Lüğətlərdə axtarış.

Minillik (həmçinin millenium) — 1000 il və ya 10 əsrə bərabər vaxt. 1–999 — birinci minillik; 1000–1999 — ikinci minillik; 2000–2999 — üçüncü minillik.

Birinci minillik — bizim eranın 1 yanvar 0-cı ilindən 31 dekabr 999-cu ilinədək olan zaman.

Gümüş Minillik (シルバーミレニアム, Shirubāmireniamu) — yapon manqaka Naoko Takeuçi tərəfindən yazılmış "Seylor Mun" mediafranşizində istifadə olunan qavrayış. Gümüş Minillik Seylor döyüşçülərinin reinkarnasiya olmamalarından qabaq Ay Krallığında hökm sürən təntənəli dövrdür. Bu dövrdə Ay Krallığı və digər planetlər sülh şəraitində yaşamışdır. Gümüş Minillik ilə personajların keçmiş həyatları əlaqələnir. Orijinal Gümüş Minillik qədim Qızıl dövrü kimi təsvir olunmuşdur. İnsanlar sülh içərisində yaşayırdılar, seriyada yer alan Yer və Ay Krallıqları arasındakı münasibətlər yaxşı idi. İngilis dublajına görə Ay Krallığı 1000 il əvvəl, orijinal manqaya görə isə krallıq tarix öncəsi dövrdə mövcud olmuşdur. Adına baxmayaraq, Gümüş Minillik 1000 ildən daha uzun çəkmişdir. Ay Krallığının başçısı seriyanın yan personajlarından biri olan Kraliça Serenitidir və krallığın sarayı Sereniti dənizində yerləşir. Ay Krallığı seriyanın əsas personajları olan Şahzadə Sereniti və Seylor döyüşçülərinin vətənidir.

3-cü minillik — qriqorian təqvimi ilə bizim eranın 1 yanvar 2001-ci ildən 31 dekabr 3000-ci ilədək olan zaman.

2-ci minillik — bizim eranın 1 yanvar 1001-ci ilindən 31 dekabr 2000 inədək olan zaman.

Birinci minillik — bizim eranın 1 yanvar 0-cı ilindən 31 dekabr 999-cu ilinədək olan zaman.

3-cü minillik — qriqorian təqvimi ilə bizim eranın 1 yanvar 2001-ci ildən 31 dekabr 3000-ci ilədək olan zaman.

2-ci minillik — bizim eranın 1 yanvar 1001-ci ilindən 31 dekabr 2000 inədək olan zaman.

Birinci minillik — bizim eranın 1 yanvar 0-cı ilindən 31 dekabr 999-cu ilinədək olan zaman.

2-ci minillik — bizim eranın 1 yanvar 1001-ci ilindən 31 dekabr 2000 inədək olan zaman.

3-cü minillik — qriqorian təqvimi ilə bizim eranın 1 yanvar 2001-ci ildən 31 dekabr 3000-ci ilədək olan zaman.

Firdovsinin minillik yubileyi (fars. جشن هزاره فردوسی‎) — 1934-cü ildə Firdovsinin anadan olmasının min illiyini qeyd etmək üçün bir sıra şənliklər və elmi tədbirlər. Firdovsinin minilliyi Rza şah Pəhləvinin təşəbbüsü ilə keçirilmiş və ilin əvvəlində İran hökuməti tərəfindən elan olunmuşdur. Minillik Konqresi 1934-cü il oktyabrın 2-dən 6-dək Tehranda beş gün ərzində toplanmışdır. Qurultayda səksəndən çox Avropa və İran alimi iştirak etmişdir. Şənliklər təxminən bir aya yaxın davam etmişdir. Bir sıra Avropa ölkələrində, o cümlədən Fransada, İngiltərədə, Almaniyada, Sovet İttifaqında, universitetlərdə, klublarda və səfirliklərdə eyni vaxtda müxtəlif rəsmi mərasimlər keçirilmişdir. Həmçinin, ABŞ, Misir və İraq da daxil olmaqla bir sıra başqa ölkələrdə də şənliklər keçirilmişdir. == Əlavə ədəbiyyat == Davis, Dick. "Review: The Shahnameh by Abul-Qasem Ferdowsi, Djalal Khaleghi-Motlagh".

