Lüğətlərdə axtarış.

Quldarlıq — İctimai-iqtisadi formasiya. Quldarlar sinfinin qullar sinfini istismar etməsinə əsaslanmışdı. Qullar nəinki istehsal vasitələri üzərində hakimiyyətdən məhrum idilər, onlar hətta özləri istehsalın bir şərti, "danışan əmək aləti" kimi öz ağalarına məxsus idilər. Quldarlıq quruluşu ilk sinfi antaqonist formasiyadır. Bu quruluş özünün ən yüksək inkişaf pilləsinə Qədim Yunanıstan və Qədim Romada çatmışdır. O zamanlar Yunanıstan və Roma antik fəlsəfənin və demokratiyanın ən çox inkişaf etdiyi ölkələr idi. Buna baxmayaraq demokratiya qullara şamil edilmirdi. Nəticədə baş verən böyük üsyanlar (Qədim Romada Spartak üsyanı) və xaricdən olan müdaxilələr tezliklə quldarlığın başqa bir ictimai formasiya — Feodalizm ilə əvəz olunmasına gətirib çıxartdı. == Qul əməyi == Qul — bir insanın başqa birinin malı və mülkü olmasıdır. Başqa bir adamın malı və mülkü olan adama kölə və ya qul ; kölə sahibinə isə əfəndi və ya himayədar deyilir.

Laləli (Duzluca) — Türkiyənin İğdır vilayətinin Duzluca rayonunda kənd. Laləli-i Torab (Urmiya) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.

Balaəli (Balaəli Maştağalı olaraq da bilinir; tam adıyla: Balaəli Oqtay oğlu Rzayev; d. 28 avqust 1986, Bakı) — azərbaycanlı meyxanaçı. == Həyatı == Balaəli Maştağalı 1986-cı il avqustun 28-də Azərbaycanın Bakı şəhərində doğulub. === Populyarlıq qazanması === 2010-cu və 2011-ci ildə Azərbaycan telekanallarında yayımlanan "De Gəlsin" meyxana yarışmasında iştirak edib. Meyxanaçı 2022-ci ildə "Vurularam hərdən" meyxanası ilə populyarlıq qazanmışdır. == Ailəsi == Ailəlidir, bir qızı var.

Azərbaycan mühitində köləlik — tarixən Azərbaycan linqvistik və mədəni mühitində və ondan kənarda türk və Azərbaycan mənşəli kölələrin istifadəsi. == Tarixi == === Türk və qıpçaq kölələri === Fələki Şirvani Şirvanda hökm sürən hərc-mərcliyi, ehtimal ki 1123–1125-ci il müharibələrini nəzərdə tutaraq, III Böyük Mənuçöhrün sülh dövrü ilə müqayisə aparırdı. Onun fikrincə, III Mənuçöhr Şirvanı gülüzlü türk və türkman qızları ilə bəzəmişdir. Səlcuqların Şirvan və Arranı işğal etməsi nəticəsində türk kölə və kənizləri bu ərazilərdə ucuz qiymətə satılırdı. XII əsrdə Dərbənd hakimi Nizami Gəncəviyə hədiyyə olaraq qıpçaq kənizi Afaqı göndərmişdir. Nizami onunla ailə qurmuşdur. Kölə türk qızları gözəllikləri ilə məşhur idilər. XII əsr ərəb həkimi Samuil əbu Nəsr ibn Abbas sevdikləri ilə yaxın münasibətdə olan dostlar üçün əyləncə bağı əsərini yazmışdır. Erotik mövzulu əsərdir. Samuilin bu əsərdə gözə çarpan, türk kölələri ilə bağlı biliyi ola bilsin ki, İran Azərbaycanındakı kölə bazarlarından irəli gəlir.

