Ekstremal hava: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.1
 
Sətir 1: Sətir 1:
'''Ekstremal hava'''ya gözlənilməyən, qeyri-adi, kəskin və ya qeyri-mövsümi hava daxildir.<ref>[[Intergovernmental Panel on Climate Change]]. [http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/088.htm 2.7 Has Climate Variability, or have Climate Extremes, Changed?] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051101154444/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/088.htm |date=2005-11-01 }} Retrieved on 13 April 2007.</ref>Ekstremal hadisələr tez-tez qeyd olunan hava tarixçəsinə və ən qeyri-adi on faizə əsaslandırılır.<ref>{{cite web|title=Extreme Events|url=http://www.ncdc.noaa.gov/climate-information/extreme-events|author=National Climatic Data Center|author-link=National Climatic Data Center}}</ref>
'''Ekstremal hava'''ya gözlənilməyən, qeyri-adi, kəskin və ya qeyri-mövsümi hava daxildir.<ref>[[Intergovernmental Panel on Climate Change]]. [http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/088.htm 2.7 Has Climate Variability, or have Climate Extremes, Changed?] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051101154444/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/088.htm |date=2005-11-01 }} Retrieved on 13 April 2007.</ref>Ekstremal hadisələr tez-tez qeyd olunan hava tarixçəsinə və ən qeyri-adi on faizə əsaslandırılır.<ref>{{cite web|title=Extreme Events|url=http://www.ncdc.noaa.gov/climate-information/extreme-events|author=National Climatic Data Center|author-link=National Climatic Data Center|access-date=2021-03-03|archive-date=2013-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20130619043633/http://www.ncdc.noaa.gov/climate-information/extreme-events|url-status=live}}</ref>


Antropogen təsirlərin yaratdığı [[iqlim dəyişikliyi]]nin bəzi ekstremal hava hadisələrinin intensivliyi və periodikliyini artırdığını göstərən sübutlar var.<ref name="lead evidence"/> Ekstremal hava və digər hadisələrin antropogen iqlim dəyişikliyi ilə əlaqələndirilməsinə olan inam həddən artıq yağıntılara və quraqlıq intensivliyindəki artışlara bir miqdar inam ilə birlikdə, ifrat isti və soyuq hadisələrin sıxlığında və böyüklüyündəki dəyişikliklərdə ən yüksək səviyyədədir.<ref name=":1">{{cite report|url=https://www.nap.edu/read/21852/chapter/7|title=Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change|authors=National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine|publisher=The National Academies Press|doi=10.17226/21852|pages=127–136|year=2016|place=Washington, DC}}</ref>
Antropogen təsirlərin yaratdığı [[iqlim dəyişikliyi]]nin bəzi ekstremal hava hadisələrinin intensivliyi və periodikliyini artırdığını göstərən sübutlar var.<ref name="lead evidence"/> Ekstremal hava və digər hadisələrin antropogen iqlim dəyişikliyi ilə əlaqələndirilməsinə olan inam həddən artıq yağıntılara və quraqlıq intensivliyindəki artışlara bir miqdar inam ilə birlikdə, ifrat isti və soyuq hadisələrin sıxlığında və böyüklüyündəki dəyişikliklərdə ən yüksək səviyyədədir.<ref name=":1">{{cite report|url=https://www.nap.edu/read/21852/chapter/7|title=Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change|authors=National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine|publisher=The National Academies Press|doi=10.17226/21852|pages=127–136|year=2016|place=Washington, DC|access-date=2021-03-03|archive-date=2022-02-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20220215232008/https://www.nap.edu/read/21852/chapter/7|url-status=live}}</ref>


