akkreditasiyası və akkreditasiyasının təşkili və aparılmasına dair normativ hüquqi aktların təsdiq edilməsi;

36) respublika büdcəsindən maliyyələşdirilən təhsil təşkilatlarında ali məktəbdən sonrakı təhsili olan, habelə texniki və peşə, orta məktəbdən sonrakı təhsili olan mütəxəssislərin hazırlanması üçün dövlət təhsil sifarişinin yerləşdirilməsi;

37) tərəqqinin cari monitorinqi, tələbələrin orta və yekun sertifikatı üçün standart qaydaların təsdiq edilməsi;

38) texniki və xidmət əməyi peşələrinə (ixtisaslarına) peşə hazırlığı səviyyəsinin təsdiqlənməsi və ixtisas dərəcələrinin verilməsi prosedurunun hazırlanması və təsdiq edilməsi;

39) təhsil və (və ya) ixtisaslara dair dövlət tərəfindən verilmiş sənəd formalarının sifarişinin təşkil edilməsi və onlara ali və ali məktəbdən sonrakı təhsilin peşə hazırlığı proqramlarını həyata keçirən təhsil təşkilatları, tabeliyində olan təhsil təşkilatları ilə təmin edilməsi;

40) təhsil təşkilatlarının təhsil fəaliyyətində istifadə etdikləri ciddi hesabat sənədlərinin formalarının hazırlanması və təsdiq edilməsi, təhsillə bağlı sənədlərin hazırlanmasına dair tələblərin müəyyənləşdirilməsi, təhsillərini başa vurmamış şəxslərə verilən sertifikat formasının təsdiq edilməsi;

41) qiyabi, axşam və xarici təhsil formasında alınmasına icazə verilməyən peşə və ixtisas siyahılarının yaradılması və ali təhsil verən təhsil müəssisələrində xarici təhsil formasında təhsil almaq üçün icazə verilməsi təhsil;

42) təhsil müəssisələrinin növləri üzrə şagirdlərin köçürülməsi və bərpası qaydalarının təsdiq edilməsi;

43) təhsil təşkilatlarında tələbələrə akademik məzuniyyətlərin verilməsi qaydasının təsdiq edilməsi;

44) təhsilin idarəetmə sistemi üçün informasiya dəstəyinin həyata keçirilməsi;

45) vahid bir təhsil sisteminin təşkili və işləmə qaydalarının təsdiq edilməsi;

46) fundamental və tətbiqi elmi tədqiqatlar sahəsində dövlət təşkilatlarının yaradılması, yenidən təşkili və ləğvi barədə təkliflər vermək;

47) dövlət gənclər siyasəti sahəsində normativ hüquqi aktların hazırlanması;

48) dövlət gənclər siyasətinin həyata keçirilməsinə informasiya və elmi dəstəyin təşkili;

49) xüsusi təhsil təşkilatlarının növlərinin və növlərinin siyahısını müəyyənləşdirmək, xüsusi təhsilə ehtiyacı olan şəxslər üçün təhsil təşkilatlarında yerlərin sayını müəyyənləşdirmək;

50) maddi-texniki və tədris-metodiki avadanlıqlar üçün məcburi minimum tələblərin müəyyənləşdirilməsi və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün təhsil verən təhsil təşkilatlarının təminatı;

51) bütün təhsil təşkilatları üçün xüsusi təhsil şərtlərinin vahid prinsip və standartlarının müəyyənləşdirilməsi;

52) əlil uşaqların təhsil aldığı xüsusi siniflərin (qrupların) maksimum dolğunluğunun müəyyənləşdirilməsi;

53) tələbələrin attestasiya metodlarının müəyyənləşdirilməsi;

54) təhsil təşkilatlarının elmi və metodiki təminatı üzrə fəaliyyətlərin əlaqələndirilməsi;