Laləli Məscidi (türk. Laleli Camii) — 1760-1763-cü illərdə İstanbulda Osmanlı sultanı III Mustafa tərəfindən inşa edilmişdir. Məscidin adı III Mustafanın vəlisi saydığı Laləli Baba adının bu ibadətxanaya verməsilə bağlıdır. == Tarixi == Məscid kompleksi 1783-cü ildə yanğın zamanı tamam məhv oldu və qısa bir müddətdən sonra yenidən inşa edildi. 1911-ci ildəki yanğın mədrəsəni və məscidin digər bir çox əlavə strukturlarını bərbad etdi. Məscidin hamamı uçmuşdur. Məscidin memarı Mehmet Tahir Ağadır. Ancaq dövrün baş memarı Hacı Əhməd Ağanın da Məscidin inşasında köməyi olmuş ola biləcəyi ehtimal edilir. Məscid adını o zamanlar yaxında olan (1950-ci illərdə yıxılmış) Laləli Baba türbəsindən almışdır. Padşahlar tərəfindən inşa edilmiş son külliyyə olan Laləli Külliyyəsi içində yerləşir.

Laləli — Türkiyənin İğdır vilayətinin Duzluca rayonunda kənd. == Tarixi == 1928-ci ildən eyni adı daşıyır.

Laləli saray bədii serialı rejissor Şahin Qəhrəman tərəfindən 2017-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film Azad Azərbaycan Televiziyasında istehsal edilmişdir. Hadisələr nüfuzu ilə tanınan bir ailənin ətrafında cərəyan edir. Filmdə əsas rolları Şükufə Yusupova, Elşən Rüstəmov, Vaqif Əsədov, Məsumə Babayeva, Firdovsi Atakişiyev, Günel Məmmədova, Sevinc Əliyeva ifa edirlər. == Məzmun == Gizli məhəbbətin doğurduğu fəlakətlər bir ailənin rahatlığını əlindən alır. Hadisələr inanılmaz məcrada davam edir. Şənlik yasa çevrilir, bir faciə digər faciənin yaşanmasına səbəb olur. == Film haqqında == Yazıçı İlqar Fəhminin povesti əsasında çəkilib. Film həftə ərzində dörd dəfə ATV kanalında yayımlanır.

Balaəli (Balaəli Maştağalı olaraq da bilinir; tam adıyla: Balaəli Oqtay oğlu Rzayev; d. 28 avqust 1986, Bakı) — azərbaycanlı meyxanaçı. == Həyatı == Balaəli Maştağalı 1986-cı il avqustun 28-də Azərbaycanın Bakı şəhərində doğulub. === Populyarlıq qazanması === 2010-cu və 2011-ci ildə Azərbaycan telekanallarında yayımlanan "De Gəlsin" meyxana yarışmasında iştirak edib. Meyxanaçı 2022-ci ildə "Vurularam hərdən" meyxanası ilə populyarlıq qazanmışdır. == Ailəsi == Ailəlidir, bir qızı var.

Balaəli (Balaəli Maştağalı olaraq da bilinir; tam adıyla: Balaəli Oqtay oğlu Rzayev; d. 28 avqust 1986, Bakı) — azərbaycanlı meyxanaçı. == Həyatı == Balaəli Maştağalı 1986-cı il avqustun 28-də Azərbaycanın Bakı şəhərində doğulub. === Populyarlıq qazanması === 2010-cu və 2011-ci ildə Azərbaycan telekanallarında yayımlanan "De Gəlsin" meyxana yarışmasında iştirak edib. Meyxanaçı 2022-ci ildə "Vurularam hərdən" meyxanası ilə populyarlıq qazanmışdır. == Ailəsi == Ailəlidir, bir qızı var.

