Toracalar

Toracalar — İndoneziyanın Cənubi Sulavesi əyalətinin dağlıq bölgəsində yaşayan etnik qrup. Onların ümumi sayı 1 milyon 500 min nəfərdir. Əhalinin əksəriyyəti xristiandır, digərləri müsəlman və ya yerli animist inanclara malikdir. İndoneziya hökuməti bu animist inancı Aluk To Dolo ("Əcdadların Yolu") kimi tanıdı.

Toracalar

20-ci əsrə qədər Toracalar animizmlə məşğul olan və xarici dünyanın nisbətən toxunulmaz olduğu muxtar kəndlərdə yaşayırdılar. 1900-cü illərin əvvəllərində holland missionerləri ilk dəfə Toraca dağlılarını xristianlığa çevirmək üçün çalışdılar. 1970-ci illərdə Tana Toraja regensiyası daha da xarici dünyaya açıldıqda, İndoneziyada turizmin simvoluna çevrildi: turizmin inkişafı ilə istismar edildi və antropoloqlar tərəfindən araşdırıldı. 1990-cı illərdə, turizm zirvəyə çatdıqda, Toraja cəmiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdi, sosial həyat və adət-ənənələr Aluk To Dolo-nun nəticəsi olan aqrar modeldən əsasən xristian cəmiyyətinə çevrildi.

Əsas məşğuliyyət əllə əkinçilikdir. Əsas məhsullar düyü, qarğıdalı, kokos palması, şəkər qamışı, tərəvəz, meyvə, tütün, banan və qəhvədir. Cənubi Torajlarda suvarılan terraslardan istifadə olunur. Su hövzələrinin yaxınlığında yaşayanlar balıqçılıq, dəniz və göllə məşğul olurlar. Su basmış sahələrdə balıq yetişdirilir. Çöldonuzu, meymun, maral ovlayırlar. Silahlar — nizə, sumpitan, tələ, silok. İtlər ovda istifadə olunur. Heyvandarlıqda camış (adətən ritual və prestijli məqsədlər üçün), toyuq, keçi, at, it, donuz və qoyun yetişdirilir.

Qeydlərə görə, Toraca yerliləri 1950-ci illərə qədər "animizm" adlı bir inanca sahib idi. Yəni bütün əşyaların ruhu olduğuna inanırdılar. Daha sonra xristianlığı qəbul etmiş yerlilər bu animizmi tərk etməməklə qarışıq bir inanca sahib olmuşdur.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

17 əsrdən etibarən Hollandiyalılar Niderland Ost-Hind Şirkəti vasitəsilə Sulavesi üzərində ticarət və siyasi nəzarət qurdular. İki əsr ərzində onlar toracaların yaşadığı mərkəzi Sulavesidəki dağlıq əraziyə məhəl qoymadılar, çünki ora giriş çətin idi və az məhsuldar kənd təsərrüfatı torpaqları var idi.[1] 19-cu əsrin sonunda Hollandiyalılar Sulavesi cənubunda, xüsusən də makassar və buqis xalqları arasında İslam dininin yayılmasıdan daha çox narahat olmağa başladılar. 1920-ci illərdə Hollandiya İslahat Kilsəsinin missioner Alyansı Hollandiyalı müstəmləkə hökumətinin köməyi ilə missionerlik fəaliyyətinə başladı. Xristianlığın tətbiqi ilə yanaşı, hollandiyalılar köləliyi ləğv edib, yerli vergiləri tətbiq etdilər.[2]

Erkən Hollandiyalı missionerlər toracalılar arasında, xüsusən elita arasında güclü müqavimətlə üzləşdilər, çünki gəlirli qul ticarətinin ləğvi onları qəzəbləndirmişdi. Bəzi Toracanlar hollandlar tərəfindən zorla düzənliklərə köçürüldü və orada daha asan idarə oluna bildilər.[3] Elitanın sərvətinə xələl gətirən vergilər yüksək səviyyədə saxlanılırdı. Nəticədə, Hollandiyalıların toraca mədəniyyətinə təsiri az oldu. 1950-ci ildə əhalinin yalnız 10%-i xristianlığı qəbul etmişdi.[4] In 1950, only 10% of the population had converted to Christianity.[3]

1930-cu illərdə ovalıqdakı müsəlmanlar toracalılara hücum etdilər və bu, Hollandiyaya siyasi müdafiə üçün qoşulmaq və buqis və makassar müsəlmanlarına qarşı hərəkat yaratmağa çalışanlar arasında xristianlığın geniş yayılması ilə nəticələndi. 1951 və 1965-ci illər arasında (İndoneziya müstəqillik əldə etdikdən sonra) Sulavesi cənubunda Darul İslam separatçı hərəkatı Sulavesidə bir İslam dövləti üçün mübarizə apardığı üçün təlatümlü bir dövrlə üzləşdi. 15 illik partizan müharibəsi xristianlığın kütləvi şəkildə qəbul edilməsinə səbəb oldu.

1965-ci ildə prezident fərmanı ilə hər bir İndoneziya vətəndaşı rəsmi olaraq tanınan beş dindən birinə mənsub olmalıdır: İslam, Xristianlıq (Protestantlıq və Katoliklik), Hinduizm və ya Buddizm.[5] Toraca dini inancı qanuni olaraq tanınmadı və toracalar qanuna qarşı səslərini ucaltdılar. Dinin qanuna uyğun olması üçün rəsmi dinlərdən birinin bir hissəsi kimi qəbul edilməli idi. 1969-cu ildə Aluk To Dolo ("Əcdadların Yolu") İndoneziyada hinduizmin rəsmi adı olan Aqama Hindu Dharmanın bir sektası olaraq qanuniləşdirildi.[6]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Kruyt, A.C. De West-Toradjas op Midden-Celebes (holland). Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgevers-Maatschappij. 1938.
  2. ↑ Schrauwers, Albert. "Houses, hierarchy, headhunting and exchange; Rethinking political relations in the Southeast Asian realm of Luwu'" (PDF). Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde. 153 (3). 1997: 356–380. doi:10.1163/22134379-90003928. 2007-06-20 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-05-18.
  3. ↑ 1 2 cf. Kis-Jovak et al. (1988), Ch. 2, Hetty Nooy-Palm, The World of Toraja, pp. 12–18.
  4. ↑ Ngelow, Zakaria J. "Traditional Culture, Christianity and Globalisation in Indonesia: The Case of Torajan Christians" (PDF). Inter-Religio. 45. Summer 2004. 2007-06-20 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-05-18.
  5. ↑ Yang, Heriyanto. "The history and legal position of Confucianism in postindependence Indonesia" (PDF). Marburg Journal of Religion. 10 (1). August 2005. 2006-09-10 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-05-18.
  6. ↑ Volkman, Toby Alice. "Visions and Revisions: Toraja Culture and the Tourist Gaze". American Ethnologist. 17 (1). February 1990: 91–110. doi:10.1525/ae.1990.17.1.02a00060. JSTOR 645254.