E.ə. III minilliyin I yarısı Aratta dövləti qurulmuşdur. Azərbaycan ərazisində yaranan ilk dövlət quruluşu idi. Urmiya gölünün cənub-şərqində yerləşirdi. Mesopotamiyanın Şumer şəhər dövlətləri ilə iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqlərə saxlayırdı. Bu dövltə haqqında ən dəyərli məlumatlar Şumer dastanlarından əldə edilmişdir. Paytaxtı Aratta şəhəri idi. Şumerdə olduğu kimi Arattada da çox allahlılıq mövcud idi. Arratanı "en", "enen" adlanan hökmdar idarə edirdi. Bu dövləti türk dilli tayfaların yaratdığı ehtimal olunur.

E.ə. II minilliyin I yarısı Turukki və su tayfalarının siyasi fəliyyəti başlamışdır. Onlar Urmiya gölü hövzəsində yaşayırdılar. Əvvəlki illərdə Aratta, sonra isə Kutium və Lullubum dövlətlərinin tərkibinə daxil idilər. Sonralar ikiçayarası hadislərinə müstəqil surətdə qarışmağa başladılar. Hürrilərlə iqtisadi, mədəni əlaqələr qura bilmişdilər. == Faktlar == E.ə. II minilliyin əvvələrində Mesopotamiyada Babil adlı şəhər-dövlət mövcud olmuşdur. Gürcüstan tarixi təxminən E.ə. II minillikdən etibarən başlandığı təxmin edilir.

E.ə. I minilliyin əvvəlləri Azərbaycanda Manna quldarlıq dövləti meydana gəlmişdir. Bu dövlət Urmiya gölü hövzəsində yaranmışdır. Manna bu yerlərdə məskun olmuş yerli kuti, lullubi, hürrilər və başqa soyların və soy birləşmələrinin varisi idi. Manna qonşu Assuriya və Urartu quldar dövlətlərinin tez-tez hücumlarına məruz qalırdı. İşğalçılar şəhər qalalarını dağıdır, çoxlu əsir və qənimətlər ələ keçirirdilər. E.ə. IX–VIII əsrlərin hüdudunda artıq güclü bir dövlətə çevrilmişdi. Dövlətin paytaxtı möhkəmləndirilmiş İzirtu şəhəri idi.

Berlində Firdovsinin minillik yubileyi — 27 sentyabr 1934-cü ildə Berlində Almaniyanın Reyx Elm, Təhsil və Xalq Təhsili Nazirliyinin rəhbərliyi ilə həmin ilin əvvəlində İran hökuməti tərəfindən elan edilmiş Firdovsinin minillik yubileyi münasibətilə keçirilmiş tədbir. Berlindəki mərasim Almaniya Arxeologiya İnstitutunda keçirilmişdir. "Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft" 1934-cü il sayında bu mərasimlərin hesabatını dərc etmişdir.

E.ə. I minilliyin əvvəlləri Azərbaycanda Manna quldarlıq dövləti meydana gəlmişdir. Bu dövlət Urmiya gölü hövzəsində yaranmışdır. Manna bu yerlərdə məskun olmuş yerli kuti, lullubi, hürrilər və başqa soyların və soy birləşmələrinin varisi idi. Manna qonşu Assuriya və Urartu quldar dövlətlərinin tez-tez hücumlarına məruz qalırdı. İşğalçılar şəhər qalalarını dağıdır, çoxlu əsir və qənimətlər ələ keçirirdilər. E.ə. IX–VIII əsrlərin hüdudunda artıq güclü bir dövlətə çevrilmişdi. Dövlətin paytaxtı möhkəmləndirilmiş İzirtu şəhəri idi.

