Yeraltı şəhər (Göygöl)

Forerin evi və ya Göygöl yeraltı şəhəri — Azərbaycanın Göygöl şəhərində XIX əsrdə alman köçkünləri tərəfindən tikilmiş memarlıq tikilisi. Alman memarlıq üslubunun elementlərini təcəssüm etdirən bu ev küçədəki digər tikililərdən seçilir. Onun fasadları oyma elementlərlə bəzədilib, taxta qapıların üstündə sahibinin adı həkk olunub. Bu evləri Avropadan bölgəyə köçən alman ailələri yaradıb və 6 küçə təşkil edərək 500-dən çox ev tikiblər. Hazırda şəhərdə memarlıq nümunələri şəklində alman irsinin izlərinə rast gəlmək mümkündür.^[1]

Forerin evi
Forerin evi
Evin girişi
Ölkə	Azərbaycan
Şəhər	Göygöl
Rayon	Göygöl rayonu
Yerləşir	Göygöl
Memar	Xristofor Forer
Tikilmə tarixi	XIX əsr
Üslubu	Alman memarlığı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

XIX əsrdə Qafqaza köçürülən alman ailələrindən 124-ü Yelenendorf, yəni indiki Göygöl şəhərində məskunlaşıb. Şəhərin alman sakinləri tərəfindən burada 6 küçə salınıb, 500-dən çox ev tikilib. Bu gün də şəhərdə alman izlərinə memarlıq nümunələri ilə rast gəlmək mümkündür. Belə möhtəşəm memarlıq nümunələrindən biri evlərin altından yerləşən və “yeraltı şəhər”i xatırladan böyük zirzəmilərdir. Bu zirzəmilərdən ən böyüyünün şəhərin mərkəzi küçələrindən biri olan Homer küçəsində yerləşdiyir və 1380 kvadratmetri əhatə edən 7 böyük zaldan ibarətdir. 1850-ci illərdə Avropadan Göygölə səfər edən tacirlər burada almanlar tərəfindən istehsal olunan şərabları çox bəyənirlər. Bundan sonra Göygöl şərablarının Avropa ölkələrinə və Çar Rusiyasına ixracı başlanır. İxrac çox olduğuna görə şərab zavodu inşa olunur və istehsal edilən şərabların saxlanılması üçün bu cür əzəmətli zirzəmilər tikilir.

Jurnalistlər bu binalara baş çəkib, onlar bərpa işlərinə baxıblar. Bu abidələrin ən böyüyü Homerin əsas küçəsində yerləşir, 1380 kvadratmetr sahəni əhatə edir və 7 böyük otaqdan ibarətdir. 1850-ci illərdə Göygölə gələn avropalı tacirlər almanların istehsal etdiyi şərablara heyran olurdular. Sonradan Göygöl şərablarının Avropa ölkələrinə və çar Rusiyasına ixracı başlandı. İstehsal edilən şərabları saxlamaq üçün zavod tikilib, "yeraltı şəhərləri" xatırladan yeraltı kameralar yaradılıb.^[2]

Mənbələrdə bu yeraltı zirzəmilərin şərab saxlamaq üçün əhəmiyyəti qeyd edilir və bu zirzəmilərdəki sabit hava temperaturunun içkinin uzun müddət saxlanmasında əsas rol oynadığı vurğulanır. Həmin binaların bərpası və təmizlənməsi istiqamətində işlər aparılıb. Hazırda onlar elektrik enerjisi ilə təmin olunub. Növbəti illərdə bu zirzəmilərin turistlərin və yerli sakinlərin istifadəsinə veriləcəyi gözlənilir.^[2]

Forerin evi — Azərbaycanın Göygöl şəhərində 19-cu əsrdə alman köçkünləri tərəfindən tikilmiş memarlıq tikilisidir. Bu qala alman memarlığının elementlərini təmsil edən görkəmli üslubu ilə seçilir. Quruluş Qafqaza köçürülmüş 124 alman ailəsindən ibarət yaşayış məntəqəsinin bir hissəsi idi. Onlar 6 küçə yaradıb, 500-dən çox ev tikib, möhtəşəm memarlıq nümunələri şəklində öz izlərini qoyublar.^[3] Forerin evinin tarixi rayonda şərabçılığın inkişafı ilə bağlıdır. 1850-ci illərdə Avropadan Göygölə gələn tacirlər yerli şərablara heyran oldular və Avropa və Rusiyaya şərab ixracı başladı. Şərab istehsalı zavodu tikildi və sabit temperaturun saxlanması üçün vacib olan şərabın saxlanması üçün yeraltı zirzəmilər yaradıldı.^[3]

• Xristofor Forer