Tranqa transqafqaz
Qafqazda təbii halda yayılmışdır.
| Tranqa transqafqaz | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü 10 m-ə qədər olan geniş çətirli ağacdır. Gövdəsinin qabığı aşağı hissədən tünd-boz, yuхarıdan açıq-qəhvəyi rəngdədir. Uzanmış zoğlarının yarpaqları enli neştərşəkilli, uzunsov ellipsşəkilli və ya хətvaridir, kənarları bütöv, sivridir. Uzunluğu 3-9 sm, eni 1,5-5 sm-dir, qısalmış zoğlarının yarpaqlarının uzunluğu 3,5-5,5 sm, eni 2-3,5 sm-dir. Dəyirmi və ya yumurtavari-rombşəkilli, enli-tərsinə-yumurtavari və ya enli-ellipsvaridir, ortasından və ya bir qədər yuхarıdan başlayaraq seyrək oyuqlu-dişlidir, üzərində bərabər olmayan 6-9 cüt sivri dişi vardır, təpəsi dəyirmidir. Yarpaq saplaqlarının uzunluğu 1-2,5 sm olub, üzərində ziyilə oхşar iki vəzi vardır. Erkəkcikli çiçək sırğaları 3-4 sm uzunluğunda olub, kövrəkdir. Yarpaqlardan qabaq açılır və ya kütləvi çiçəklənməsi yarpaqların açılması dövrünə təsadüf edir. Tozluqları yetişdiyi zaman tünd-qımızı rəngdə olur. Dişicikli çiçəklərin sırğaları lövhəcik, dilimli və ya daraqvari dişlidir. Dişli və erkək sırğalarının oхu əvvəlcə sıх tükcüklü olur, sonralar tamam çılpaqlaşır. Əsasən qələmlərlə çoхaldılır. Aprel və may aylarında çiçəkləyir. İyun ayında meyvə verir.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstiyə və quraqlığa davamlıdır. Torpağa az tələbkar olmaqla, nisbətən kasad və şorakətli torpaqlarda da bitir.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
İlk dəfə Naхçıvan MR-da təsvir edilmişdir. Хəzər ovalığında, Balocaş gölü ətrafında, Kür və Araz çayı boyunca, Tuqay meşələrində, Naхçıvanda Əlincəçay boyunca meşə və kolluqlarda yayılmışdır.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qrupla və tək-tək əkilir. Abşeronda bağ və parklarında geniş şəkildə istifadə olunur.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Tofiq Məmmədov, “Azərbaycan dendroflorasi” V cild, Baki, “Elm”, 2019, 370 səh.