ABŞ-də köləlik— ABŞ-də kölələrin, qulların əməyindən istifadə. == Tarixi == Avropa ticarətinin Afrika sahillərinin çevrəsindən keçməsi Amerikada qullaşdırılmış afrikalıların məskunlaşması ilə nəticələnmişdi. 1859-cu ildə Virciniya ştatında Con Braunun başçılığı ilə köləliyin ləğv edilməsi uğrunda üsyan başladı. ABŞ-də 1861–1865-ci illəri əhatə edən vətəndaş müharibəsi başa çatdıqdan sonra hüquqi cəhətdən köləlik ləğv edildi. Köləliyin ləğvində XVI ABŞ prezidenti Avraam Linkolnun əhəmiyyətli rolu olmuşdur.

ABŞ-də köləlik— ABŞ-də kölələrin, qulların əməyindən istifadə. == Tarixi == Avropa ticarətinin Afrika sahillərinin çevrəsindən keçməsi Amerikada qullaşdırılmış afrikalıların məskunlaşması ilə nəticələnmişdi. 1859-cu ildə Virciniya ştatında Con Braunun başçılığı ilə köləliyin ləğv edilməsi uğrunda üsyan başladı. ABŞ-də 1861–1865-ci illəri əhatə edən vətəndaş müharibəsi başa çatdıqdan sonra hüquqi cəhətdən köləlik ləğv edildi. Köləliyin ləğvində XVI ABŞ prezidenti Avraam Linkolnun əhəmiyyətli rolu olmuşdur.

Azərbaycan mühitində köləlik — tarixən Azərbaycan linqvistik və mədəni mühitində və ondan kənarda türk və Azərbaycan mənşəli kölələrin istifadəsi. == Tarixi == === Türk və qıpçaq kölələri === Fələki Şirvani Şirvanda hökm sürən hərc-mərcliyi, ehtimal ki 1123–1125-ci il müharibələrini nəzərdə tutaraq, III Böyük Mənuçöhrün sülh dövrü ilə müqayisə aparırdı. Onun fikrincə, III Mənuçöhr Şirvanı gülüzlü türk və türkman qızları ilə bəzəmişdir. Səlcuqların Şirvan və Arranı işğal etməsi nəticəsində türk kölə və kənizləri bu ərazilərdə ucuz qiymətə satılırdı. XII əsrdə Dərbənd hakimi Nizami Gəncəviyə hədiyyə olaraq qıpçaq kənizi Afaqı göndərmişdir. Nizami onunla ailə qurmuşdur. Kölə türk qızları gözəllikləri ilə məşhur idilər. XII əsr ərəb həkimi Samuil əbu Nəsr ibn Abbas sevdikləri ilə yaxın münasibətdə olan dostlar üçün əyləncə bağı əsərini yazmışdır. Erotik mövzulu əsərdir. Samuilin bu əsərdə gözə çarpan, türk kölələri ilə bağlı biliyi ola bilsin ki, İran Azərbaycanındakı kölə bazarlarından irəli gəlir.

Fallik tipli mərasimlər — fallus (kişi cinsiyyət orqanının incəsənətdə təsviri) nümayişi ilə keçirilən mərasimlərdir. Qədim və müasir Yunanıstanda, Yaponiyada və Azərbaycanda rast gəlinir. Yaponiyada bu adət Kanamara Matsuri festivalında davam etdirilir. Azərbaycanda Kos-kosa oyunu zamanı Kosanın sümüyə bez parçası dolayaraq fallus şəklinə gətirməsi və buna aid mətnlərdə rast gəlinən məlumatlar oyunun fallik tipli olmasını göstərir. Bu da oyunun bərəkət və bolluq mövzusundan qaynaqlandığını göstərir.

