Adi ağ balıq: Redaktələr arasındakı fərq
k HotCat vasitəsilə Kateqoriya:Azərbaycan balıqları əlavə olundu |
|||
(5 istifadəçi tərəfindən edilmiş 10 dəyişiklik göstərilmir) | |||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Takson |
|||
{{Taksoqutu |
|||
| yuxarı takson = Huso |
|||
| adı = Ağ balıq |
|||
⚫ | |||
| şəkil = Beluga sturgeon.png |
|||
|aləmi = Heyvanlar |
|||
| tip = [[Xordalılar]] |
|||
| yarımtip = [[Onurğalılar]] |
|||
| sinifüstü = [[Balıqlar]] |
|||
| sinif = [[Sümüklü balıqlar]] |
|||
| yarımsinif = [[Şüaüzgəcli balıqlar]] |
|||
|dəstəüstü = [[Qığırdaqlı qanoidlər]] |
|||
|dəstə = [[Nərəyəbənzərlər]] |
|||
| subopdo = [[Ganoidomorpha]] |
|||
| fəsilə = [[Nərəkimilər]] |
|||
| cins = ''[[Ağ balıqlar]]'' (Huso) |
|||
| növ = '''Ağ balıq''' |
|||
| latınca adı = {{btadı|Huso huso|[[Linnaeus]], 1758}} |
|||
⚫ | |||
| vikinövlər = Huso huso |
|||
| vikianbar = Category:Huso huso |
|||
| ütmx = 161084 |
|||
| mbmm = 61971 |
|||
}} |
}} |
||
'''{{lath|Huso huso}}''' ({{dil-la|Huso huso}}) — {{lataz|Animalia|no}} aləminin {{lataz|Chordata|no}} tipinin {{lataz|Actinopterygii|no}} sinfinin {{lataz|Acipenseriformes|no}} dəstəsinin {{lataz|Acipenseridae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Huso}} cinsinə aid heyvan növü. |
|||
'''Ağ balıq''', '''Bölgə''', '''Beluqa''' ({{lang-lat|Huso huso}}) — [[Nərəyəbənzərlər]] dəstəsinin [[Nərəkimilər]] fəsiləsindən balıq növü. |
|||
==Morfoloji əlamətləri == |
== Morfoloji əlamətləri == |
||
Ağzı aypara formasındadır, çox böyük olub, başın bütün alt tərəfini tutur. Qəlsəmə pərdələri bütöv qırış əmələ gətirir. Bığcıqlarında yarpaqşəkilli çıxıntılar var. Bel lövhəciklərinin sayı 9-17, yan - 37-53, qarın - 7-14-dür. Xəzər dənizinin hər yerində, |
Ağzı aypara formasındadır, çox böyük olub, başın bütün alt tərəfini tutur. Qəlsəmə pərdələri bütöv qırış əmələ gətirir. Bığcıqlarında yarpaqşəkilli çıxıntılar var. Bel lövhəciklərinin sayı 9-17, yan - 37-53, qarın - 7-14-dür. Xəzər dənizinin hər yerində, 70–100 m-ə qədər dərinliklərdə yayılmışdır. |
||
== Yayılması == |
== Yayılması == |
||
Nərəkimilərə aid olan |
Nərəkimilərə aid olan Ağ balıq hazırda yaşayan balıqların ən qədimidir. Keçmişdə bəzi fərdləri 120 ilə qədər yaşayırdılar. Adətən, yalqız olur, sürü halında yığışmır. Adi bölgə Aralıq, Xəzər, Qara və Azov dənizləri hövzələrində yayılıb. Xəzərdə növ 2 popoulyasiya ilə təmsil olunmuşdur - Volqa və Kür. |
||
==Yaşayış yeri və həyat tərzi== |
== Yaşayış yeri və həyat tərzi == |
||
Kür bölgəsi keçici balıqdır. Yırtıcı balıqdır. [[ |
Kür bölgəsi keçici balıqdır. Yırtıcı balıqdır. [[Xul]], [[kilkə]], [[siyənək]], [[aterinalar]] və [[sıf]] ilə, həmçinin xırda balıqlar, balıq körpələri və dib onurğasızları ilə qidalanır. Uzunluğu 5 m-ə, kütləsi 1500 kq-a qədər çatır. 60-100 il yaşayır. Təkcə Xəzər hövzəsində deyil, həm də bütün şirin su onurğalıları arasında ən böyük balıqdır. Kütləsi 1 tona, uzunluğu 4,2 m-ə qədər olur. 1,5 hətta 2 tona qədər, 9 m uzunluğunda fərdlərin tutulması halları məlumdur. Bölgənin orta kütləsi 70-80 kq-dır. [[Xəzər dənizi]] balıqlarındandır. |
||
[[ |
[[Fayl:Acipenser fulvescens.jpg|thumb|300px|Ağ balıq]] |
||
== Çoxalması == |
== Çoxalması == |
||
