Dmitri Lisaneviç: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
k şablon parametrləri |
||
| (2 istifadəçi tərəfindən edilmiş 7 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Hərbi xadim}} |
|||
General Sisianov hələ 1804-cü ilin əvvəlində mayor Lisa- |
|||
'''Dmitri Tixonoviç Lisaneviç''' ({{DVTY}}) — [[Qafqaz müharibəsi]]nin və [[Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)|Rusiyanın Şimali Azərbaycanı işğalı]]nda iştirak etmiş görkəmli xadimlərindən biri olan general-leytenant. |
|||
neviçi Qarabağa İbrahimxəlil xanın yanına göndərərək ondan “Ru- |
|||
== Həyatı == |
|||
siya təbəəliyinə” keçməyi tələb etdi. 1805-ci il mayın 14-də Gəncə |
|||
== İstinadlar == |
|||
yaxınlığında Kürək çayının sahilindəki görüşdə İbrahimxəlil |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
[[Kateqoriya:Rusiya generalları]] |
|||
xanla Sisianov arasında imzalanan müqaviləyə (8, s. 572) əsasən |
|||
xan, onun varisləri və xanlığın bütün əhalisi Rusiya təbəəliyinə |
|||
qəbul olunur, çar isə, öz növbəsində, bu xan sülaləsinin hü- |
|||
quqlarını “bütün zamanlar üçün” təsdiq edirdi, lakin hər dəfə |
|||
xan varisləri çar tərəfindən təsdiq olunmalı idi. Xanlığın daxili |
|||
idarəsi xanın ixtiyarında saxlanıldı. Xan rus qarnizonunu Şuşa- |
|||
ya buraxmağı və onun zəruri şeylərlə təmin etməyi öz üzərinə |
|||
götürdü. Xan hər il öz gəlirlərindən Rusiya xəzinəsinə 8 min |
|||
çervon ayırmağı öhdəsinə götürdü (10, s. 590). 1805-ci il mayin |
|||
21-dэ eyni şərtlərlə Şəki xanlığı da Rusiyanın himayəsi altına keçdi |
|||
(25, s. 129-130). |
|||
1805-ci il yay kompaniyasının gedişində İran qoşunları iyu- |
|||
nun ortalarında Qarabağa soxuldular. Pirqulu xan Əsgəranı tut- |
|||
du. 1805-ci il iyunun 26-da şah qoşunları rus qarnizonunun yer- |
|||
ləşdiyi Şahbulağı mühasirəyə aldılar. Abbas Mirzə qalanın təslim |
|||
olmasını tələb etdi. Koryagin vəziyyətin çıxılmazlığını görüb, |
|||
qalanı iyulun 8-də təslim etməyə razılaşdı, özü isə iyulun 7-ə ke- |
|||
çən gecə dəstəsi ilə qalanı tərk etdi. |
|||
İyulda İran qoşunları Qazaxa soxuldular. Koryagin 570 |
|||
nəfərlik dəstəsi ilə iyulun 27-də Zəyəm yaxınlığındakı İran düşər- |
|||
gəsinə hücum etdi. İran qoşunlarının 1805-ci ilin yay hərbi kom- |
|||
paniyasındakı məğlubiyyəti və bunun ardınca başlamış fasilə Ru- |
|||
siya hökumətinə Azərbaycanda öz mövqeyini daha da möhkəm- |
|||
ləndirmək, Şirvan, Bakı və Quba xanlarını tabe etmək imkanı verdi |
|||
(4, s. 23). |
|||
General Sisianovun Şirvana doğru hərəkət etdiyini eşidən |
|||
Mustafa xan Sisiaonovun tələbini qəbul etmək qərarına gəldi, xan- |
|||
lığın xarici əlaqələr hüququnun Rusiyaya verilməsinə, ildə 10 minçervon bac ödəməyə, xanlığın hüdudları daxilində ticarətin təhlü- |
|||
kəsizliyini təmin etməyə və s. razılaşdı. Mustafa xan və Sisianov |
|||
1805-ci il dekabrın 27-də müqavilə imzaladılar. Azərbaycanın ən |
|||
