Avropa İqtisadi Birliyi: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Keçid tövsiyələri funksiyası: 2 keçid əlavə edildi.
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə Yeni istifadəçi tapşırığı Tövsiyə: keçidlərin əlavə olunması
 
(12 istifadəçi tərəfindən edilmiş 45 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Təşkilat}}
'''Avropa İqtisadi Birliyi (AİB).'''


'''Avropa İqtisadi Birliyi''' (qısaca: '''AİB''') — Təşkilata üzv olan ölkələr arasında iqtisadi inteqrasiyanı yaratmaq üçün qurulmuş regional təşkilat.
[[1957]]-ci ildə Roma Müqaviləsi və altı ölkənin iştirakı ilə (Almaniya, İtaliya, Hollandiya, Belçika, Lüksemburg və Fransa) Avropa İqtisadi Birliyi və yenə eyni ildə Avropa Atom Enerji Topluluğu quruldu. Bu üç topluluq qanunvericilik nöqtəsindən ayrı, siyasi cəhətdən isə vahid bir

təşkilatdır. Üç topluluğun da ümumi iqtisadi hədəfi, iqtisadi fəaliyyətlərin müntəzəm inkişafı, daimi və nizamlı iqtisadi böyümə, yaşayış standartının artırılması, yüksək bir məşğulluq səviyyəsi, iqtisadi və valyuta istikrarı idi.<ref>Emine Bilgili, “Euro ve Ortak Pazar”, Dış Ticaret Dergisi, Temmuz-1999</ref> 1960-cı illərin sonlarında Avropa İqtisadi Birliyi çərçivəsində vahid Gömrük İttifaqı yaradılmış, gömrük rüsumları ləğv olunmuş, qarşılıqlı ticarətdə kəmiyyət məhdudiyyətləri ləğv olunmuş, üçüncü tərəfə qarşı ümumi gömrük tarifləri müəyyənləşdirilmişdir. Avropa İqtisadi Birliyində 1992-ci ilədək vahid daxili bazarın formalaşdırılması prosesi başa çatdı. Avropa İqtisadi Birliyinin məqsədi, əvvəlcə Gömrük İttifaqı və müştərək bazar, daha sonra da bir çox milli siyasətin koordinasiyası və müştərək siyasətlər ilə iqtisadi birliyə nail olmaqdır. [[1993]]-cü ildə [[Maastrixt sazişi]] qüvvəyə minmiş və Avropa İqtisadi Birliyi rəsmən [[Avropa Birliyi]] adlandırılmışdır.
== Tarixi ==
1957-ci ildə [[Roma müqaviləsi|Roma Müqaviləsi]] və altı ölkənin iştirakı ilə ([[Almaniya]], [[İtaliya]], [[Hollandiya]], [[Belçika]], [[Lüksemburq]] və [[Fransa]]) Avropa İqtisadi Birliyi və yenə eyni ildə Avropa Atom Enerji Topluluğu quruldu. Bu üç topluluq qanunvericilik nöqtəsindən ayrı, siyasi cəhətdən isə vahid bir təşkilatdır. Üç topluluğun da ümumi iqtisadi hədəfi, iqtisadi fəaliyyətlərin müntəzəm inkişafı, daimi və nizamlı iqtisadi böyümə, yaşayış standartının artırılması, yüksək bir məşğulluq səviyyəsi, iqtisadi və [[valyuta]] istikrarı idi.<ref>Emine Bilgili, "Euro ve Ortak Pazar", Dış Ticaret Dergisi, Temmuz-1999</ref> 1960-cı illərin sonlarında Avropa İqtisadi Birliyi çərçivəsində vahid [[Gömrük İttifaqı]] yaradılmış, gömrük rüsumları ləğv olunmuş, qarşılıqlı ticarətdə kəmiyyət məhdudiyyətləri ləğv olunmuş, üçüncü tərəfə qarşı ümumi gömrük tarifləri müəyyənləşdirilmişdir. Avropa İqtisadi Birliyinin uğuru [[Böyük Britaniya]], [[Danimarka]] və [[İrlandiya]]nın Birlik üzvlüyünə müraciət etməsinə səbəb oldu. [[Fransa]]nın 1961-ci ildə və 1967-ci ildə iki dəfə [[veto]] hüququnu istifadə etdiyi çətin bir dövrdən sonra bu üç ölkə 1972-ci ildə üzvlüyə qəbul edildilər. Üzv dövlət sayını altıdan doqquza yüksəldən ilk genişlənmə ilə birlikdə Birlik sosial və regional mövzularda üzərinə götürdüyü məsuliyyətlərlə yeni bir nüfuz qazandı. 1973 və 1979-cu illərdəki iki neft böhranı dünya səviyyəsində pulun qeyri-sabitliyini daha da artırdı. 1979-cu ildə [[Avropa Pul Sistemi]]nin dövriyyəyə girməsi valyuta məzənnələrinin sabitləşməsinə kömək etdi. Birlik 1981-ci ildə [[Yunanıstan]]ın, 1986-cı ildə də [[İspaniya]] və [[Portuqaliya]]nın qatılmaları ilə cənuba doğru genişləndi. Avropa İqtisadi Birliyində 1992-ci ilədək vahid daxili bazarın formalaşdırılması prosesi başa çatdı. Avropa İqtisadi Birliyinin məqsədi, əvvəlcə [[Gömrük İttifaqı]] və müştərək bazar, daha sonra da bir çox milli siyasətin koordinasiyası və müştərək siyasətlər ilə iqtisadi birliyə nail olmaqdır. 1993-cü ildə [[Maastrixt sazişi]] qüvvəyə minmiş və Avropa İqtisadi Birliyi rəsmən [[Avropa Birliyi]] adlandırılmışdır.