55) beynəlxalq əməkdaşlıqda uşaq hüquqlarının qorunması sahəsində səlahiyyətli orqanların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi;

56) vahid milli testlərin, eləcə də hərtərəfli testlərin aparılması texnologiyasının hazırlanması və təsdiqlənməsi;

57) təhsil sənədlərinin tanınması və nostrifikasiyası prosedurunun qurulması;

58) aralıq dövlət nəzarətinin aparılması qaydalarının və aralıq dövlət nəzarətindən keçməmiş, qeyri-adi dövlət sertifikatlaşdırmasına səbəb olan təhsil təşkilatlarında tələbələrin maksimum sayının təsdiq edilməsi;

59) üzvlərinin seçilməsi proseduru da daxil olmaqla elmi bir təşkilatın məşvərətçi və məsləhət orqanı haqqında nümunəvi əsasnamənin təsdiq edilməsi;

60) dissertasiyaların müdafiəsi üçün dissertasiya şurası haqqında əsasnamənin təsdiq edilməsi;

61) büdcə vəsaiti hesabına aparılan elmi tədqiqat işlərinin, fundamental və tətbiqi tədqiqatların tamamlanmış mövzu və proqramlarının, müdafiə olunan namizədlik və doktorluq dissertasiyalarının dövlət qeydiyyatı qaydalarının təsdiq edilməsi;

62) dissertasiyaların müdafiəsi üçün dissertasiya şuralarının formalaşdırılması və fəaliyyətinin təşkili qaydalarının təsdiq edilməsi;

63) elmi dərəcələr və elmi adlar üçün müraciət edənlər üçün tələb tələblərinin və elmi dərəcələrin verilməsi və elmi adların verilməsi qaydalarının təsdiq edilməsi;

64) ən yüksək səviyyəli elmi və elmi-pedaqoji kadrların dövlət attestasiyasının təşkilinə dair normativ hüquqi aktların təsdiq edilməsi;

65) elmi və elmi-texniki fəaliyyət sahəsində normativ hüquqi aktların hazırlanması;

66) uşağın hüquqlarının qorunması sahəsində digər maraqlı səlahiyyətli orqanların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi və istiqamətləndirilməsi;

67) tabe olan təşkilatların büdcə vəsaiti hesabına maliyyələşdirilməsini müəyyən olunmuş qaydada həyata keçirmək;

68) ümumi fənlər üzrə beynəlxalq olimpiadaların və elmi müsabiqələrin, son üç ildə keçirilən respublika və beynəlxalq ifaçıların və idman yarışlarının siyahısının müəyyənləşdirilməsi;

69) texniki və peşə təhsili almaq üçün ali texniki məktəblərdə təlimə qəbul şərtlərinin müəyyənləşdirilməsi;

70) təhsildə, texniki və peşə, orta məktəbdən sonrakı, ali və aspirantura təhsili almış şəxslər ilə bağlanan standart müqavilənin təsdiq edilməsi;

71) ali məktəbdən sonrakı təhsilin peşə tədris proqramını mənimsəmiş tələbələrin yekun sertifikatlaşdırma xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi;

72) orta məktəbdən sonrakı təhsilin peşə hazırlığı proqramlarında mütəxəssis hazırlığı üçün humanitar ixtisaslar siyahısının təsdiq edilməsi;

73) tələbələr və şagirdlər üçün əlavə təhsil təşkilatlarının növlərinin müəyyənləşdirilməsi;

74) dövlət tərəfindən tanınmış təhsil sənədlərinin doldurulmasına dair tələblərin müəyyənləşdirilməsi;

75) təhsil təşkilatlarının növlərinin və növlərinin nomenklaturasının təsdiq edilməsi;

76) elmi təşkilat seçmə proseduru və təhsil təşkilatının digər kollegial idarəetmə formaları da daxil olmaqla işin təşkili üçün standart qaydaların təsdiq edilməsi;

