Turizmin növləri

Turizmin növləri - Əlamətlərinə görə turizm aktiv və passiv növlərinə ayrılır.

Xarici turistlərin ölkəyə gəlişi və ya ölkə vətəndaşları tu­ristlərin həmin regiona gəlişi aktiv turizmdir. Aktiv turizm - ölkə­yə və ya regiona pul (valyuta) gətirməsi ilə müəyyən edilir. Bir öl­kə vətəndaşının digər ölkəyə səyahəti və ya həmin regiondan olan turistlərin başqa yerlərə səfərləri passiv turizmdir. Passiv turizm ölkədən və ya regiondan pul (valyuta) çıxarılması ilə müəyyən edilir.

Rekreasiya turizmi - istirahət və müalicə məqsədi ilə həyata keçirilən səyahətdir. Turizmin bu növü dünyada geniş yayılmışdır.

Məqsədinə görə turizm[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məqsədinə görə turizmin aşağıdakı növləri var[1]:

  1. Ekskursiya - dərketmə məqsədi ilə həyata keçirilən səyahətdir.
  2. Müalicə məqsədli səfərlər - turizmin digər növlərindən xüsusile fərqlənir. İlk növbədə bu olduqca fərdi səyahət növüdür. İstirahət etmək, əylənmək, idmanla məşğul olmaq məqsədi ilə istirahət günlərində hər hansı yerə hərəkət etmək «həftəsonu tu­rizmi» adlanır. 
  3. Elm və ya konqres turizmi - müxtəlif konqreslərdə, simpoziumlarda, yığıncaqlarda iştirak etmək məqsədi daşıyan səyahətləri 1 özündə birləşdirən turizmin bu növü müasir beynəlxalq turizmdə böyük yer tutur. Müasir dövrdə texnologiyanın inkişafı ilə virtual şəkildə həyata keçirilən konfransların sayı artır. Bu isə turist xərclərinin azalmasına səbəb olur.
  4. İşgüzar turizm - İşgüzar məqsədlə edilən səfərlərə, müasir turizm mübadiləsinin mühüm tərkib hissəsi kimi baxılır. Bu cür sə- yahtlər ən perspektivli turizm növlərindən biri hesab edilir. Çünki o, beynəlxalq əmək bölgüsünün obyektiv qanunauyğunluqlarına əsaslanır.
  5. Etnik və ya nostalji turizm - beynəlxalq turizmdə əhəmiyyətli yer tutan, qohumlarla görüşmək və ya valideynlərin anadan olduq­ları ata-baba yurduna səyahət etməklə bağlı olan turizm növüdür. Turistlərin bu kateqoriyası ekskursiyaçı adlanır.
  6. Macəra turizmi - fiziki cəhətdən ağır, çox vaxt isə həyat üçün təhlükəli olan anlayışdır. Belə turların təşkili zamanı «macəralar kompleksi» çox vaxt öncədən, xüsusi olaraq hazırlanmaqla yanaşı eyni zamanda turistlərin təhlükəsizliyi üçün bütün mümkün vasitə və imkanlardan istifadə olunur.
  7. Kənd turizmi - turistlərin kənd yerlərinə müvəqqəti səfəridir. Kənd turizmində şəhərlinin turizm xərcləri kəndlinin gəlirlərinə çevrilir.[2]
  8. Kəndli-fermer turizmi - fəaliyyətdə olan fermaları (ranço, plan­tasiya) turizm fəaliyyətininin ayn-ayn növlərindən (yerləşdirmə, qidalanma, fermada işə cəlb edilmə) əlavə gəlir götürmək məqsədi ilə, özlərində turizm bölmələri yaratmasıdır.
  9. Ekoturizm - ekoloji maarifçiliyə yönəldilmiş təbiətə ziyan vurmayan turizmdir.
  10. Xüsusi məqsədli turizm - ictimai tədbirlərdə iştirak etmək üçün həyata keçirilən səyahətdir.
  11. Məqsədli turizm - müxtəlif kütləvi tədbirlər təşkil olunan səya­hət.
  12. Dini turizm - hər hansı bir dini mərasimlərin, missiyaların, iba­dətlərin yerinə yetirilməsi məqsədi ilə həyata keçirilən səyahətdir.
  13. Film turizmi - film, televiya verilişləri və ya başqa məqsədlərlə çəkiliş aparılan yerləri ziyarət etməyi hədəfləyən şəxslər üçün nəzərdə tutulan turizm növüdür.
  14. Ritual turizm- qohumların, həlak olan döyüşçülərin məzarını zi­yarət edilməsi məqsədi ilə həyata keçirilən səyahətdir.
  15. Karavaninq turizm- təkərlər üzərində olan kiçik, mobil evlərdə həyata keçirilən səyahətdir.
  16. Su turizmi - çayda, kanallarda, göllərdə, dənizlərdə üzən tep- loxodda, yaxtada və çay, dəniz gəmilərinin digər növlərində səya­hətdir.
  17. İxtisaslaşmış turizm - hər hansı bir yerin spesifik xüsusiyyətini öyrənmək, fərdi təcrübəsini artırmaq, idman normalarını yerinə yetirmək, fəal istirahət və digər ixtisaslaşmış tur alan turistləri mü­əyyən etmək üçün istifadə olunan termindir. İxtisaslaşmış turlarda ərazinin təbii şəraitinin, eyni zamanda səyahətçinin peşəkar (peşə) və müxtəlif idman turist maraqlan ilə bağlı geniş diapazonlu məsələlərin öyrənilməsinə diqqət veir. Bu turizm çox zaman özfə­aliyyət və ya idman turizmi adlandırılır.
  18. Geoturizm - geoloji tədqiqatlarla bağlı turizm sahəsidir. Bu turizm sahəsində əsas obyektlər dağlar (vulkan), fosillər, mağaralar, kanyonlar hesab olunur;
  19. Speleoturizm - mağaralar və yeraltı karst təbəqələrinə marşrut üzrə yürüşlərdir. Speleoturizm marşrutlarının mürəkkəbliyi, ekspedisiyanın uzaq və ekstremal yerlərə təkşil olunması speleoturizmin əsas səciyyəvi xüsusiyyətləridir. Geoturizm ilə speleoturizm yaxın anlayışlar hesab olunur;
  20. İdman turizmi (yarımnövlər:at sürmə, xizək sürmə, qayıq sürmə, veloturizm, mototurizm, qolf və s.) - müxtəlif idman yarışları və tədbirlərində aktiv və ya passiv iştirak etmək məqsədi ilə edilən səyahətlərdir [3];
  21. Virtual turizm - texnologiyanın inkişafı ilə birbaşa bağlı olan bu turizm sahəsində turistlər olduqları yeri fiziki olaraq tərk etmədən dünyanın hər yerinə (teatr, muzey, otel, kafe və s.) virtual olaraq səyahət edə bilərlər[4];
  22. Kosmik turizm - yeni turizm sahələrindən biri hesab olunur, qiymətin digərlərinə nəzərən çox baha olması ilə seçilir.
  23. Ornitoloji turizm - müxtəlif quş cinslərini müşahidə etmək məqsədiylə edilən səyahətlərdir;
  24. Qumar turizmi - qumar oynamaq məqsədi ilə edilən səyahətlərdir;
  25. Rekreasiya turizmi -
  26. Seks turizm - pul qarşılığında cinsi fəaliyyətdə, yaxud münasibətdə olmaq niyyəti ilə fərqi ölkələrə, yaxud qitələrə səyahət etmək təcrübəsi;
  27. Qastronomik turizm - yeni bir yemək (içki, ədviyyat, şirniyyat və s.) ilə tanış olmaq məqsədilə edilən səyahətləri əhatə edir.