Bir ailəlik bağ evi — tammetrajlı bədii filmi rejissor Yuli Qusman tərəfindən 1978-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film yazıçı Rüstəm İbrahimbəyovun "Qum üzərində ev" pyesinin motivləri üzrə çəkilmişdir. Əsas rolları İqor Kvaşa, Firəngiz Şərifova, Larisa Xələfova, Süleyman Ələsgərov və Rasim Balayev ifa edirlər. == Məzmun == Ana (Firəngiz Şərifova) ilə ata (Süleyman Ələsgərov) dənizin sahilində bütün ailəliklə bağ evi tikməyi qərara alırlar. Valideynlər fikirləşirlər ki, övladları, gəlinləri və nəvələri istirahət üçün buraya yığıla bilərlər. Lakin düz deyiblər ki, sən saydığını say, gör fələk nə sayır. Nə oğlanlar, nə də qız heç cür vaxt tapıb valideynlərinə kömək etmək üçün bağa gələ bilmirlər. Onların başları həmişə qarışıqdır: gah kiminləsə görüşür, gah da iclasda, elmi şurada iştirak edirlər. Nəhayət yalnız böyük oğul Eldar (İqor Kvaşa) ana ilə atanı başa düşür...

Laləli-i Torab (fars. لله لوي تراب‎‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 295 nəfər yaşayır (77 ailə).

Laləli saray bədii serialı rejissor Şahin Qəhrəman tərəfindən 2017-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film Azad Azərbaycan Televiziyasında istehsal edilmişdir. Hadisələr nüfuzu ilə tanınan bir ailənin ətrafında cərəyan edir. Filmdə əsas rolları Şükufə Yusupova, Elşən Rüstəmov, Vaqif Əsədov, Məsumə Babayeva, Firdovsi Atakişiyev, Günel Məmmədova, Sevinc Əliyeva ifa edirlər. == Məzmun == Gizli məhəbbətin doğurduğu fəlakətlər bir ailənin rahatlığını əlindən alır. Hadisələr inanılmaz məcrada davam edir. Şənlik yasa çevrilir, bir faciə digər faciənin yaşanmasına səbəb olur. == Film haqqında == Yazıçı İlqar Fəhminin povesti əsasında çəkilib. Film həftə ərzində dörd dəfə ATV kanalında yayımlanır.

Laləli saray bədii serialı rejissor Şahin Qəhrəman tərəfindən 2017-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film Azad Azərbaycan Televiziyasında istehsal edilmişdir. Hadisələr nüfuzu ilə tanınan bir ailənin ətrafında cərəyan edir. Filmdə əsas rolları Şükufə Yusupova, Elşən Rüstəmov, Vaqif Əsədov, Məsumə Babayeva, Firdovsi Atakişiyev, Günel Məmmədova, Sevinc Əliyeva ifa edirlər. == Məzmun == Gizli məhəbbətin doğurduğu fəlakətlər bir ailənin rahatlığını əlindən alır. Hadisələr inanılmaz məcrada davam edir. Şənlik yasa çevrilir, bir faciə digər faciənin yaşanmasına səbəb olur. == Film haqqında == Yazıçı İlqar Fəhminin povesti əsasında çəkilib. Film həftə ərzində dörd dəfə ATV kanalında yayımlanır.

== Məzmun == Film Azərbaycan Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin 95 illik yubileyinə həsr olunub. Filmdə taleyinə Ulu Öndərlə görüşmək imkanı düşən sadə xalq nümayəndələrinin maraqlı xatirələri və bununla bağlı olduqca maraqlı arxiv materialları əks olunub. Film Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında Qeyri -Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının sifarişi ilə hazırlanıb. == Filmin yaradıcı heyəti == Bədii rəhbər və ssenari müəllifi: Eldar İsgəndərzadə Rejissor: Vasif Məmmədzadə Operator: Elşən Rafiqoğlu Səs operatoru: Yaşar Əliyev Səs rejissoru: Orxan Rəcəbli Filmi səsləndirdi: Nurəddin Mehdixanlı, xalq artisti Montaj rejissoru: İsmayıl Musayev Assistent: İbrahim Ağazadə Aparıcı prodüser: Mehman Məmmədov Baş prodüser: Rauf Rəcəbov == Filmdə iştirak edənlər == Amil Həsənoğlu — Prezident təqaüdçüsü. Roza Tağıyeva — Xalq artisti. Həsrət Əsədov — əmək adamı. Tuqay Rzayev — məcburi köçkün. Aygün Rzayeva — məcburi köçkün. Xanış Şahiyev — sadə zəhmət adamı. Güləli Fərziyev — ehtiyatda olan zabit.

