Adi ağ balıq: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
k HotCat vasitəsilə Kateqoriya:Azərbaycan balıqları əlavə olundu |
||
| (10 istifadəçi tərəfindən edilmiş 19 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Takson |
|||
{{Taksoqutu |
|||
| yuxarı takson = Huso |
|||
| adı = Ağ balıq |
|||
| ⚫ | |||
| şəkil = Beluga sturgeon.png |
|||
|aləmi = Heyvanlar |
|||
| tip = [[Xordalılar]] |
|||
| yarımtip = [[Onurğalılar]] |
|||
| sinifüstü = [[Balıqlar]] |
|||
| sinif = [[Sümüklü balıqlar]] |
|||
| yarımsinif = [[Şüaüzgəcli balıqlar]] |
|||
|dəstəüstü = [[Qığırdaqlı qanoidlər]] |
|||
|dəstə = [[Nərəkimilər]] |
|||
| subopdo = [[Ganoidomorpha]] |
|||
| fəsilə = [[Nərələr]] |
|||
| cins = ''[[Ağ balıqlar]]'' (Huso) |
|||
| növ = '''Ağ balıq''' |
|||
| latınca adı = {{btadı|Huso huso|[[Linnaeus]], 1758}} |
|||
| ⚫ | |||
| vikinövlər = Huso huso |
|||
| vikianbar = Category:Huso huso |
|||
| ütmx = 161084 |
|||
| mbmm = 61971 |
|||
}} |
}} |
||
'''{{lath|Huso huso}}''' ({{dil-la|Huso huso}}) — {{lataz|Animalia|no}} aləminin {{lataz|Chordata|no}} tipinin {{lataz|Actinopterygii|no}} sinfinin {{lataz|Acipenseriformes|no}} dəstəsinin {{lataz|Acipenseridae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Huso}} cinsinə aid heyvan növü. |
|||
'''Ağ balıq''', '''Bölgə''', '''Beluqa''' ({{lang-lat|Huso huso}}) — [[Nərəkimilər]] dəstəsinin [[Nərələr]] fəsiləsindən balıq növü. |
|||
== Morfoloji əlamətləri == |
|||
Yırtıcı balıqdır. [[Xul]] balıqları, [[Kilkə]], [[Siyənək]], [[Aterina]] və [[Sif]] balığı ilə qidalanır. Uzunluğu 5 m-ə, kütləsi 1500 kq-a qədər çatır. 60-100 il yaşayır. |
|||
Ağzı aypara formasındadır, çox böyük olub, başın bütün alt tərəfini tutur. Qəlsəmə pərdələri bütöv qırış əmələ gətirir. Bığcıqlarında yarpaqşəkilli çıxıntılar var. Bel lövhəciklərinin sayı 9-17, yan - 37-53, qarın - 7-14-dür. Xəzər dənizinin hər yerində, 70–100 m-ə qədər dərinliklərdə yayılmışdır. |
|||
| ⚫ | |||
[[Xəzər dənizi]] balıqlarındandır. |
|||
== Yayılması == |
|||
Nərəkimilərə aid olan Ağ balıq hazırda yaşayan balıqların ən qədimidir. Keçmişdə bəzi fərdləri 120 ilə qədər yaşayırdılar. |
Nərəkimilərə aid olan Ağ balıq hazırda yaşayan balıqların ən qədimidir. Keçmişdə bəzi fərdləri 120 ilə qədər yaşayırdılar. Adətən, yalqız olur, sürü halında yığışmır. Adi bölgə Aralıq, Xəzər, Qara və Azov dənizləri hövzələrində yayılıb. Xəzərdə növ 2 popoulyasiya ilə təmsil olunmuşdur - Volqa və Kür. |
||
== Yaşayış yeri və həyat tərzi == |
|||
== Bilirsinizmi... == |
|||
Kür bölgəsi keçici balıqdır. Yırtıcı balıqdır. [[Xul]], [[kilkə]], [[siyənək]], [[aterinalar]] və [[sıf]] ilə, həmçinin xırda balıqlar, balıq körpələri və dib onurğasızları ilə qidalanır. Uzunluğu 5 m-ə, kütləsi 1500 kq-a qədər çatır. 60-100 il yaşayır. Təkcə Xəzər hövzəsində deyil, həm də bütün şirin su onurğalıları arasında ən böyük balıqdır. Kütləsi 1 tona, uzunluğu 4,2 m-ə qədər olur. 1,5 hətta 2 tona qədər, 9 m uzunluğunda fərdlərin tutulması halları məlumdur. Bölgənin orta kütləsi 70-80 kq-dır. [[Xəzər dənizi]] balıqlarındandır. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== |
