Yelbeğen - türk ve altay mifologiyasında nəhəng. Celbeğen və ya Cilbegen də deyilir. "Yeken / Yegen" formasıyla qısaldılmış olaraq da istifadə edilər. Çox böyük nağıl varlığı. İnsan formalıdır. Üç, yeddi və ya 12 başı vardır. Qara ya da sarı rəngdədir. Günəş və ayın tutulması Yelbeğenin bu göy cisimlərinə yeməsi kimi izah edilər. Nəhənglər, atlara düşməndir. Bundan başqa insanları yerlər. Böyük qulaqlı, böyük dişli, böyük ağızlı dəyişik növləri vardır. Böyük qulaqlı nəhənglər yer altında yaşayırlar. Temir Qulaq, Ay Qulaq, Qan Qulaq, Kün Qulaq, Çoğın Qulaq kimi adlar mövcuddur. Ana Yelbeğen deyilən dişi nəhənglər də mövcuddur. Bəzən alt dodağı yerdə, üst dodağı göydə bir zənci olaraq görünürlər. Dəmir, mis kimi müxtəlif mədənlərlə xarakterizə edilən növləri ola bilər. Məsələn Dəmir Yalmavuz, qara şam boylu, qara atlıdır. Əlində çox vaxt heyvan başlı bir çubuğu və ya toppuzu tapılar. Bu topuza çokmar deyilir. Bundan başqa rənglərinə görə də müxtəlif Yelbeğenler vardır. Məsələn Sarı Yelbeğen. Macar əfsanələrinə Moroğut adlı nəhəng ilə onun soyundan gələn Manumoroğut adlı dəvə rast gəlinir. Yelbeğen, meşədə və ya doksandokuz bucaqlı yurdunda (ölkəsində və ya çadırında) yaşayır. Yelbeğen gələrkən əvvəl göy gürlər, sonra şimşəklər çakar, yer sarsılır sonra da qara bir bulud görünür. Bəzən yelbeğen bunun içindən çıxar. Yeraltında qaranlıqlar içində, dağlardakı böyük mağaralarda və sularda oturarlar. Nəhəng anaları bir sinələrini çiyinlərinə atarlar. İnsan və qoyun yeməyi sevərlər. Ruhları başqa bir yerdəki bir şüşədə və ya sandıqda blogçuya məxsusdur. Bolqar mədəniyyətində Çelen adlı bir əjdaha vardır. Macarlarda isə Sarkany adında bir əjdaha iştirak edər. Bəzən Yalpagan adlı bir əjdaha tanrısından bəhs edilir ki, sözün Yelbeğen ilə əlaqəsi, hətta fərqli bir söyleyişi olduğu açıqdır.
Yalpağan xan - türk və altay mifologiyasında əjdaha ilahı. Bütün əjdahalar (Yelbeğenler) onun əmrindədir. Özü də istədiyi zaman yeddi başlı bir əjdaha qılığına bürünər. Divlərin ilahı olaraq da görülər.
Yel "ruh, canlı" ve Büke "güclü, qüvvətli" sözlərinin birləşmiş halıdır.