Kommerson delfini: Redaktələr arasındakı fərq
k + Kateqoriyasız |
|||
| (5 istifadəçi tərəfindən edilmiş 10 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{ |
{{Kateqoriyasız}} |
||
{{Takson}} |
|||
== Fiziksel tanımlama[değiştir | kaynağı değiştir] == |
|||
'''Kommerson delfini''' ({{Dil-lat|Cephalorhynchus commersonii}}) — rəngli delfinlər cinsinə aid olan ({{Dil-lat|Cephalorhynchus}}) növ. Bu canlılar onları ilk dəfə təsvir etmiş [[Filiber Kommerson]]un şərəfinə adlandırılmışdır |
|||
Alaca yunus çok diqqətə çarpan bir bədən rənginə sahiptir. Başı, sırt [[Yüzgeç|yüzgeci]], ve kuyruğu siyah, boğazı ve gövdesi ise ağdır. İki rənk arasındakı keçid oldukça kəskin xəttlərlə təyin olunmuşdur. Boyut ve biçim olarak oldukça tıknaz yapıdadır ve yaklaşık 1,5 metrəyə kadar büyür. Xarici görünüşü ilə yunustan çok [[Mutur|muturlara]] bənzəsə də davranış itibarıyla tipik bir yunustur. Ön tarafı uzun ve dik olan sırt yüzgecinin ucu kıvrıktır. Arka tarafı içbükəydir ama yarım ay şəklində değildir. Kuyruğun ortasında bir çentik bulunur. Yunusun ağzı dışa doğru çıkıntılı değildir. |
|||
== Xarici görünüşü == |
|||
Dişilər altı ile dokuz yıl içinde doğurganlığa erişir.Kişi həmçinin cinsi yetkinliyə malikdi eyni yaşlarda çatar. İlkbahar və yazın olan çiftləşmənin ardından onbir aylık hamiləlik dönemi sonunda yavrular doğar. Bilinen en yaşlı alaca yunus 18 yaşında ölmüştür. |
|||
Bu delfinlər rəngarəng xarici görünüşə sahibdirlər. Başı, yan və quyruğu qara, boğazı və böyür nahiyyələri isə ağa rəngdə olur. İki rəng arasındakı keçid oldukca kəskin xəttlərlə təyin olunmuşdur. [[Balinakimilər]] arasında ən kiçik növ hesab edilirlər. Uzunluqları 1,3–1,7 m, çəkiləri isə 35–60 kq<ref name="Дельфин">{{Cite web |title=Kommerson delfini |url=http://www.delfin.org.ua/articles/47/ |access-date=2018-02-14 |archive-date=2010-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100118040057/http://www.delfin.org.ua/articles/47/ |url-status=dead }}</ref> arasında dəyişir. Bel üzgəci uzundur. Hər diş cərgəsində 29–30 diş vardır. |
|||
== Yayılması == |
|||
== Populasyon ve dağılım[değiştir | kaynağı değiştir] == |
|||
Kommerson delfini iki bir-birindən 8500 km aarlıda yerləşən bölgələrdə yayılmışlar. Onlar əsasən [[Cənubi Amerika]]nın [[Pataqoniya]] sahilləri, [[Horn burnu]], [[Magellan boğazı]] və [[Folklend adaları]] ətrafı ərazilərdir. İkini areal isə [[Hind okeanı]]nda yerləşən [[Kergelen]] ətrafı ərazilərdir. |
|||
Alaca yunus türü iki bölgədə bulunur. Daha büyük bir [[populasyon]] [[Arjantin]]'in çeşitli koy ve körfəzlərində, Macellan Boğazı'nda və Falkland Adaları yakınında bulunur. [[1950]]'lərdə ortaya çıkarılan ikinci bir popülasyon ən yakın kuzenlərinə 8.000 km doğusunda Kerguələn Adaları'nın yakınında yaşar. Alaca yunus sığ suları tercih edər. Sayıları tam olarak bilinməsə də yerəl olarak sıradan türlər arasında sayılmaktadır. [[1984]]'te yapılan bir çalışma sonucunda MAcellan Boğazı'nda 3.400 birəyin olduğu tahmin edilmiştir. |
|||
== Davranış |
== Davranış == |
||
Olduqca aktiv canlılardır. Onların tez-tez su üzərinə atlayışlarını və sürətli üzmələrini müşühidə etmək olar. Onların cəld şəkildə "aşağı-yuxarı" üzmələrini müşahidə etmək olur. Buu isə onların ovlamasına yardımçı olur. |
|||
Alaca yunus oldukça hərəkətlidir. Çok sık olarak yüzeydə hızlıca yüzərkən ya da suyun dışına sıçrarkən gözləmlənir. Üzərkən tezliklə dönər ve sahilə yaxın olduklarında kırılan dalgalarda sörf yapar. Hızlı giden gəmilərin baş dalgalarında ve gəmilərin arkasında üzər. |
|||
Əsasən balıq və kalmarlarla qidalanırlar. Cənubi Amrrika sahillərində yayılmış canlılar isə xərcəngkililəridə yerirlər. |