Ekstremal havanın təbi [[ekosistem]]lərlə yanaşaı, insan cəmiyyəti üzərində də təsirlər var. Misal üçün, qlobal [[sığorta]]çı [[Münix Re]] təbii fəlakətlərin 2015-ci ildə bir başa itkilər üzərində 90 milyard dollardan daha böyük rəqəmə çatdığını təxmin edir.<ref name=":0">{{cite report|title=Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change|authors=National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine|publisher=The National Academies Press|doi=10.17226/21852|pages=21–24|year=2016|place=Washington, DC}}</ref>
Ekstremal havanın təbi [[ekosistem]]lərlə yanaşaı, insan cəmiyyəti üzərində də təsirlər var. Misal üçün, qlobal [[sığorta]]çı [[Münix Re]] təbii fəlakətlərin 2015-ci ildə bir başa itkilər üzərində 90 milyard dollardan daha böyük rəqəmə çatdığını təxmin edir.<ref name=":0">{{cite report|title=Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change|authors=National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine|publisher=The National Academies Press|doi=10.17226/21852|pages=21–24|year=2016|place=Washington, DC}}</ref>
Sətir 17: Sətir 17:
== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{reflist|refs=
{{reflist|refs=
⚫
<ref name="lead evidence">*{{cite web |last1=Harvey |first1=Fiona |title=Scientists attribute extreme weather to man-made climate change |url=https://www.theguardian.com/environment/2012/jul/10/extreme-weather-manmade-climate-change |website=The Guardian |date=10 July 2012 |quote=Researchers have for the first time attributed recent floods, droughts and heat waves to human-induced climate change. |access-date=3 March 2021 |archive-date=16 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181216125626/https://www.theguardian.com/environment/2012/jul/10/extreme-weather-manmade-climate-change |url-status=live }}
<ref name="lead evidence">
⚫
*{{cite web |last1=Harvey |first1=Fiona |title=Scientists attribute extreme weather to man-made climate change |url=https://www.theguardian.com/environment/2012/jul/10/extreme-weather-manmade-climate-change |website=The Guardian |date=10 July 2012|quote=Researchers have for the first time attributed recent floods, droughts and heat waves to human-induced climate change.}}
*{{Cite journal|last1=Hansen|first1=J|last2=Sato|first2=M|last3=Ruedy|first3=R|last4=Lacis|first4=A|last5=Oinas|first5=V|year=2000|title=Global warming in the twenty-first century: an alternative scenario|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America]]|volume=97|issue=18|pages=9875–80|bibcode=2000PNAS...97.9875H|doi=10.1073/pnas.170278997|pmc=27611|pmid=10944197|author-link1=James Hansen}}
*{{Cite journal|last1=Hansen|first1=J|last2=Sato|first2=M|last3=Ruedy|first3=R|last4=Lacis|first4=A|last5=Oinas|first5=V|year=2000|title=Global warming in the twenty-first century: an alternative scenario|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America]]|volume=97|issue=18|pages=9875–80|bibcode=2000PNAS...97.9875H|doi=10.1073/pnas.170278997|pmc=27611|pmid=10944197|author-link1=James Hansen}}
*{{Cite magazine|title=Extremely Bad Weather|date=November 17, 2012|magazine=[[Science News]]|url=https://www.sciencenews.org/view/feature/id/346143/description/Extremely_Bad_Weather|last=Raloff|first=Janet|issue=10|volume=182|page=22|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104163135/https://www.sciencenews.org/view/feature/id/346143/description/Extremely_Bad_Weather|archive-date=November 4, 2012|url-status=dead}}
*{{Cite magazine|title=Extremely Bad Weather|date=November 17, 2012|magazine=[[Science News]]|url=https://www.sciencenews.org/view/feature/id/346143/description/Extremely_Bad_Weather|last=Raloff|first=Janet|issue=10|volume=182|page=22|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104163135/https://www.sciencenews.org/view/feature/id/346143/description/Extremely_Bad_Weather|archive-date=November 4, 2012|url-status=dead}}
*{{cite web |last1=Gillis |first1=Justin |title=Study Indicates a Greater Threat of Extreme Weather|url=https://www.nytimes.com/2012/04/27/world/study-hints-at-greater-threat-of-extreme-weather.html |website=The New York Times |date=April 26, 2012}}
*{{cite web |last1=Gillis |first1=Justin |title=Study Indicates a Greater Threat of Extreme Weather |url=https://www.nytimes.com/2012/04/27/world/study-hints-at-greater-threat-of-extreme-weather.html |website=The New York Times |date=April 26, 2012 |access-date=March 3, 2021 |archive-date=April 26, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120426225622/http://www.nytimes.com/2012/04/27/world/study-hints-at-greater-threat-of-extreme-weather.html |url-status=live }}
*{{Cite journal|last1=Hansen|first1=J.|last2=Sato|first2=M.|last3=Ruedy|first3=R.|year=2012|title=PNAS Plus: Perception of climate change|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]|volume=109|issue=37|pages=E2415–E2423|bibcode=2012PNAS..109E2415H|doi=10.1073/pnas.1205276109|pmc=3443154|pmid=22869707|author-link1=James Hansen}}</ref>
*{{Cite journal|last1=Hansen|first1=J.|last2=Sato|first2=M.|last3=Ruedy|first3=R.|year=2012|title=PNAS Plus: Perception of climate change|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]|volume=109|issue=37|pages=E2415–E2423|bibcode=2012PNAS..109E2415H|doi=10.1073/pnas.1205276109|pmc=3443154|pmid=22869707|author-link1=James Hansen}}</ref>
}}
}}