77) malların (işlərin və xidmətlərin) ödənişli əsaslarla verilməsi üçün standart müqavilə formasının təsdiq edilməsi;

78) dövlət elmi təşkilatların elmi və mühəndis-texniki işçilərinin attestasiyası qaydalarının təsdiq edilməsi;

79) elm və elmi-texniki fəaliyyət sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinin əlaqələndirilməsi;

80) Qazaxıstan Respublikası Hökumətinə elmi kadrların hazırlanması və sertifikatlaşdırma sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təkliflər vermək;

81) Qazaxıstan Respublikası Hökuməti yanında dövlət gənclər siyasətinin həyata keçirilməsi üçün məsləhət və məsləhət orqanının fəaliyyətinə təşkilati və texniki dəstəyin həyata keçirilməsi;

82) Qazaxıstan Respublikasında gənclərin vəziyyətinə dair bir hesabatın hazırlanması və mətbuatda dərc edilməsi;

83) tərbiyəçi ana və ehtiyatda olan müəllim-müəllimlərin müsabiqə yolu ilə seçilməsi qaydasının müəyyənləşdirilməsi; 84) uşaq kəndinin idarəsi haqqında əsasnamənin təsdiq edilməsi;

85) müəllim-analar üçün ixtisas kateqoriyalarının inkişafı və təsis edilməsi;

86) uşaqların uşaq kəndinin ailəsinə köçürülməsinə dair nümunəvi müqavilənin təsdiq edilməsi;

87) gənclər evi haqqında qaydaların təsdiq edilməsi;

88) bir uşaq kəndi (uşaq evi) ilə şagird (məzun) arasında bağlanmış bir gənclər evinin saxlanmasına dair standart müqavilənin təsdiq edilməsi;

89) xalq sağlamlığı, sosial müdafiə sahəsindəki səlahiyyətli orqanlarla birlikdə inkişaf etdirilməsi və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlara texniki tədris vasitələri üçün tənzimləyici tələblərin təsdiq edilməsi;

90) digər maraqlı dövlət orqanları ilə birlikdə sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün sosial və tibbi-pedaqoji islah dəstəyi proqramlarının elmi dəstəyini təşkil etmək;

91) Qazaxıstan Respublikasında uşaqların vəziyyəti haqqında illik dövlət hesabatının Qazaxıstan Respublikasının Prezidentinə təqdim edilməsi və rəsmi nəşrdə dərc edilməsi;

92) əlillərin Qazaxıstan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq təhsil almalarını təmin etmək;

93) Qazaxıstan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq dövlət sifarişi və ya qrantla təhsil alan əlil tələbələrə təqaüdlərin təyin edilməsi və ödənilməsi qaydasının hazırlanması;

94) əlillərə təlim verən xüsusi təhsil təşkilatlarının təhsil fəaliyyətini tənzimləyən Qazaxıstan Respublikasının normativ hüquqi aktlarının hazırlanması və təsdiq edilməsi;

95) psixoloji, tibbi və pedaqoji konsultasiyaların fəaliyyətinin təşkili qaydalarının təsdiq edilməsi;

96) Qazaxıstan Respublikası Hökuməti tərəfindən müəyyən edilmiş miqdarda şifahi yazanlar və onların ailə üzvləri üçün texniki və peşə, orta təhsildən sonrakı və ali təhsil proqramlarını həyata keçirən təhsil təşkilatlarına qəbul üçün kvota ayrılmasının təmin edilməsi;

97) yetkinlik yaşına çatmayanların qanuna tabe davranışının formalaşdırılmasına, onlara əxlaqın və sağlam həyat tərzinin aşılanmasına yönəlmiş proqram və metodların hazırlanması və tətbiq edilməsi;

98) xüsusi təhsil təşkilatları haqqında qaydaların təsdiq edilməsi;

99) xüsusi qulluq rejimi olan təhsil təşkilatları haqqında qaydaların təsdiq edilməsi.