Taxıl böcəkləri
Taxıl böcəkləri (lat. Zabrus) — sərtqanadlılar və ya böcəklər dəstəsinin karabidlər (lat. Carabidae) fəsiləsinin əsl karabidlər yarımfəsiləsinə (lat. Carabeinae) aid cinsdir.
| Taxıl böcəkləri | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Taxıl böcəkləri |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Sadə və səmimi insanXarici quruluşu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cinsə daxil olan növlərin bədəni əsasən enli olub oval formalıdır, az-çox uzunsovdur, yanları çox vaxt paraleldir. Növlərin əksəriyyətinin rəngi qətrana oxşar qaradır, çox vaxt metal parlaqlığı var. Bığcıqları sap şəklındədir, 11 buğumludur, üzərində qıllı məsamələr var. Bığcıqların ikinci buğumu boyca birincinin yarısı qədərdir, üçüncü buğumu isə birincidən demək olar ki, iki dəfə uzundur. Qalan buğumlar təxminən eyni uzunluqda olub, üçüncü buğumdan bir qədər qısadır, azca sıxılmışdır. Sonuncu buğum uzunsov-oval şəklindədir. Cinsə daxil olan növlərin başı yoğun və nisbətən iridir, dəyirmi formalıdır, lakin ön tərəfdən bir qədər daralmışdır. növlərin çoxunun alnında hər gözün daxili8 kənarında bir qıllı məsamə vardır, və ya məsamə yoxdur. Çənələri qüvvətli, qısa, enli və qalındır. Çənə duyğu üzvləri sap şəklindədir. Gözləri balaca və dairəvidir. Alnı qabarıq və enlidir. Belqabağı köndələn vəziyyətdədir, iri və qabarıqdır. Belqabağının naxışları, adətən, qırnöqtəlidir. Qırışıqlar qısa və zərifdi
Həyat tərzi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu cinsə tipik bitkiyeyən karabidlər daxildir. Belə ki, cənub karabid böcəyi (Zabrus morio Men.), Z.tenebrioides, Z.trinii Azərbaycanda dənli bitkilərin əsas ziyanvericilərindən biri olub, payızlıq taxıla mühüm ziyan vurur. Qeyd olunan növlər həm sürfə, həm də yetkin mərhələdə taxılın müxtəlif hissələrini zədələyir.
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yarımcinsləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Aulacozabrus Antoine, 1947
- Cantabrozabrus Anichtchenko & Ruiz-Tapiador, 2008
- Craspedozabrus Ganglbauer, 1931
- Epomidozabrus Freude, 1986
- Euryzabrus Ganglbauer, 1931
- Eutroctes Zimmermann, 1831
- Himalayozabrus Andujar & Serrano, 2000
- Iberozabrus Jeannel, 1942
- Italozabrus Andujar & Serrano, 2000
- Lobozabrus Ganglbauer, 1931
- Macarozabrus Freude, 1986
- Pelor Bonelli, 1810
- Platyzabrus Jeanne, 1970
- Polysitus Zimmermann, 1831
- Zabrus Clairville, 1806
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. II cild. Buğumayaqlılar / M.Ə.Musayevin redaktəsi ilə. Bakı: Elm, 2004, 388 s.
- Səmədov N.H. Taxıl böcəkləri və onlarla mübarizə tədbirləri. Bakı: 1954, 134 s.