Adi cirəgülü: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
uğursuz kompüter tərcüməsi çıxarıldı
 
(7 istifadəçi tərəfindən edilmiş 9 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Takson
{{Takson
| adı = {{latb|Pimpinella anisum}}
| yuxarı takson = Pimpinella
| aləmi = Bitkilər
| ranq = növ
| şəkil = Koehler1887-PimpinellaAnisum.jpg
| şəkil məlumat =
| şəkilaltı yazı =

| yuxarı takson = Pimpinella
| ranqı = Növ
| latınca adı = Pimpinella anisum
| müəllif = [[L.]]
⚫
| sinonim = {{Sinl|Anisum vulgare|[[Gaertn.]]}}
| aşağı takson =
| tipik nümayəndə =
| arealın xəritəsi =
| arealın xəritəsi haqqında =
| arealın xəritəsinin eni =
| legend sərhədi =
| mühafizə =
| vikinövlər = Pimpinella anisum
| vikianbar = Category:Pimpinella anisum
| bttsmb =
| ütmx = 29822
| mbmm = 271192
| he = 581422
| geiş = 28395
| beabs = 846658
}}
}}


'''{{latb|Pimpinella anisum}}''' ({{dil-la|Pimpinella anisum}}) — {{lataz|Plantae|no}} aləminin {{lataz|Apiales|no}} dəstəsinin {{lataz|Apiaceae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Pimpinella}} cinsinə aid bitki növü.


'''{{latb|Pimpinella anisum}}''' ({{lang-la|Pimpinella anisum}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Pimpinella}} cinsinə aid [[bitki]] növü. ''(Digər adı '''boyana''')''.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009. </ref>


== Yayılması==
== Yayılması==
Çoxları adi cirəgülünün vətəninin [[Aralıq dənizi]] sahilləri və ya [[Yaxın Şərq]] olduğunu hesab etsə də hələ ki, onun vətəni dəqiq məlum deyil. Bəzi müəlliflər (Dekandol, Kalestani)isə bu bitkinin yabanı əcdadının ''[[Anisum creticum]]'' olduğunu hesab edirlər.
Adi cirəgülünün vətəninin [[Aralıq dənizi]] sahilləri və ya [[Yaxın Şərq]] olduğunu hesab edilsə də hələ də, onun vətəni dəqiq məlum deyil. Bəzi müəlliflər (Dekandol, Kalestani) isə bu bitkinin yabanı əcdadının [[Anisum creticum]] olduğunu hesab edirlər.

Bu bitki [[Cənubi Avropa]] və [[Misir]]də toxumla çoxaldılır.
Anis hündür 3 futa (0.91 m) böyüyən otdan düzəlmə illik zavoddur (bitkidir). Zavodun (bitkinin) əsasında (bazasında) yarpaqlar sadədir, 0.5-2 uzunda (1.3-5.1 sm) yarpaqlar daha yüksək əsaslarda (gövdələrdə) lələkli pinnate olarkən, çoxlu yarpaqlara bölünərkən və shallowly ağır-ağır getdi. Çiçəklər, ağ, təxminən 3 mm diametri, sıx çətir hamaşıq çiçəklərdə istehsal etdi. Meyvələr (bar) uzunsov quru schizocarp-dır, 3, 5 mm uzunluğunda, "aniseed".[2-i] adətən adlandırdı (çağırdı)

