Müqəddəs Sofiya kilsəsi (Oxrid): Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Created by translating the page "Ohri Ayasofya Kilisesi"
Teq: [[1]]
 
 
(6 istifadəçi tərəfindən edilmiş 19 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Məbədlər|dini=Pravoslav ortodoks|tip=pravoslav|adı=Oxrid Müqəddəs Sofiya kilsəsi|orijinal adı={{Lang-mk|Црква Света Софија}}|təsviri=St. Sophia - Ohrid.jpg|təsvir_miqyas=250|təsvir_izah=|statusu=[[Ümumdünya irsi|YUNESKO Ümumdünya irsi]] ([[1980]]<ref group="qeyd">[[Oxrid]] bölgəsinin mədəni irsinin təsnifatı</ref>)|ölkə={{MKD}}|bölgə=[[Cənub-şərq bölgəsi, Makedoniya|Cənub-şərq]]|şəhər=[[Oxrid]]|yerləşdiyi ərazi=|yeparxiya=Oxrid Arxiyepiskopluğu|başlanma_tarix=1035-ci və 1056-cı illər arasında|bitmə_tarix=[[XIV əsr]]|bərpa_tarix=1951|memarlığı=[[Bizans memarlığı]]|memarı=|tikdirəni=|dövr=[[Orta əsrlər]]|commons=St. Sophia Church (Ohrid)|vəziyyəti=Qorunur|xəritəsi={{Yer xəritəsi
{{Tikili}}Oxrid Müqəddəs Sofiya kilsəsi () — Makedoniya Respublikasının Oxrid bələdiyyəsində yerləşən, Osmanlı İmeriyası dövründə məscid olaraq da xidmət verən üç nefli orta əsrə aid kilsə.
|Makedoniya
|label=Müqəddəs Sofiya kilsəsi|label_size=100 |lat=41.112094
|long=20.794244
|mark=Locator Dot2.gif |marksize=15 |position=right|width=269 |float=center |caption=}}}}

'''Müqəddəs Sofiya kilsəsi''' ({{Lang-mk|Црква Света Софија, Crkva Sveta Sofija}}) — [[Makedoniya Respublikası]]nın [[Oxrid]] bələdiyyəsində yerləşən, [[Osmanlı İmperiyası]] dövründə [[məscid]] olaraq fəaliyyət göstərən üç nefli orta əsrə aid kilsə.<ref>Fruçt, Riçard (2005). ''Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture''. ({{Dil-az|Şərq Avropa: Xalq, torpaqlar və mədəniyyət haqqında bir giriş}}) ABC-CLIO. səhifə 928. [[ISBN]] [[:tr:Özel:KitapKaynakları/978-1-57607-800-6|978-1-57607-800-6]].</ref>


== Tarixi ==
== Tarixi ==
Birinci Bolqar İmperiyasının dinini rəsmi olaraq Xristianlığqla dəyiməsindən sonra I Boris (852 — 889) dövründə tikilən kilsənin tikilmə tarixi haqqında dəqiq bir məlumat yoxdur. Tikilinin IX və ya XI əsrlərdə tikilmiş ola bilər.[[Birinci Bulqar dövləti|<br>
[[Birinci Bulqar dövləti]]nin dinini rəsmi olaraq [[Xristianlıq]]la dəyiməsindən sonra [[I Boris]] (852 — 889) dövründə tikilən kilsənin tikilmə tarixi haqqında dəqiq bir məlumat yoxdur. Tikili [[IX əsr|IX]] və ya [[XI əsr|XI]] əsrlərdə tikilmiş ola bilər.<ref>Boris Cholpanov -
]]<ref>Boris Cholpanov -
"Land of a global crossroads", Sofia, 1993, Bulgarian Academy of Science, page 131 (the original is in Bulgarian)</ref>
"Land of a global crossroads", Sofia, 1993, Bulgarian Academy of Science, page 131 (the original is in Bulgarian)</ref>