Bir ailəlik bağ evi — tammetrajlı bədii filmi rejissor Yuli Qusman tərəfindən 1978-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film yazıçı Rüstəm İbrahimbəyovun "Qum üzərində ev" pyesinin motivləri üzrə çəkilmişdir. Əsas rolları İqor Kvaşa, Firəngiz Şərifova, Larisa Xələfova, Süleyman Ələsgərov və Rasim Balayev ifa edirlər. == Məzmun == Ana (Firəngiz Şərifova) ilə ata (Süleyman Ələsgərov) dənizin sahilində bütün ailəliklə bağ evi tikməyi qərara alırlar. Valideynlər fikirləşirlər ki, övladları, gəlinləri və nəvələri istirahət üçün buraya yığıla bilərlər. Lakin düz deyiblər ki, sən saydığını say, gör fələk nə sayır. Nə oğlanlar, nə də qız heç cür vaxt tapıb valideynlərinə kömək etmək üçün bağa gələ bilmirlər. Onların başları həmişə qarışıqdır: gah kiminləsə görüşür, gah da iclasda, elmi şurada iştirak edirlər. Nəhayət yalnız böyük oğul Eldar (İqor Kvaşa) ana ilə atanı başa düşür...

Jalebi, digər adla zülbiyə Cənubi və Qərbi Asiyada, Şimali və Şərqi Afrikada geniş yayılmış çərəz növü. Jalebi Maida unundan hazırlanmış xəmirin yağda qızardılması və şərbətlə isladılması ilə hazırlanır. Forması ya dairəvi, ya da bretzel formasında olur. Bu çərəz İran və Hindistanda məşhurdur. Jalebi isti və ya soyuq şəkildə təqdim edilir. Bəzən ona gülab da əlavə edilir. Jalebi istəyə uyğun olaraq ətirli su əlavı edilmiş kəsmik və rabri (Şimali Hindistan) ilə birgə yeyilir. Azərbaycanda ortaq ada sahib olan zülbiyə, habelə Gəncə şəhərinə xas olan zilviyə şirniyyatı mövcuddur.

Köləlik və Transatlantik Qul Ticarəti Qurbanlarının Beynəlxalq Anma Günü hər il martın 25-də köləlik və transatlantik qul ticarəti nəticəsində əziyyət çəkən və həlak olan milyonlarla insanın xatirəsini ehtiramla yad etmək üçün qeyd edilir. Bu gün həm də irqçilik və qərəzli münasibətin təhlükələri haqqında məlumatlılığı artırmaq, bərabərlik və insan hüquqlarına hörmət dəyərlərinə təşviq etmək məqsədi daşıyır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası 2007-ci ildə bu günü elan edərək, "tarixdə insan hüquqlarının ən pis pozulması" kimi adlandırılan transatlantik qul ticarətinin cəmiyyət, iqtisadiyyat, siyasət və mədəniyyətə geniş təsirləri olan bəşər tarixində faciəli nəticələrini önə çıxarır və transatlantik qul ticarətinin 4 əsrdən çox davam etdiyini və milyonlarla afrikalının Amerikaya, Karib dənizinə və dünyanın digər hissələrinə məcburi daşınması, burada qeyri-insani şəraitə və qəddar rəftara məruz qalması ilə nəticələnməsi ilə bağlı məlumat yaydı.

