Zaysan
Zaysan[1][1] — Qazaxıstanda şəhər, Şərqi Qazaxıstan vilayətinin Zaysan rayonunun inzibati mərkəzi.
| Zaysan | |
|---|---|
| Зайсан | |
| 47°28′ şm. e. 84°52′ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 660 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 070700 |
| Digər | |
| zaysan.vko.gov.kz | |
|
| |
Səng silsiləsinin ətəklərində, Janqiztobe dəmir yolu stansiyasından 378 km cənub-şərqdə (Semipalatinsk - Almatı xəttində) yerləşir. Hava limanı var.
Zaysan, əsasən ətli və yunlu qoyunçuluq yetişdirən böyük bir heyvandarlıq bölgəsinin mərkəzidir[2].
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dairə fərmanları əyalətə çevrildi, 1857-ci ildə bölgələrin meydana gəlməsi dövründə Zaysan bölgəsi yaradıldı və Zaysan postu mahalın inzibati və siyasi mərkəzi oldu. Şəhərdə bir rayon idarəsi, gömrük, xəzinə, post-teleqraf bürosu və şəxsi köməkçi təsərrüfatı var idi. 1880-ci ildə şəhəri Semipalatinsklə birləşdirən teleqraf xətti çəkildi.
Zaysan postunu iki hissəyə bölən Zhemeny çayının şərq hissəsi "Kazak Sloboda" adlanmağa başladı və böyük bir küçədən ibarət idi və qərb hissəsində 3-4 küçə, Asiyalılar üçün ibtidai məktəb, Potanin taxta kilsə, bir icra məmuru evi, ticarət zalı, 110 kərpic və 7 taxta ev yazdı.
Daxili və xarici ticarət üçün əlverişli olan Zaysan şəhəri sürətlə genişləndi, Qərbi Çin və Monqolustan ilə qarşılıqlı ticarət gücləndi. Hər il may ayında təşkil edilən Nikolskaya Yarmarkası ticarət həcmini artırdı. Sabun, pivə zavodları, kərpic fabrikləri, yun və dəri emalı fabriki kimi yerli əhəmiyyətli olan müəssisələr açılmağa başladı. Zaysan şəhəri ucuz xammalla zəngindir və bir çox tacir gəlməyə başladı.
19-cu əsrin sonlarında Zaysan bir ticarət şəhəri kimi tanındı. Tacirlərin və məmurların uşaqları üçün, oğlanlar üçün Asiya ibtidai məktəbinə əlavə olaraq, 1883-cü ildə qızlar üçün ibtidai məktəb açıldı.
Zaysan rayonu çoxmillətli olmuşdur. Burada qazaxlar, ruslar, tatarlar, özbəklər, türkmanlar, qırğızlar, çinlilər və başqa xalqların nümayəndələri yaşayırdılar.
Böyük Vətən müharibəsi illərində bölgədən döyüşmək üçün 6559 nəfər ayrıldı, onlardan 2500 nəfəri öldü.Hal-hazırda şəhərdə 29 müharibə veteranı qalıb.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 "Численность населения Республики Казахстан по полу в разрезе областей, городов, районов, районных центров и поселков на начало 2019 года". Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. 2020-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-01.
- ↑ "В Зайсане после волнений назначили нового акима". 2020-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Zaysan rayonu (qaz.) (rus.)