== Memarlıq xüsusiyyətləri ==
== Memarlıq xüsusiyyətləri ==
[[Şəkil:Iglesia_de_Santa_Sofía,_Ohrid,_Macedonia,_2014-04-17,_DD_11.JPG|thumb|Oxrid Müqəddəs Sofiya kilsəsi]]
[[Fayl:Iglesia_de_Santa_Sofía,_Ohrid,_Macedonia,_2014-04-17,_DD_11.JPG|thumb|Oxrid Müqəddəs Sofiya kilsəsi]]
Şərqə baxan kilsənin qərbində bir narteks və eksonarteks, şimalında isə sonradan əlavə olunmuş bir portik mövcuddur. Müxtəlif mərhələlərdən keçən tikilinin ilk forması orta Bizans dövrünə aid əhəmiyyətli bir memari forma ortaya qoymaqdadır. Bu şəkildə XI əsrin regional meyllərinin yanında, Konstantinopolun Makedoniya və Oxrid Arxiyepiskopluğu üzərinə olan təsiri də görmək mümkündür. Kilsənin təməl arxitekturası XI əsrdə inşa edilmiş olmasına baxmayaraq XIV əsrdə Arxiyepiskop II Qreqori tərəfindən əlavələr edilmişdir. Bu üç nefli bazilika qərbi hissəsibə 1313-cü və ya 1314-cü illərdə əlavə edilən hissə memarlıq tarixinə nəzərən əhəmiyyət daşımaqdadır.<ref>Ohri Ayasofyası cephesinin 14. yüzyılda Epiros, İstanbul, hatta Bursa'da bir Türk eserinde benzerlerinin yapılmış olması hakkında bakınız; Semavi EYİCE, Son devir bizans mimarisi (İstanbul 1963)</ref>
Şərqə baxan [[kilsə]]nin qərbində bir narteks və eksonarteks, şimalında isə sonradan əlavə olunmuş bir [[portik]] mövcuddur. Müxtəlif mərhələlərdən keçən tikilinin ilk forması orta [[Bizans İmperiyası|Bizans]] dövrünə aid əhəmiyyətli bir memari forma ortaya qoymaqdadır. Bu şəkildə [[XI əsr|XI]] əsrin regional meyllərinin yanında, [[Konstantinopol]]un [[Makedoniya Respublikası|Makedoniya]] və [[Oxrid]] Arxiyepiskopluğu üzərinə olan təsiri də görmək mümkündür. Kilsənin təməl arxitekturası [[XI əsr|XI]] əsrdə inşa edilmiş olmasına baxmayaraq [[XIV əsr|XIV]] əsrdə Arxiyepiskop II Qreqori tərəfindən əlavələr edilmişdir. Bu üç nefli [[bazilika]] qərbi hissəsibə 1313-cü və ya 1314-cü illərdə əlavə edilən hissə [[memarlıq]] tarixinə nəzərən əhəmiyyət daşımaqdadır.<ref>Ohri Ayasofyası cephesinin 14. yüzyılda Epiros, İstanbul, hatta Bursa'da bir Türk eserinde benzerlerinin yapılmış olması hakkında bakınız; ({{Dil-az|Oxrid Ayasofyası cəbhəsinin XIV əsrdə Epiros, İstanbul, hətta Bursa da bir Türk əsərində bənzərlərinin edilmiş olması haqqında bax;}}) Semavi Eyice, Son devir bizans mimarisi ({{Dil-az|Səmavi Eyice, Son dövr bizans arxitekturası}}) (İstanbul 1963)</ref>


=== Osmanlı Dövrü ===
=== Osmanlı Dövrü ===
Oxrid şəhərinin ən böyük kilsəsi olan Müqəddəs Sofiya kilsəsi, Konstantinopoldakı Ayasofiya kimi fəthdən sonra məscidə çevrilmiş və şəhərin ilk və ən böyük məscidi olmuşdur. Oxrid Müqəddəs Sofiya kilsəsi, məscidə çevrildiyində bir sıra dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Səmavi Eyicenin yazdıqlarına görə bu gün heç bir izi qalmayan məscid minarəsi kilsənin narteks hissəsinin sol tərəfindəki qübbəsinin tam ortasında yerləşirdi.<ref name=":0">[//tr.wikipedia.org/wiki/Semavi_Eyice Semavi EYİCE]. </ref>
[[Oxrid]] şəhərinin ən böyük [[kilsə]]si olan Müqəddəs Sofiya kilsəsi, [[Konstantinopol]]dakı [[Aya Sofya]] kimi [[Konstantinopolun fəthi|fəthdən]] sonra məscidə çevrilmiş və şəhərin ilk və ən böyük [[məscid]]i olmuşdur. Oxriddə yerləşən Müqəddəs Sofiya kilsəsi, məscidə çevrildiyində bir sıra dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Səmavi Eyicenin yazdıqlarına görə bu gün heç bir izi qalmayan [[Minarə|məscid minarəsi]] kilsənin narteks hissəsinin sol tərəfindəki qübbəsinin tam ortasında yerləşirdi.<ref name=":0">[//tr.wikipedia.org/wiki/Semavi_Eyice Semavi Eyice]. "Ohri'nin Türk Devrine Ait Eserleri." ({{Dil-az|Oxridin Türk dövrünə aid əsərləri}}) Vakıflar Dergisi, 6 (1965): səhifə 140</ref>