Gecyetişən növdür: dişilər 16-27, başlıca olaraq 20-25 yaşında, erkəklər isə 13-21 yaşnda cinsi yetkinliyə çatır. Hazırda cinsi yetkinlik bir qədər tez-erkəklər üçün 10, dişilərdə isə 14 yaşında baş verir. Dişilər erkəklərə nisbətən bir qədər sürətlə böyüyürlər. Kürdən tutulmuş 18 yaşlı fərdlərin uzunluğu 184 sm-ə çatmışdır. Mart-apreldə və oktyabr-noyabrda iki zirvə ilə bütün il boyu Kürə keçirlər. Payızda kürünün yetişmə dərəcəsi az olduğundan balıqlar çayda qışlayırlar, mart-apreldə yetkinlik ən yüksək həddə çatır (Derjavin, 1956). Kürütökmə martın sonunda - suyun temperaturu 10-120 C olarkən başlanır. Kürülər yapışqanlı olub, |
Gecyetişən növdür: dişilər 16-27, başlıca olaraq 20-25 yaşında, erkəklər isə 13-21 yaşnda cinsi yetkinliyə çatır. Hazırda cinsi yetkinlik bir qədər tez-erkəklər üçün 10, dişilərdə isə 14 yaşında baş verir. Dişilər erkəklərə nisbətən bir qədər sürətlə böyüyürlər. Kürdən tutulmuş 18 yaşlı fərdlərin uzunluğu 184 sm-ə çatmışdır. Mart-apreldə və oktyabr-noyabrda iki zirvə ilə bütün il boyu Kürə keçirlər. Payızda kürünün yetişmə dərəcəsi az olduğundan balıqlar çayda qışlayırlar, mart-apreldə yetkinlik ən yüksək həddə çatır (Derjavin, 1956). Kürütökmə martın sonunda - suyun temperaturu 10-120 C olarkən başlanır. Kürülər yapışqanlı olub, 5–11 m dərinliyə tökülür. |
||
== Təsərrüfat əhəmiyyəti == |
== Təsərrüfat əhəmiyyəti == |
||
Bölgə - yağlı balıqlar kateqoriyasına aid edilən vətəgə balığıdır: onun bədənində 11,3-14,9%, kürüsündə isə 14% yağ vardır. Ayrı-ayrı illərdə Azərbaycanda bölgə tutulması 23-24 min [[sentner]], yaxud bütün nərəkimilərin yarıdan çoxunu təşkil etmişdir. Dənizdə intensiv tutulma nəticəsində bölgə |
Bölgə - yağlı balıqlar kateqoriyasına aid edilən vətəgə balığıdır: onun bədənində 11,3-14,9%, kürüsündə isə 14% yağ vardır. Ayrı-ayrı illərdə Azərbaycanda bölgə tutulması 23-24 min [[sentner]], yaxud bütün nərəkimilərin yarıdan çoxunu təşkil etmişdir. Dənizdə intensiv tutulma nəticəsində bölgə ehtiyatları və uyğun olaraq tutulması güclü şəkildə azalmışdır. Hazırda balıqartırma zavodlarında süni çoxaltmanın sayəsində dənizdə ehtiyatı xeyli artmışdır.<ref>Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, səh 50.</ref> |
||
== Bilirsinizmi |
== Bilirsinizmi == |
||
* |
* 1915-1998-ci illərdə dünya üzrə nərəkimilərin ovunun 95%-ə qədərini [[Xəzər dənizi]] verirdi. |
||
== Ədəbiyyat == |
|||
# Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s. 62. |
|||
# Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, səh 50. |
|||
# Abbasov H.S ,Hacıyev R.V.İxtiologiya. Bakı,2007,səh 150. |
|||
# Берг Л.С. Рыбы пресных вод СССР и сопределъных стран. Ч.1,2,3. 4-ое изд. М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1949, 1382 с. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Həmçinin bax == |
== Həmçinin bax == |
||
{{Taksonbar}} |
|||
[https://az.wikipedia.org/wiki/Nərəyəbənzərlər Nərəyəbənzərlər] |
|||
⚫ | |||
[https://az.wikipedia.org/wiki/Nərələr Nərələr] |
|||
== Xarici keçidlər == |
|||
*[http://www.azecology.az/analytics/24-ax305r-ki-a287-bal305q-da-yada.html/ azecology] |
|||
== Mənbə == |
|||
* Faiq Əsgərov, Yuliy Zaytsev, Sissel Tresselt "Xəzər dənizinin möcüzəli, canlı aləmi", "Press-Alliance" nəşriyyatı, Bakı, 2000. |
|||
[[Kateqoriya:Nərəkimilər]][[Kateqoriya:Xəzər dənizi]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ |
Səhifəsinin 19:14, 16 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası
Adi ağ balıq | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||||||
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Adi ağ balıq |
||||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
|
Adi ağ balıq (lat. Huso huso) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin nərəkimilər dəstəsinin nərələr fəsiləsinin ağ balıq cinsinə aid heyvan növü.