E.ə. II minilliyin I yarısı Turukki və su tayfalarının siyasi fəliyyəti başlamışdır. Onlar Urmiya gölü hövzəsində yaşayırdılar. Əvvəlki illərdə Aratta, sonra isə Kutium və Lullubum dövlətlərinin tərkibinə daxil idilər. Sonralar ikiçayarası hadislərinə müstəqil surətdə qarışmağa başladılar. Hürrilərlə iqtisadi, mədəni əlaqələr qura bilmişdilər. == Faktlar == E.ə. II minilliyin əvvələrində Mesopotamiyada Babil adlı şəhər-dövlət mövcud olmuşdur. Gürcüstan tarixi təxminən E.ə. II minillikdən etibarən başlandığı təxmin edilir.

E.ə. III minilliyin I yarısı Aratta dövləti qurulmuşdur. Azərbaycan ərazisində yaranan ilk dövlət quruluşu idi. Urmiya gölünün cənub-şərqində yerləşirdi. Mesopotamiyanın Şumer şəhər dövlətləri ilə iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqlərə saxlayırdı. Bu dövltə haqqında ən dəyərli məlumatlar Şumer dastanlarından əldə edilmişdir. Paytaxtı Aratta şəhəri idi. Şumerdə olduğu kimi Arattada da çox allahlılıq mövcud idi. Arratanı "en", "enen" adlanan hökmdar idarə edirdi. Bu dövləti türk dilli tayfaların yaratdığı ehtimal olunur.

Manixeizm və ya Manilik ( bəzən Maniçilik də adlanır) - qnostik dini təlim olub, Mani (216-277) tərəfindən qurulmuşdur. III əsrdə Babildə ortaya çıxmış olan bu təlim bütün dünyada və xüsusilə Şimali Afrikada yayılmışdır. Xristianlıq başda olmaq üzrə; Məzdəkilik, Buddizm və Mesopotamiya dinlərindən bir çox ünsürləri içinə aldığından eyni zamanda sinkretik bir xüsusiyyət daşımaqdadır. Mani, dinini yaymaq üçün biri fars digər altısı süryani dilində olmaq üzərə yeddi kitab və yetmiş risalə yazmış, ayrıca Hindistan başda olmaq üzərə bir çox ölkəyə səyahətlər etmişdir. Manilik ən parlaq dövrünü 8-ci əsrdə Uyğur dövlətinin milli dini olaraq elan edilməsi ilə yaşamışdır. Mani sözü qədim Türk dilində "Mengü" və Çağatay türkcəsində "Tanrı" deməkdir. Manixeist Uyğurlar, ölümdən sonra ruhun bir başqa bədəndə həyatına davam etdiyini ("re-enkarnasiya" və ya "yenidən təcəssüm") qəbul edirdilər. Maniçilik əslində Zərdüşt dualizmi, Babil folkloru, Buddist əxlaq prinsipləri və xristian ünsürlərin qarışığından ibarətdir. Bu tərkibdə öndə gələn anlayış iki əzəli qanunun, yaxşı və pisin münaqişəsidir. Bu baxımdan din tarixi araşdırmaları, Maniçiliyi bir növ dini dualizm (ikiçilik) olaraq qeyd etmişdirlər.

Lesbos (yunan. Λέσβος, türk. Midilli) — Egey dənizinin şimal-şərq hissəsində yerləşən, Yunanıstana məxsus ada. Lesbos adasının ərazisi 1 636 km²-dir. Ada ərazisinin böyüklüyünə görə Yunanıstan adaları arasında 3-cü, Aralıq dənizi hövzəsində isə Siciliya, Sardiniya, Kipr, Korsika, Krit, Malyorka və Evbeyadan sonra 8-ci yeri tutur. Əsas şəhəri Mitilenadır. == Tarixi == Şair Terpandr (e.ə. VIII əsr) bu adada anadan olmuşdur. Qədim yunan şairəsi Sapfo da e.ə. VII–VI əsrlərdə bu adada yaşayıb-yaratmışdır.