== Fresklər ==
== Fresklər ==
Oxrid şəhərinin Yuqoslaviya idarəsinə keçməsinin sonra kilsəyə çevrilmiş məscidin divarlarında olan və XI, XII və XIII əsrlərdən qalma freska şəkillər bərpa işləri nəticəsində tamamilə təmizlənmişdir.<ref>R. Hamann, Mac Lean, H.Hallensleben,Die Monumentalmalerei in Serbien und Makedonien (Giessen 1963) 15-17;res.1-28, lev.1-5.</ref>
[[Oxrid]] şəhərinin [[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] idarəsinə keçməsinin sonra kilsəyə çevrilmiş məscidin divarlarında olan və [[XI əsr|XI]], [[XII əsr|XII]] və [[XIII əsr|XIII]] əsrlərdən qalma [[freska]] şəkillər bərpa işləri nəticəsində tamamilə təmizlənmişdir.<ref>R. Hamann, Mak in, Hallensleben, Die Monumentalmalerei in Serbien und Makedonien ({{Dil-az|Serbiya və Makedoniyadakı monumental şəkil}}) (Giessen 1963) 15-17;res.1-28, lev.1-5.</ref>

== Bərpa işləri ==


== Həmçinin Bax ==
* [[Müqəddəs Aqnes kilsəsi]]
* [[Müqəddəs Nikolay kilsəsi (Buxarest)]]
* [[İmperatorluq Məscidi (Priştina)]]


== Xarici Keçidlər ==
* [http://www.ohrid.org.mk/eng/crkvi/sv_sofija.htm The Church of St. Sophia - Ohrid patrimony]
* [http://www.exploringmacedonia.com/default.asp?ItemID=B3E7C3355B91774084C0A29C4F36009D ExploringMacedonia - St. Sophia church in Ohrid] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101027152443/http://www.exploringmacedonia.com/default.asp?ItemID=B3E7C3355B91774084C0A29C4F36009D |date=2010-10-27 }}


== Qeydlər ==
<references group="qeyd" />
== İstinadlar ==
== İstinadlar ==

{{Kaynakça}}
[[Kateqoriya:Oxrid]]
[[Kateqoriya:Oxrid]]
[[Kateqoriya:Pravoslav məbədləri]]
[[Kateqoriya:Şimali Makedoniya kafedralları]]
[[Kateqoriya:Şimali Makedoniya məbədləri]]
[[Kateqoriya:Şimali Makedoniya kilsələri]]

Səhifəsinin 07:38, 19 may 2022 tarixinə olan son versiyası

Pravoslav ortodoks
Oxrid Müqəddəs Sofiya kilsəsi
mak. Црква Света Софија
Din
Yeparxiya Oxrid Arxiyepiskopluğu
Statusu YUNESKO Ümumdünya irsi (1980[qeyd 1])
Yerləşməsi
Ölkə Şimali Makedoniya Şimali Makedoniya
Bölgə Cənub-şərq
Şəhər Oxrid
Memarlıq
İnşa tarixi 1035-ci və 1056-cı illər arasında – XIV əsr
Dövrü Orta əsrlər
Tikdirəni
Üslubu Bizans memarlığı
Bərpası 1951
Vəziyyəti Qorunur
Müqəddəs Sofiya kilsəsi xəritədə
Müqəddəs Sofiya kilsəsi
Müqəddəs Sofiya kilsəsi
Saytı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Müqəddəs Sofiya kilsəsi (mak. Црква Света Софија, Crkva Sveta Sofija) — Makedoniya Respublikasının Oxrid bələdiyyəsində yerləşən, Osmanlı İmperiyası dövründə məscid olaraq fəaliyyət göstərən üç nefli orta əsrə aid kilsə.[1]