Zamana görə turizm[redaktə | mənbəni redaktə et]

a) qızğın (turistlərin ən çox olduğu);

b) sakit (turistlərin sayının orta səviyyədə olduğu);

v) ölü (turistlərin ən az olduğu və ya ol­madığı) mövsümə ayırmaq olar: qısa müddətli və uzun müddətli. Qısa müddətli turizmdə səyahət 3 gündən artıq davam etmir. Uzun müddətli (davamiyyətli) turizmdə isə səyahət müddəti 3 gündən artıq olur. Səyahətin müddətindən asılı olaraq, turizmin tələbatı da əsaslı surətdə dəyişir.

Tələbatına görə turizm[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. səyahətin marşurutu haqqında
  2. əyləncə proqramının hazırlanması haqqında
  3. Nəqliyyat vasitələrinin, xüsusi ləvazimatların icarəsi, eyni zamanda yemək rejiminə və ya pəhrizə fərdi tələbə uyğun olaraq qidalanmasının təşkili
  4. Müştərinin maliyyə imkanlarının nəzərə alınması

Turizmin digər növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Safari - ovçuluq və ya fotoovçuluq balıq ovu, heyvanlan müşa­hidə etmək məqsədilə təbiət qoynuna edilən səyahət.

İdman - idman tədbirlərində iştirak etmək üçün səyahət.

Trofi- avtomobillə müəyyən marşurut üzrə çətin keçilən ərazi­lərdən təşkil olunmuş tur.

Şop - bazarlıq etmək məqsədi ilə səyahət

Müəmmalı - (sirli) məkanı və məqsədi öncədən elan edilmə­yən səyahət. Macara turizminin növlərindən biridir.

Şəhərətrafı — məzuniyyət dövründə və ya istirahət günlərində sakinlərin şəhər ətrafına səyahəti.

Piyada - nəqliyyatdan istifadə edilməyən səyahət (turizmin şə­hərətrafı, kənd, dini, ritual və s. formalarının növ müxtəlifliyi.)

Xarici keçid[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekologiya və ətraf mühit Bakı 2003
  2. ↑ Cabbarov Ə.X. Turizm marşrutları və ekskursiya işinin təşkili / Dərs vasaiti. Bakı-2017. ADPU-nəş. 159 səh.
  3. ↑ Solmaz Rüstəmova, Reyhan Zeynalova, Gülxar Azadəliyeva, Nabad Nuriyeva. Turizmin marketinqi və menecmenti. Dərs vəsaiti. Bakı, "Elm və təhsil", 2020, 224 səh.
  4. ↑ "7 virtual turizm nümunəsi". 2022-01-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-07.