Onillik — On ildən, əsrin onda birindən ibarət vaxt hesabı. Məsələn: XX əsrin birinci onilliyi. Vaxt hesabında hər on il – bir onillikdən, hər yüz il – bir əsrdən, hər min il – bir minillikdən ibarətdir.

Birillik bitkilər — Bu tip bitkilər Ontogenez xüsusiyyətinə malik olaraq toxumdan bitir və çiçəkləmə dönəmoni keçirir. Bundan sonra isə bir canlı olaraq ölür. Birillik bitkilərə misal kimi — noxud, gül kələmi, şüyüd, keşniş və bir sıra alaq və tərəvəz bitkiləri bu qəbildəndir. Bəzi növlərin çiçəklətindən dekarativ məqsədlər üçün istifadə edilir. Bu qəbildən olan ot bitkiləri isə vegetativ yolla çoxalmırlar. Botanik ədəbiyyatda birillik bitkiləri Günəş rəmzi ilə göstərilir. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Peter Sitte, Elmar Weiler, Joachim W. Kadereit, Andreas Bresinsky, Christian Körner: Lehrbuch der Botanik für Hochschulen. Begründet von Eduard Strasburger. 35. Auflage.

Birillik süpürgəgülü (lat. Xeranthemum annuum) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin süpürgəgülü cinsinə aid bitki növü.

Birillik xırdaləçək (lat. Erigeron annuus) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xırdaləçək cinsinə aid bitki növü.

Birillik yovşan (lat. Artemisia annua) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Birillik, hündürlüyü 30-100 sm olan çılpaq və ya tüklü, qonur və ya qonur-bənövşəyi rəngli, iyli bitkidir. Kökü nazik, şaqulidir. Gövdəsi düz, tinli, uzun budaqlıdır. Yarpaqları nöqtəli-çalalıdır, aşağıdakılar - saplaqlı, uzunluğu 3-5 sm, eni 2-4 sm, üçqat lələkvari-parçalanmış, oval formalıdır. Orta gövdəyanı yarpaqları ikiqat lələkvariparçalanmış, yuxarı yarpaqları daha xırda və sadədir. Qısa ayaqcıqlar üstündə yerləşən 2-2,5 mm ölçüdə kürəvari səbətləri birləşərək piramidal-süpürgəvari çiçəkqrupu əmələ gətirirlər. Qıraq yarpaqlarının tacı dar boruya bənzər, orta yarpaqlarının tacı dar konusvari sarıdır. Toxumcaları 0,6-0,8 mm, uzunsov, yastıtəhər, qonur rəngdədir.

Rusiyanın minilliyi (rus. Тысячелетие России) — 1862-ci ildən Veliki Novqorodda yerləşdirilən, Rürikin yürüşünün minilliyi şərəfinə qoyulmuş abidədir. Rusiya dövlətçiliyinin başlanğıcı bu abidə ilə əlaqələndirilir. Abidənin layihəsinin müəllifləri heykəltəraşlar Mixail Mikeşin(ru), İvan Şreder(ru) və memar Viktor Qartman(ru) olmuşdur. == Təsvir == Abidə zəng formalı postament üzərində nəhəng şar formasındadır. Abidənin ümumi görünüşü zəngi xatırladır. Kürə ətrafında altı heykəl qrupu vardır. Abidənin ümumi hündürlüyü 15,7 metrdir(postamentin hündürlüyü 6 m; fiqurların hündürlüyü 3,3 m; kürə üzərində xaçın hündürlüyü 3 m). Qranit postamentin diametri 9 metrdir. Qorelyefin uzunluğu 26.6 metrdir.

Birillik zöhrəotu (lat. Mercurialis annua) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin zöhrəotu cinsinə aid bitki növü.