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Birinci Bulqar dövlətinin dinini rəsmi olaraq Xristianlıqla dəyiməsindən sonra I Boris (852 — 889) dövründə tikilən kilsənin tikilmə tarixi haqqında dəqiq bir məlumat yoxdur. Tikili IX və ya XI əsrlərdə tikilmiş ola bilər.[2]

Memarlıq xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oxrid Müqəddəs Sofiya kilsəsi

Şərqə baxan kilsənin qərbində bir narteks və eksonarteks, şimalında isə sonradan əlavə olunmuş bir portik mövcuddur. Müxtəlif mərhələlərdən keçən tikilinin ilk forması orta Bizans dövrünə aid əhəmiyyətli bir memari forma ortaya qoymaqdadır. Bu şəkildə XI əsrin regional meyllərinin yanında, Konstantinopolun Makedoniya və Oxrid Arxiyepiskopluğu üzərinə olan təsiri də görmək mümkündür. Kilsənin təməl arxitekturası XI əsrdə inşa edilmiş olmasına baxmayaraq XIV əsrdə Arxiyepiskop II Qreqori tərəfindən əlavələr edilmişdir. Bu üç nefli bazilika qərbi hissəsibə 1313-cü və ya 1314-cü illərdə əlavə edilən hissə memarlıq tarixinə nəzərən əhəmiyyət daşımaqdadır.[3]

Osmanlı Dövrü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oxrid şəhərinin ən böyük kilsəsi olan Müqəddəs Sofiya kilsəsi, Konstantinopoldakı Aya Sofya kimi fəthdən sonra məscidə çevrilmiş və şəhərin ilk və ən böyük məscidi olmuşdur. Oxriddə yerləşən Müqəddəs Sofiya kilsəsi, məscidə çevrildiyində bir sıra dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Səmavi Eyicenin yazdıqlarına görə bu gün heç bir izi qalmayan məscid minarəsi kilsənin narteks hissəsinin sol tərəfindəki qübbəsinin tam ortasında yerləşirdi.[4]

Fresklər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oxrid şəhərinin Yuqoslaviya idarəsinə keçməsinin sonra kilsəyə çevrilmiş məscidin divarlarında olan və XI, XII və XIII əsrlərdən qalma freska şəkillər bərpa işləri nəticəsində tamamilə təmizlənmişdir.[5]

Həmçinin Bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici Keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Oxrid bölgəsinin mədəni irsinin təsnifatı

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Fruçt, Riçard (2005). Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture. (azərb. Şərq Avropa: Xalq, torpaqlar və mədəniyyət haqqında bir giriş‎) ABC-CLIO. səhifə 928. ISBN 978-1-57607-800-6.
  2. ↑ Boris Cholpanov - "Land of a global crossroads", Sofia, 1993, Bulgarian Academy of Science, page 131 (the original is in Bulgarian)
  3. ↑ Ohri Ayasofyası cephesinin 14. yüzyılda Epiros, İstanbul, hatta Bursa'da bir Türk eserinde benzerlerinin yapılmış olması hakkında bakınız; (azərb. Oxrid Ayasofyası cəbhəsinin XIV əsrdə Epiros, İstanbul, hətta Bursa da bir Türk əsərində bənzərlərinin edilmiş olması haqqında bax;‎) Semavi Eyice, Son devir bizans mimarisi (azərb. Səmavi Eyice, Son dövr bizans arxitekturası‎) (İstanbul 1963)
  4. ↑ Semavi Eyice. "Ohri'nin Türk Devrine Ait Eserleri." (azərb. Oxridin Türk dövrünə aid əsərləri‎) Vakıflar Dergisi, 6 (1965): səhifə 140
  5. ↑ R. Hamann, Mak in, Hallensleben, Die Monumentalmalerei in Serbien und Makedonien (azərb. Serbiya və Makedoniyadakı monumental şəkil‎) (Giessen 1963) 15-17;res.1-28, lev.1-5.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Müqəddəs_Sofiya_kilsəsi_(Oxrid)&oldid=6453926"