iri xanlığı Şamaxı xanlığının tabe edilməsindən sonra Bakıya yol |
|||
açıq idi. 1805-ci ilin əvvəllərində Qafqazdakı rus qoşunlarının baş |
|||
komandanı Gilanı tutmaq, geri qayıdarkən isə Bakını ələ keçirmək |
|||
üçün rus donanmasını Xəzərə göndərməyi qərara aldı. İyunun 23- |
|||
də donanma Ənzəli limanına çatdı. Desant çıxarmaq və Rəşti |
|||
tutmaq üçün göstərilən uğursuz cəhddən sonra rus eskadrası |
|||
avqustun 12-də Bakı rayonuna yaxınlaşdı. Qalanın təslim edil- |
|||
məsi barədə danışıqlar başlandı. Zavalişin rədd cavabı alaraq, av- |
|||
qustun 15-də qalanı atəşə tutmağa, avqustun 22-də isə şəhəri mü- |
|||
hasirəyə almağa başladı. Avqustun 29-dək xanlığın mühüm strateji |
|||
məntəqələri tutuldu. |
|||
İranla əlaqə saxlayan Bakı hakimi Hüseynqulu xan kömək |
|||
üçün şah sarayına müraciət etdi. Abbas Mirzə urmiyalı Əsgər xana |
|||
Bakı xanına kömək qoşunlarla birlikdə dərhal yola düşməyi əmr |
|||
etdi. Qubalı Şeyxəli xan da Hüseynqulu xana kömək etməyə |
|||
hazırlaşırdı (88, s. 232). General Zavalişin Bakıya Urmiya və |
|||
Qubadan köməyin yaxınlaşmasından qorxaraq, qalanı ələ keçir- |
|||
mədən Lənkəran yaxınlığındakı Sara adasına çəkildi. 1806-cı il |
|||
fevralın əvvəllərində Sisianovun artilleriyası Bakının 2 km-də |
|||
general Zavalişinin desant təstəsi ilə birləşdi və Naxır bulaqda |
|||
düşərgə saldı. Sisianov qalanın təslim edilməsini tələb etdi. Fev- |
|||
ralın 8-də Sisianov polkovnik Eristavinin müşaiyəti ilə mühafisəsiz |
|||
şəkildə xanla görüşmək üçün yola düşdü. Görüşdə o, Hüseynqulu |
|||
xanın əmisi oğlu İbrahim bəy tərəfindən öldürüldü. Bakıda |
|||
Sisianovun öldürülməsindən sonra rus qoşunlarının vəziyyəti ağır- |
|||
laşdı. Xanların çoxu tərəddüd etməyə başladı (4, s. 25-26). |
|||
1806-cı ilin yazında İran qoşunları Arazı keçərək Qarabağa |
|||
yeridi. İyunun 8-də rus və İran qoşunları arasında 1806-cı ilin ilk |
|||
silahlı toqquşması baş verdi. Şahbulaq və Əsgəran arasında, |
|||
Ağdamda rus dəstəsi 4000 İran sərbazı ilə qarşılaşdı. Rus dəstəsi |
|||
İran qoşununu sıxışdırdı və Əsgəranı tutaraq, Şuşaya doğruirəlilədi. Abbas Mirzə İdrahimxəlil xanı öz tərəfinə çəkmək üçün |
|||
elçilərini onun yanına göndərdi. İbrahimxəlil xan xanlığın var- |
|||
yoxdan çıxarılmasına yol verməmək üçün əvvəlcədən Lisaneviçlə |
|||
razılaşaraq, rus qoşunları gəlib çıxanadək iranlılarla mülayim rəftar |
|||
etməyi qərara aldı. |
|||
Səhifəsinin 18:44, 29 noyabr 2020 tarixinə olan son versiyası
| Dmitri Lisaneviç | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1778 |
| Vəfat tarixi | iyul 1825 |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Qoşun növü | piyada |
| Rütbəsi | general-leytenant |
| Komandanlıq edib | |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
   |
Dmitri Tixonoviç Lisaneviç (1778 – iyul 1825) — Qafqaz müharibəsinin və Rusiyanın Şimali Azərbaycanı işğalında iştirak etmiş görkəmli xadimlərindən biri olan general-leytenant.