|||
Bu yunus sahil ve dərin dəniz balıkları ile [[Mürəkkəp balığı|mürəkkəp balığından]] oluşan bir bəslənməyə sahiptir. Güney Amerika'da bulunanlar ayrıca kabuklu dəniz hayvanları da yer. |
|||
3–15 başdan ibarət qruplarda birləşirlər. |
|||
== Koruma[değiştir | kaynağı değiştir] == |
|||
[[IUCN]] [[IUCN Kırmızı Liste|Kırmızı Liste'sinde]] alaca yunusu "eksik bilgi" sınıfında listeler.<sup>[[Alaca yunus#cite note-1|[1]]]</sup> Yunusun kıyıya yakın yaşaması balık ağlarına takılarak ölmesine neden olmaktadır. 1970'lerde ve 1980'lerde Arjantinli ve Şilili balıkçılar alaca yunusu yengeç yemi olarak avlıyordu. Bu uygulama şu an azalmıştır. |
|||
Dişilər 6–9 yaşlarında yetkinləşir. Erkəklərdə buna yaxın yetkinləşirlər. boğazlıq dövrü 11 ay davam edir. 6 kq ağırlığında bala doğurla. |
|||
Təbiətdə onlar 10 yaşdan yuxarı yaşaya bilmirlər. Bu növə aid ən çox yaşamış canlı 18 il həyat sürmüşdür.<ref name="EOL">{{Cite web |title=''Cephalorhynchus commersonii'' |url=http://www.eol.org/pages/129530 |access-date=2018-02-14 |archive-date=2011-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110130084550/http://www.eol.org/pages/129530 |url-status=live }}</ref> |
|||
== İstinadlar == |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
== Xarici keçidlər == |
|||
{{Xarici keçidlər}} |
|||
Səhifəsinin 22:31, 8 mart 2023 tarixinə olan son versiyası
 | Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
| Kommerson delfini | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Kommerson delfini |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Kommerson delfini (lat. Cephalorhynchus commersonii) — rəngli delfinlər cinsinə aid olan (lat. Cephalorhynchus) növ. Bu canlılar onları ilk dəfə təsvir etmiş Filiber Kommersonun şərəfinə adlandırılmışdır
Xarici görünüşü[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu delfinlər rəngarəng xarici görünüşə sahibdirlər. Başı, yan və quyruğu qara, boğazı və böyür nahiyyələri isə ağa rəngdə olur. İki rəng arasındakı keçid oldukca kəskin xəttlərlə təyin olunmuşdur. Balinakimilər arasında ən kiçik növ hesab edilirlər. Uzunluqları 1,3–1,7 m, çəkiləri isə 35–60 kq[3] arasında dəyişir. Bel üzgəci uzundur. Hər diş cərgəsində 29–30 diş vardır.
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kommerson delfini iki bir-birindən 8500 km aarlıda yerləşən bölgələrdə yayılmışlar. Onlar əsasən Cənubi Amerikanın Pataqoniya sahilləri, Horn burnu, Magellan boğazı və Folklend adaları ətrafı ərazilərdir. İkini areal isə Hind okeanında yerləşən Kergelen ətrafı ərazilərdir.
Davranış[redaktə | mənbəni redaktə et]
Olduqca aktiv canlılardır. Onların tez-tez su üzərinə atlayışlarını və sürətli üzmələrini müşühidə etmək olar. Onların cəld şəkildə "aşağı-yuxarı" üzmələrini müşahidə etmək olur. Buu isə onların ovlamasına yardımçı olur.
Əsasən balıq və kalmarlarla qidalanırlar. Cənubi Amrrika sahillərində yayılmış canlılar isə xərcəngkililəridə yerirlər.
3–15 başdan ibarət qruplarda birləşirlər.
Dişilər 6–9 yaşlarında yetkinləşir. Erkəklərdə buna yaxın yetkinləşirlər. boğazlıq dövrü 11 ay davam edir. 6 kq ağırlığında bala doğurla.
Təbiətdə onlar 10 yaşdan yuxarı yaşaya bilmirlər. Bu növə aid ən çox yaşamış canlı 18 il həyat sürmüşdür.[4]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
- ↑ "Kommerson delfini". 2010-01-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-14.
- ↑ "Cephalorhynchus commersonii". 2011-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-14.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Taksonomiya |
|---|