== Üzv Dövlətlər ==
{| class="wikitable sortable"
! class="unsortable" | Bayraq
! Dövlət
! Üzvlük Tarixi
! class="unsortable" |Dil
! Valyuta
! Əhalisi<br>(1990)<ref>Данные [http://www.populstat.info/ Populstat.info] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180917030413/http://www.populstat.info/ |date=2018-09-17 }}{{ref-en}}.</ref>
|-
| {{Bayraq |Belgium}}
| [[Belçika]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}}
| [[Niderland dili|niderland]], [[Fransız dili|fransız]] və [[Alman dili|alman]]
| Belçika frankı<ref name="Francs">Belçika və Lüksemburq frankları nisbəti 1 : 1 idi.</ref>
| {{Nts|10016000}}
|-
| {{Bayraq |United Kingdom}}
| [[Böyük Britaniya]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1973|1|1}}
| [[İngilis dili|ingilis]]
| Funt sterlinq
| {{Nts|57681000}}
|-
| {{Bayraq|Greece}}
| [[Yunanıstan]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1981|1|1}}
| [[Yunan dili|yunan]]
| Yunan dirhəmi
| {{Nts|10120000}}
|-
| {{Bayraq|Denmark}}
| [[Danimarka]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1973|1|1}}
| [[Danimarka dili|danimarka]]
| Danimarka kronu
| {{Nts|5146500}}
|-
| {{Bayraq|Almaniya}}
| [[Qərbi Almaniya]]<ref>1990-cı ildə Almaniyanın birləşməsi baş verib.</ref>
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}}
| [[Alman dili|alman]]
| Alman markası
| {{Nts|63254000}}<ref> O Cümlədən Şərqi Almaniya — 80 274 200.</ref>
|-
| {{Bayraq|İrlandiya}}
| [[İrlandiya]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1973|1|1}}
| [[İrland dili|irland]] və [[İngilis dili|ingilis]]
| İrlandiya funtu
| {{Nts|3521000}}
|-
| {{Bayraq|İspaniya}}
| [[İspaniya]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1986|1|1}}
| [[İspan dili|ıspan]]<ref>Həmçinin mövcud olan regional dialektlər və dillər: [[Aran dili|aran]], [[Qali dili|qali]], [[Bask dili|bask]] və [[Katalan dili|katalan]].</ref>
| ispan pezeti
| {{Nts|38993800}}
|-
| {{Bayraq|İtaliya}}
| [[İtaliya]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}}
| [[İtalyan dili|italyan]]
| İtaliya lirəsi
| {{Nts|56762700}}
|-
| {{Bayraq|Lüksemburq}}
| [[Lüksemburq]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}}
| [[Fransız dili|fransız]], [[Alman dili|alman]] və [[Lüksemburq dili|Lüksemburq]]
| Lüksemburq frankı
| {{Nts|384400}}
|-
| {{Bayraq|Niderland}}
| [[Hollandiya]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}}
| [[Niderland dili|niderland]]
| Niderland quldeni
| {{Nts|14892300}}
|-
| {{Bayraq|Portuqaliya}}
| [[Portuqaliya]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1986|1|1}}
| [[Portuqal dili|portuqal]]
| Portuqal eskudosu
| {{Nts|9862500}}
|-
| {{Bayraq|Fransa}}
| [[Fransa]]
| style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}}
| [[Fransız dili|fransız]]
| Fransız frankı
| {{Nts|56718000}}
|}


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
<references/>

== Politologiya. İzahlı lüğət. Bakı,2007. səh.22
== Mənbə ==
* Politologiya. İzahlı lüğət. Bakı,2007. səh.22

[[Kateqoriya:Təşkilatlar]]
[[Kateqoriya:Təşkilatlar]]
{{Link GA|ja}}

Səhifəsinin 00:53, 4 aprel 2024 tarixinə olan son versiyası

Avropa İqtisadi Birliyi
Yaranma tarixi 1 yanvar 1958[1]
Ləğvolma tarixi 2024
Mərkəzi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Avropa İqtisadi Birliyi (qısaca: AİB) — Təşkilata üzv olan ölkələr arasında iqtisadi inteqrasiyanı yaratmaq üçün qurulmuş regional təşkilat.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