== Çoxalması == |
||
Gecyetişən növdür: dişilər 16-27, başlıca olaraq 20-25 yaşında, erkəklər isə 13-21 yaşnda cinsi yetkinliyə çatır. Hazırda cinsi yetkinlik bir qədər tez-erkəklər üçün 10, dişilərdə isə 14 yaşında baş verir. Dişilər erkəklərə nisbətən bir qədər sürətlə böyüyürlər. Kürdən tutulmuş 18 yaşlı fərdlərin uzunluğu 184 sm-ə çatmışdır. Mart-apreldə və oktyabr-noyabrda iki zirvə ilə bütün il boyu Kürə keçirlər. Payızda kürünün yetişmə dərəcəsi az olduğundan balıqlar çayda qışlayırlar, mart-apreldə yetkinlik ən yüksək həddə çatır (Derjavin, 1956). Kürütökmə martın sonunda - suyun temperaturu 10-120 C olarkən başlanır. Kürülər yapışqanlı olub, 5–11 m dərinliyə tökülür. |
|||
== Təsərrüfat əhəmiyyəti == |
|||
*[[Ançous]] |
|||
Bölgə - yağlı balıqlar kateqoriyasına aid edilən vətəgə balığıdır: onun bədənində 11,3-14,9%, kürüsündə isə 14% yağ vardır. Ayrı-ayrı illərdə Azərbaycanda bölgə tutulması 23-24 min [[sentner]], yaxud bütün nərəkimilərin yarıdan çoxunu təşkil etmişdir. Dənizdə intensiv tutulma nəticəsində bölgə ehtiyatları və uyğun olaraq tutulması güclü şəkildə azalmışdır. Hazırda balıqartırma zavodlarında süni çoxaltmanın sayəsində dənizdə ehtiyatı xeyli artmışdır.<ref>Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, səh 50.</ref> |
|||
*[[Astronotus ocellatus]] |
|||
*[[Atlantik qızılbalığı]] |
|||
== |
== Bilirsinizmi == |
||
| ⚫ | |||
*[http://www.azecology.az/analytics/24-ax305r-ki-a287-bal305q-da-yada.html/ azecology] |
|||
== |
== İstinadlar == |
||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
* Faiq Əsgərov, Yuliy Zaytsev, Sissel Tresselt "Xəzər dənizinin möcüzəli, canlı aləmi", "Press-Alliance" nəşriyyatı, Bakı, 2000. |
|||
== Həmçinin bax == |
|||
[[Kateqoriya:Nərəkimilər]][[Kateqoriya:Xəzər dənizi]] |
|||
{{Taksonbar}} |
|||
[[Kateqoriya:Azərbaycan balıqları]] |
|||
[[bg:Моруна]] |
|||
[[ca:Esturió beluga]] |
|||
[[cs:Vyza velká]] |
|||
[[cv:Шурă пулă]] |
|||
[[de:Europäischer Hausen]] |
|||
[[en:Beluga (sturgeon)]] |
|||
[[eo:Huzo]] |
|||
[[es:Huso huso]] |
|||
[[et:Beluuga]] |
|||
[[fa:فیلماهی]] |
|||
[[fi:Kitasampi]] |
|||
[[fr:Huso huso]] |
|||
[[he:בלוגה (חדקניים)]] |
|||
[[hu:Viza]] |
|||
[[it:Huso huso]] |
|||
[[ja:オオチョウザメ]] |
|||
[[kk:Құртпа балық]] |
|||
[[lij:Huso huso]] |
|||
[[lt:Didysis eršketas]] |
|||
[[nl:Belugasteur]] |
|||
[[no:Belugastør]] |
|||
[[pl:Bieługa]] |
|||
[[pt:Esturjão-branco]] |
|||
[[ro:Morun]] |
|||
[[ru:Белуга]] |
|||
[[sr:Моруна]] |
|||
[[sv:Hus (fisk)]] |
|||
[[th:ปลาสเตอร์เจียนขาว (ฮูโซ่)]] |
|||
[[uk:Білуга]] |
|||
[[vi:Cá tầm Beluga]] |
|||
Səhifəsinin 19:14, 16 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası
| Adi ağ balıq | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
editDOB.JPG) | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Adi ağ balıq |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Adi ağ balıq (lat. Huso huso) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin nərəkimilər dəstəsinin nərələr fəsiləsinin ağ balıq cinsinə aid heyvan növü.