Səhifəsinin 16:02, 9 sentyabr 2022 tarixinə olan son versiyası

Ekstremal havaya gözlənilməyən, qeyri-adi, kəskin və ya qeyri-mövsümi hava daxildir.[1]Ekstremal hadisələr tez-tez qeyd olunan hava tarixçəsinə və ən qeyri-adi on faizə əsaslandırılır.[2]

Antropogen təsirlərin yaratdığı iqlim dəyişikliyinin bəzi ekstremal hava hadisələrinin intensivliyi və periodikliyini artırdığını göstərən sübutlar var.[3] Ekstremal hava və digər hadisələrin antropogen iqlim dəyişikliyi ilə əlaqələndirilməsinə olan inam həddən artıq yağıntılara və quraqlıq intensivliyindəki artışlara bir miqdar inam ilə birlikdə, ifrat isti və soyuq hadisələrin sıxlığında və böyüklüyündəki dəyişikliklərdə ən yüksək səviyyədədir.[4]

Ekstremal havanın təbi ekosistemlərlə yanaşaı, insan cəmiyyəti üzərində də təsirlər var. Misal üçün, qlobal sığortaçı Münix Re təbii fəlakətlərin 2015-ci ildə bir başa itkilər üzərində 90 milyard dollardan daha böyük rəqəmə çatdığını təxmin edir.[5]

Ekstremal havanın təsirləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ekstremal havanın təsirlərinə daxildir:

  • İfrat yağan yağışlar daşqınlara və torpaq sürüşmələrinə
  • Həddən artıq istilər və yağışın olmaması, meşə yanğınlarına və quraqlığa
  • Tornado və fırtınalar kimi güclü küləklər insan infrastrukturunun dağılmasına
  • Həddən artıq yağan qar qar uçqunlarına səbəb olur.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Intergovernmental Panel on Climate Change. 2.7 Has Climate Variability, or have Climate Extremes, Changed? Arxivləşdirilib 2005-11-01 at the Wayback Machine Retrieved on 13 April 2007.
  2. ↑ National Climatic Data Center. "Extreme Events". 2013-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-03.
  3. ↑ *Harvey, Fiona. "Scientists attribute extreme weather to man-made climate change". The Guardian. 10 July 2012. 16 December 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 March 2021. Researchers have for the first time attributed recent floods, droughts and heat waves to human-induced climate change.
  4. ↑ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change (Hesabat). Washington, DC: The National Academies Press. 2016. 127–136. doi:10.17226/21852. 2022-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-03.
  5. ↑ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change (Hesabat). Washington, DC: The National Academies Press. 2016. 21–24. doi:10.17226/21852.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekstremal_hava&oldid=6618611"