1957-ci ildə Roma Müqaviləsi və altı ölkənin iştirakı ilə (Almaniya, İtaliya, Hollandiya, Belçika, Lüksemburq və Fransa) Avropa İqtisadi Birliyi və yenə eyni ildə Avropa Atom Enerji Topluluğu quruldu. Bu üç topluluq qanunvericilik nöqtəsindən ayrı, siyasi cəhətdən isə vahid bir təşkilatdır. Üç topluluğun da ümumi iqtisadi hədəfi, iqtisadi fəaliyyətlərin müntəzəm inkişafı, daimi və nizamlı iqtisadi böyümə, yaşayış standartının artırılması, yüksək bir məşğulluq səviyyəsi, iqtisadi və valyuta istikrarı idi.[2] 1960-cı illərin sonlarında Avropa İqtisadi Birliyi çərçivəsində vahid Gömrük İttifaqı yaradılmış, gömrük rüsumları ləğv olunmuş, qarşılıqlı ticarətdə kəmiyyət məhdudiyyətləri ləğv olunmuş, üçüncü tərəfə qarşı ümumi gömrük tarifləri müəyyənləşdirilmişdir. Avropa İqtisadi Birliyinin uğuru Böyük Britaniya, Danimarka və İrlandiyanın Birlik üzvlüyünə müraciət etməsinə səbəb oldu. Fransanın 1961-ci ildə və 1967-ci ildə iki dəfə veto hüququnu istifadə etdiyi çətin bir dövrdən sonra bu üç ölkə 1972-ci ildə üzvlüyə qəbul edildilər. Üzv dövlət sayını altıdan doqquza yüksəldən ilk genişlənmə ilə birlikdə Birlik sosial və regional mövzularda üzərinə götürdüyü məsuliyyətlərlə yeni bir nüfuz qazandı. 1973 və 1979-cu illərdəki iki neft böhranı dünya səviyyəsində pulun qeyri-sabitliyini daha da artırdı. 1979-cu ildə Avropa Pul Sisteminin dövriyyəyə girməsi valyuta məzənnələrinin sabitləşməsinə kömək etdi. Birlik 1981-ci ildə Yunanıstanın, 1986-cı ildə də İspaniya və Portuqaliyanın qatılmaları ilə cənuba doğru genişləndi. Avropa İqtisadi Birliyində 1992-ci ilədək vahid daxili bazarın formalaşdırılması prosesi başa çatdı. Avropa İqtisadi Birliyinin məqsədi, əvvəlcə Gömrük İttifaqı və müştərək bazar, daha sonra da bir çox milli siyasətin koordinasiyası və müştərək siyasətlər ilə iqtisadi birliyə nail olmaqdır. 1993-cü ildə Maastrixt sazişi qüvvəyə minmiş və Avropa İqtisadi Birliyi rəsmən Avropa Birliyi adlandırılmışdır.

Üzv Dövlətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bayraq Dövlət Üzvlük Tarixi Dil Valyuta Əhalisi
(1990)[3]
Belçika Belçika 25 mart 1957 niderland, fransız və alman Belçika frankı[4] 10.016.000
Böyük Britaniya Böyük Britaniya 1 yanvar 1973 ingilis Funt sterlinq 57.681.000
Yunanıstan Yunanıstan 1 yanvar 1981 yunan Yunan dirhəmi 10.120.000
Danimarka Danimarka 1 yanvar 1973 danimarka Danimarka kronu 5.146.500
Almaniya Qərbi Almaniya[5] 25 mart 1957 alman Alman markası 63.254.000[6]
İrlandiya İrlandiya 1 yanvar 1973 irland və ingilis İrlandiya funtu 3.521.000
İspaniya İspaniya 1 yanvar 1986 ıspan[7] ispan pezeti 38.993.800
İtaliya İtaliya 25 mart 1957 italyan İtaliya lirəsi 56.762.700
Lüksemburq Lüksemburq 25 mart 1957 fransız, alman və Lüksemburq Lüksemburq frankı 384.400
Niderland Hollandiya 25 mart 1957 niderland Niderland quldeni 14.892.300
Portuqaliya Portuqaliya 1 yanvar 1986 portuqal Portuqal eskudosu 9.862.500
Fransa Fransa 25 mart 1957 fransız Fransız frankı 56.718.000

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Merkedager: fødselsdager, stiftelsesdatoer, begivenheter. Oslo: Biblioteksentralen, 1989. ISBN 82-7022-061-2
  2. ↑ Emine Bilgili, "Euro ve Ortak Pazar", Dış Ticaret Dergisi, Temmuz-1999
  3. ↑ Данные Populstat.info Arxivləşdirilib 2018-09-17 at the Wayback Machine (ing.).
  4. ↑ Belçika və Lüksemburq frankları nisbəti 1 : 1 idi.
  5. ↑ 1990-cı ildə Almaniyanın birləşməsi baş verib.
  6. ↑ O Cümlədən Şərqi Almaniya — 80 274 200.
  7. ↑ Həmçinin mövcud olan regional dialektlər və dillər: aran, qali, bask və katalan.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Politologiya. İzahlı lüğət. Bakı,2007. səh.22
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Avropa_İqtisadi_Birliyi&oldid=7560140"