Morfoloji əlamətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ağzı aypara formasındadır, çox böyük olub, başın bütün alt tərəfini tutur. Qəlsəmə pərdələri bütöv qırış əmələ gətirir. Bığcıqlarında yarpaqşəkilli çıxıntılar var. Bel lövhəciklərinin sayı 9-17, yan - 37-53, qarın - 7-14-dür. Xəzər dənizinin hər yerində, 70–100 m-ə qədər dərinliklərdə yayılmışdır.
Yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Nərəkimilərə aid olan Ağ balıq hazırda yaşayan balıqların ən qədimidir. Keçmişdə bəzi fərdləri 120 ilə qədər yaşayırdılar. Adətən, yalqız olur, sürü halında yığışmır. Adi bölgə Aralıq, Xəzər, Qara və Azov dənizləri hövzələrində yayılıb. Xəzərdə növ 2 popoulyasiya ilə təmsil olunmuşdur - Volqa və Kür.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kür bölgəsi keçici balıqdır. Yırtıcı balıqdır. Xul, kilkə, siyənək, aterinalar və sıf ilə, həmçinin xırda balıqlar, balıq körpələri və dib onurğasızları ilə qidalanır. Uzunluğu 5 m-ə, kütləsi 1500 kq-a qədər çatır. 60-100 il yaşayır. Təkcə Xəzər hövzəsində deyil, həm də bütün şirin su onurğalıları arasında ən böyük balıqdır. Kütləsi 1 tona, uzunluğu 4,2 m-ə qədər olur. 1,5 hətta 2 tona qədər, 9 m uzunluğunda fərdlərin tutulması halları məlumdur. Bölgənin orta kütləsi 70-80 kq-dır. Xəzər dənizi balıqlarındandır.
Çoxalması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Gecyetişən növdür: dişilər 16-27, başlıca olaraq 20-25 yaşında, erkəklər isə 13-21 yaşnda cinsi yetkinliyə çatır. Hazırda cinsi yetkinlik bir qədər tez-erkəklər üçün 10, dişilərdə isə 14 yaşında baş verir. Dişilər erkəklərə nisbətən bir qədər sürətlə böyüyürlər. Kürdən tutulmuş 18 yaşlı fərdlərin uzunluğu 184 sm-ə çatmışdır. Mart-apreldə və oktyabr-noyabrda iki zirvə ilə bütün il boyu Kürə keçirlər. Payızda kürünün yetişmə dərəcəsi az olduğundan balıqlar çayda qışlayırlar, mart-apreldə yetkinlik ən yüksək həddə çatır (Derjavin, 1956). Kürütökmə martın sonunda - suyun temperaturu 10-120 C olarkən başlanır. Kürülər yapışqanlı olub, 5–11 m dərinliyə tökülür.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bölgə - yağlı balıqlar kateqoriyasına aid edilən vətəgə balığıdır: onun bədənində 11,3-14,9%, kürüsündə isə 14% yağ vardır. Ayrı-ayrı illərdə Azərbaycanda bölgə tutulması 23-24 min sentner, yaxud bütün nərəkimilərin yarıdan çoxunu təşkil etmişdir. Dənizdə intensiv tutulma nəticəsində bölgə ehtiyatları və uyğun olaraq tutulması güclü şəkildə azalmışdır. Hazırda balıqartırma zavodlarında süni çoxaltmanın sayəsində dənizdə ehtiyatı xeyli artmışdır.[2]
Bilirsinizmi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1915-1998-ci illərdə dünya üzrə nərəkimilərin ovunun 95%-ə qədərini Xəzər dənizi verirdi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, səh 50.