Valerik (çeç. Валарта, Валериг, Валерг; bəzi mənbələrdə Вайрик) — Rusiyada çay. Çay Çeçenistan Respublikasının qərbində yerləşir. Çayın mənsəbi Sunji çayının sağ sahilində, mənsəbinin 132 km-də yerləşir. Çayın uzunluğu 29 km, su toplayıcı hövzənin sahəsi — 35,4 km²-dir. Valerik çayının aşağı axarları yay aylarında quruyur. Buna səbəb çayın əsasən qar suları ilə qidalanmasıdır. O üzdən yay aylarında çayda yüksək səviyyə müşahidə olunmur. == Etimologiyası == Çayın adı çeçen dilindəki ilkin Valeran xi sözündən yaranıb. Hərfi tərcüməsi — "çayın ölümü" deməkdir.

"Saint Javelin" və ya Müqəddəs Cavelin — Rusiyanın Ukraynaya hücumunda istifadə edilən "FGM-148 Javelin" tank əleyhinə silah kimi müasir silahları daşıyan müqəddəslərə bənzər fiqurun dini ikona üslubunda təsvirindən ibarət internet mem. Mem 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya hücumu zamanı Kristian Boris tərəfindən yaradılmış və bütün dünyada məşhurlaşmış, nəticədə digər oxşar memlər ortaya çıxmışdır. Mem müharibədə əhval-ruhiyyəni artırmış və ticarət məhsullarında istifadə edilmişdir. Bu, Ukraynaya yardım edən humanitar xeyriyyə təşkilatları üçün bir milyon dollardan çox vəsait toplanmasında mühüm rol oynamışdır. == Zəmin == Mem ukraynalı və kanadalı jurnalist Kristian Boris tərəfindən yaradılmışdır. O, bunu əvvəlcə stikerlərin üzərində istifadə üçün nəzərdə tutmuşdu və gəlirləri Ukraynadakı humanitar səylərə bağışlanacaqdı. "Saint Javelin" memi Rusiyanın Ukraynaya hücumuna qarşı müqavimət simvolu olaraq internetdə məşhurlaşmışdır. Kristian Boris Torontoda yaşayır, lakin əvvəllər 2014-cü ildə ilkin münaqişə zamanı Ukraynada jurnalist kimi işləyirdi. O, müxtəlif ölkələrdə sərbəst fəaliyyət göstərmiş, Donbass müharibəsindən yetimlərin və dul qadınların vəziyyətindən xüsusilə təsirlənmişdir. == Mem == Mem özü üzərində raketatan daşıyan, üslublaşdırılmış Madonna fiqurunu təsvir edir.

II Keyxosrov (13 fevral 1523 – 29 sentyabr 1573, Qəzvin) — III Kvarkvare 1535-ci ildə məğlub olandan sonra ölkəsi imeretiyalılar tərəfindən işğal olunmuşdu. Keyxosrov Osmanlıya müraciət etmişdi. Osmanlı ordusu da Musa Paşanın başçılığı altında ordunu Mesxetiyə göndərdi və 1545-ci ildə I Luarsabla III Baqratın birləşmiş ordusunu məğlub edərək Keyxosrovu taxta çıxardı. 1555-ci ildə Amasya sülh müqaviləsinə əsasən Səfəvi vassallığı rəsmən təyin olundu. Lakin Osmanlıların sülhü pozaraq yeni hücumu Keyxosrovu İrandan kömək üçün Qəzvinə getməyə məcbur etdi. Ora çatanda isə vəfat etdi. Yerinə IV Kvarkvare keçdi.

Qəribə taleli aktyorun sənət dünyası. Əfrasiyab Məmmədov — rejissor Sənan Sultanovun 2012-ci ildə Azərbaycan Televiziyasında çəkdiyi sənədli film. == Məzmun == Filmdə teatr və kino aktyoru Əfrasiyab Məmmədovun xatirəsinə həsr olunur. == Film haqqında == Filmdə "O olmasın, bu olsun", "Qızmar günəş altında", "Koroğlu", "Sehrli xalat", "Dədə Qorqud", "Evlənmək istəyirəm", "Kişi sözü", "Qətl günü" filmlərinin, eləcə də "Şeyx Sənan" teatr tamaşasının kadrlarından istifadə edimişdir.