Morfoloji əlamətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ağzı aypara formasındadır, çox böyük olub, başın bütün alt tərəfini tutur. Qəlsəmə pərdələri bütöv qırış əmələ gətirir. Bığcıqlarında yarpaqşəkilli çıxıntılar var. Bel lövhəciklərinin sayı 9-17, yan - 37-53, qarın - 7-14-dür. Xəzər dənizinin hər yerində, 70–100 m-ə qədər dərinliklərdə yayılmışdır.
Yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Nərəkimilərə aid olan Ağ balıq hazırda yaşayan balıqların ən qədimidir. Keçmişdə bəzi fərdləri 120 ilə qədər yaşayırdılar. Adətən, yalqız olur, sürü halında yığışmır. Adi bölgə Aralıq, Xəzər, Qara və Azov dənizləri hövzələrində yayılıb. Xəzərdə növ 2 popoulyasiya ilə təmsil olunmuşdur - Volqa və Kür.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kür bölgəsi keçici balıqdır. Yırtıcı balıqdır. Xul, kilkə, siyənək, aterinalar və sıf ilə, həmçinin xırda balıqlar, balıq körpələri və dib onurğasızları ilə qidalanır. Uzunluğu 5 m-ə, kütləsi 1500 kq-a qədər çatır. 60-100 il yaşayır. Təkcə Xəzər hövzəsində deyil, həm də bütün şirin su onurğalıları arasında ən böyük balıqdır. Kütləsi 1 tona, uzunluğu 4,2 m-ə qədər olur. 1,5 hətta 2 tona qədər, 9 m uzunluğunda fərdlərin tutulması halları məlumdur. Bölgənin orta kütləsi 70-80 kq-dır. Xəzər dənizi balıqlarındandır.
Çoxalması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Gecyetişən növdür: dişilər 16-27, başlıca olaraq 20-25 yaşında, erkəklər isə 13-21 yaşnda cinsi yetkinliyə çatır. Hazırda cinsi yetkinlik bir qədər tez-erkəklər üçün 10, dişilərdə isə 14 yaşında baş verir. Dişilər erkəklərə nisbətən bir qədər sürətlə böyüyürlər. Kürdən tutulmuş 18 yaşlı fərdlərin uzunluğu 184 sm-ə çatmışdır. Mart-apreldə və oktyabr-noyabrda iki zirvə ilə bütün il boyu Kürə keçirlər. Payızda kürünün yetişmə dərəcəsi az olduğundan balıqlar çayda qışlayırlar, mart-apreldə yetkinlik ən yüksək həddə çatır (Derjavin, 1956). Kürütökmə martın sonunda - suyun temperaturu 10-120 C olarkən başlanır. Kürülər yapışqanlı olub, 5–11 m dərinliyə tökülür.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bölgə - yağlı balıqlar kateqoriyasına aid edilən vətəgə balığıdır: onun bədənində 11,3-14,9%, kürüsündə isə 14% yağ vardır. Ayrı-ayrı illərdə Azərbaycanda bölgə tutulması 23-24 min sentner, yaxud bütün nərəkimilərin yarıdan çoxunu təşkil etmişdir. Dənizdə intensiv tutulma nəticəsində bölgə ehtiyatları və uyğun olaraq tutulması güclü şəkildə azalmışdır. Hazırda balıqartırma zavodlarında süni çoxaltmanın sayəsində dənizdə ehtiyatı xeyli artmışdır.[2]
Bilirsinizmi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1915-1998-ci illərdə dünya üzrə nərəkimilərin ovunun 95%-ə qədərini Xəzər dənizi verirdi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, səh 50.