Sabun: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Qaralama}}[[Şəkil:Decorative Soaps.jpg|thumb|right|300px|Dekorativ sabun toplanması, ki, adətən, onlara [[otel]]lərdə rast gəlmək olar]] |
{{Qaralama}}[[Şəkil:Decorative Soaps.jpg|thumb|right|300px|Dekorativ sabun toplanması, ki, adətən, onlara [[otel]]lərdə rast gəlmək olar]] |
||
[[Şəkil:SodiumSterateChemStr.png|thumb|right|300px|Natrium stearat kimyəvi strukturunun iki ekvivalent şəkili, tipik bir sabun]] |
[[Şəkil:SodiumSterateChemStr.png|thumb|right|300px|Natrium stearat kimyəvi strukturunun iki ekvivalent şəkili, tipik bir sabun]] |
||
⚫ | |||
Kimyada, sabun [[yağ turşusu]]nun [[Duzlar|duz]]udur.<ref>[[IUPAC]]. "[http://goldbook.iupac.org/S05721.html ''IUPAC Gold Book – soap'']" ''Compendium of Chemical Terminology'', 2nd ed. (the "Gold Book"). Compiled by A. D. McNaught and A. Wilkinson. Blackwell Scientific Publications, Oxford (1997). XML on-line corrected version: created by M. Nic, J. Jirat, B. Kosata; updates compiled by A. Jenkins. ISBN 0-9678550-9-8. {{doi|10.1351/goldbook}}. Accessed 2010-08-09</ref> Sabunlar qalıb ya da maye şəklində əsasən yumaq, hamam etmə və təmizləmə üçün [[surfektant]] kimi istifadə olunur və həm də tekstil əyirməsində istifadə olunur və yağlayıcı maddələrində mühüm komponentlərindəndir. |
|||
[[File:FranzKernseife.jpg|thumb|right|180px|Məişət sabunu]] |
[[File:FranzKernseife.jpg|thumb|right|180px|Məişət sabunu]] |
||
== Alınması == |
|||
⚫ | |||
Əvvəllər sabun hidrogenləşdirilmiş bitki yağlarının və heyvan mənşəli piylərin qələvi və ya sodanın iştirakı ilə hidrolizindən alınırdı. Ona görə də yağların qələvi iştirakında hidrolizi sabunlaşma adlanır. Hazırda sabun istehsalında lazım olan karbon turşuları neft parafinlərini (alkanları) oksidləşdirməklə alınır. |
Əvvəllər sabun hidrogenləşdirilmiş bitki yağlarının və heyvan mənşəli piylərin qələvi və ya sodanın iştirakı ilə hidrolizindən alınırdı. Ona görə də yağların qələvi iştirakında hidrolizi sabunlaşma adlanır. Hazırda sabun istehsalında lazım olan karbon turşuları neft parafinlərini (alkanları) oksidləşdirməklə alınır. |
||
==Sözün mənşəyi== |
==Sözün mənşəyi== |
08:27, 14 yanvar 2021 tarixindəki versiya
Bu məqalə qaralama halındadır. |
Sabun — ali karbon turşularının natrium və kalium duzlarıdır. Natrium duzları bərk sabun, kalium duzları isə maye sabun əmələ gətirir.
Kimyada, sabun yağ turşusunun duzudur.[1] Sabunlar qalıb ya da maye şəklində əsasən yumaq, hamam etmə və təmizləmə üçün surfektant kimi istifadə olunur və həm də tekstil əyirməsində istifadə olunur və yağlayıcı maddələrində mühüm komponentlərindəndir.
Alınması
Əvvəllər sabun hidrogenləşdirilmiş bitki yağlarının və heyvan mənşəli piylərin qələvi və ya sodanın iştirakı ilə hidrolizindən alınırdı. Ona görə də yağların qələvi iştirakında hidrolizi sabunlaşma adlanır. Hazırda sabun istehsalında lazım olan karbon turşuları neft parafinlərini (alkanları) oksidləşdirməklə alınır.
Sözün mənşəyi
Azərbaycan dilində işlənən "Sabun" sözünün Avropa dillərindən gəldiyi bilinir. Latın dilində sāpō, qədim İngilis dilində sāpe; Qədim Yuxarı German dilində seipfa, qədim Fransız dilində savon kimi bilinir.
Kimyəvi tərkibi
Sabunun ümumi kimyəvi formulu C17H35OOM şəklindədir. Bu formul qəlib sabunda C17H35OONa, maye sabunda isə C17Subscript textH35OOK kimidir. Həmçinin bəzi sabunlara parfüm kimi ftalat adlanan kimyəvi maddələr və s. qatılır.
Məişətdə və istehsalatda sabun əvəzinə sintetik yuyucu vasitələrdən də, məsələn, yuyucu tozlardan istifadə olunur. Sintetik yuycu vasitələrin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, onlar cod suda yuyucu təsirini itirmir.
İstinadlar
2.http://www.hefreedictionary.com/soap
- ↑ IUPAC. "IUPAC Gold Book – soap" Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book"). Compiled by A. D. McNaught and A. Wilkinson. Blackwell Scientific Publications, Oxford (1997). XML on-line corrected version: created by M. Nic, J. Jirat, B. Kosata; updates compiled by A. Jenkins. ISBN 0-9678550-9-8. DOI:10.1351/goldbook. Accessed 2010-08-09
Mənbə
- Мыло (стб. 989—1000). Мыло для бритья (стб. 1000—1001). Мыло для мытья головы (стб. 1001—1002). Мыло медицинское (стб. 1002). Мыло туалетное твёрдое (стб. 1003—1007). Мыло хозяйственное (стб. 1007—1009) // Товарный словарь. Том 5 / Гл. ред. И.А. Пугачёв. — М.: Госторгиздат, 1958.
- Мыло // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. Том 1. — М.: Большая советская энциклопедия, 1959. — С. 358—359.
- Мыла // Большая российская энциклопедия. Том 21. — М., 2012. — С. 547—549.
- Мыла // Химическая энциклопедия. В 5 т. Том 3 / Гл. ред. И.Л. Кнунянц. — М.: Советская энциклопедия, 1992. — С. 155—156.
- Образцов П.А. Мыльная опера // Наука и жизнь. — 2012. — № 2. — С. 90—92.
- Хлопин Г.В. Мыло // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907