Anis bəzi (bir qədər, bir neçə) Pulcuqlu qanadlılar növünün (kəpənəklər və güvələr) larvae-si üçün əhəng ləkəcik mopsu və yovşan mopsu, daxil olmaqla qida (ərzaq) zavodudur (bitkisidir).
Anis zavodları (bitkiləri) yaxşı yüngüldə, məhsuldar (münbit), ən yaxşı olur, torpağı qurutdu. Toxumlar calaq edilməlidir (əkilməlidir), əsas (torpaq) baharda isinən kimi. Çünki zavodlar (bitkilər) əsas kökə malikdir, onlar başqa yerdə əkilmirlər, qurulan olaraq, beləliklə onlar başlanmalıdırlar, onların son yerlərində və ya başqa yerdə əkildi, şitillər hələ də olarkən, Qərbi mətbəxlər bəzi (bir qədər, bir neçə) yemək ətrə, içkilərə, nabatlara və sözə anisdən uzun müddət istifadə etmişdir, ətir bəzi (bir qədər, bir neçə) yeməkdən, içkilərdən, nabatlardan sözdən üçün istifadə edilir, hər ikisi otun və onun biyan bənzər ətirlərinin növləri. Anisin mühüm neftinin (yağının) ən güclü ətir komponenti, anethole, hər iki anisdə tapılır (hesab edilir) və ulduz anisi (Illicium verum) adlandırılan əlaqəsi olmayan (qohum olmayan, söylənilməmiş) ədviyyat Cənubi Asiyalıda, Cənub-şərqi Asiyalıda və Şərqi Asiya yeməklərdə geniş istifadə etdi. Ulduz anisi xeyli (çoxlu) istehsal etmək üçün az bahalıdır və Qərbi bazarlarda Pimpinella anisum-u tədricən köçürmüşdür. Nə qədər ki əvvəllər daha böyük (geniş) miqdarlarda istehsal edilən, 1999-cu ilə kimi anisin mühüm neftinin (yağının) dünya istehsalı tək 8 ton (tonluq) idi, ulduz anise.small-dan 400 ton (tonluq) ilə müqayisədə
Necə ki bütün ədviyyatlar ilə, anisin tərkibi mənşə və becərmə metodları ilə xeyli (çoxlu) dəyişir. Bunlar əsas constituents.[5] üçün tipik dəyərlərdir
Rütubət: 9 13%
Zülal: 18%
Yağlı neft (yağ): 8 23%
Mühüm neft (yağ): 2 7%
Nişasta: 5%
N olmadan çıxarış: 22 28%
Çiy (kobud) lif: 12 25%

Distillə ilə gətirilən mühüm neft (yağ) ümumiyyətlə təxminən 2 3%dir və anethole bunun 80 90%ini təşkil edir.


==Mənbə==
== Sinonimləri ==
* {{sinl|Anisum odoratum|Raf.}}
* {{sinl|Anisum officinale|DC.}}
* {{sinl|Anisum officinarum|Moench}}
⚫
* {{sinl|Anisum vulgare|Gaertn.}}
* {{sinl|Apium anisum|(L.) Crantz}}
* {{sinl|Carum anisum|(L.) Baill.}}
* {{sinl|Ptychotis vargasiana|DC.}}
* {{sinl|Selinum anisum|(L.) E.H.L. Krause}}
* {{sinl|Seseli gilliesii|Hook. & Arn.}}
* {{sinl|Sison anisum|(L.) Spreng.}}
* {{sinl|Tragium anisum|(L.) Link}}<ref>{{TPList}}</ref>


== İstinadlar ==
<references/>
{{İstinad siyahısı}}


== Həmçinin bax ==
[[Kateqoriya:Azərbaycanın dərman bitkiləri]]
{{Taksonbar}}

Səhifəsinin 19:04, 4 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası

Adi cirəgülü
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Klad:
Asterids
Klad:
Campanulids
Dəstə:
Çətirçiçəklilər
Fəsilə:
Çətirkimilər
Yarımfəsilə:
Apioideae
Triba:
Pimpinelleae
Cins:
Cirəgülü
Növ:
Adi cirəgülü
Beynəlxalq elmi adı

Adi cirəgülü (lat. Pimpinella anisum) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin cirəgülü cinsinə aid bitki növü.

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adi cirəgülünün vətəninin Aralıq dənizi sahilləri və ya Yaxın Şərq olduğunu hesab edilsə də hələ də, onun vətəni dəqiq məlum deyil. Bəzi müəlliflər (Dekandol, Kalestani) isə bu bitkinin yabanı əcdadının Anisum creticum olduğunu hesab edirlər.

Sinonimləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Anisum odoratum Raf.
  • Anisum officinale DC.
  • Anisum officinarum Moench
  • Anisum vulgare Gaertn.
  • Apium anisum (L.) Crantz
  • Carum anisum (L.) Baill.
  • Ptychotis vargasiana DC.
  • Selinum anisum (L.) E.H.L. Krause
  • Seseli gilliesii Hook. & Arn.
  • Sison anisum (L.) Spreng.
  • Tragium anisum (L.) Link[2]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 264.
  2. ↑ Adi cirəgülü:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Adi_cirəgülü&oldid=7149895"