Tayılqa

Tayılqa - türk, altay və yakut xalq inancında və şamanizminde qurban tətbiqidir. Heyvanın boğularaq (kəsilmədən) öldürülməsiylə həyata tətbiq olunur. "Altaylılaryakutlar (bu gün belə) qurban olaraq kəsdikləri atın dərisini uzun bir sırığa keçirib eynilə at şəklinə salaraq asarlar. Bu qurban mərasiminə "mal kagıpyat" (heyvanı göndərmə), mərasiminin edildiyi bu yerə də tayılqa deyərlər.

Altaylıların Tayılqa ayin və mərasimləri Verbitski, Radloff, Katanov, Anohin tərəfindən izah edilmişdir. Verilən məlumatlara görə ən uzun sürən və Ülgen adına edilən ayin ən önemlilerindendir. Axşam günəş batanda qurban (tayılqa) üçün hazırlıqlar başlayır. Qurban yeri seçilir, sürüdən qurbanlıq heyvan axtarılar. Şaman, bir meşənin kimsəsiz bir yerində qurban üçün ən uyğun yeri şəxsən seçər. Onun təyin etdiyi bi yerde bir çadır qurular. Çadırın ortasına, təpəsi "tündükten" (duman dəliyindən) çıxacaq şəkildə sıx yarpaqlı bir qayın ağacı yerləşdirilir. Daha sonra qurbanlıq heyvan boğularaq və bel sümüyü qırılaraq öldürülər. Heyvan; dərisi, başı, ayağı və quyruğu ilə birlikdə bir sırığa (baydara) asılır. Qurban Ülgen üçün kesilmişse baydaranın başı şərqə, Erlik üçün qurban edilmişsə isə qərbə çevirilir. Daha sonra, atalara və qoruyucu ruhlara dua edilərək qurbanın əti yeyilər.

Bəzi türk tayfalarının Tayılqa əsnasında qurbanın qanını akıtmadıkları bilinməkdədir. Altaylılar və digər Türk uruğları, qurbanı kəsməyib boğarlar. Bunu heyvanın ağzını, burnunu tıxayarak edərlər. Qurbanın bu şəkildə öldürülməsi "Qan Qorusu" (qan qadağanı, qan tabusu)ndan irəli gəlir. Çünki dünyanın bir çox yerindəki müxtəlif qəbilələrdə olduğu kimi bu boylar da can və ya ruhun qanda olduğuna (və ya qanın özünün ruh olduğuna), qanın torpağa tökülməsinin fəlakətlər gətirəcəyinə inanırlar.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin baxın[redaktə | mənbəni redaktə et]