Ekstremal hava

Ekstremal havaya gözlənilməyən, qeyri-adi, kəskin və ya qeyri-mövsümi hava daxildir.^[1]Ekstremal hadisələr tez-tez qeyd olunan hava tarixçəsinə və ən qeyri-adi on faizə əsaslandırılır.^[2]

Antropogen təsirlərin yaratdığı iqlim dəyişikliyinin bəzi ekstremal hava hadisələrinin intensivliyi və periodikliyini artırdığını göstərən sübutlar var.^[3] Ekstremal hava və digər hadisələrin antropogen iqlim dəyişikliyi ilə əlaqələndirilməsinə olan inam həddən artıq yağıntılara və quraqlıq intensivliyindəki artışlara bir miqdar inam ilə birlikdə, ifrat isti və soyuq hadisələrin sıxlığında və böyüklüyündəki dəyişikliklərdə ən yüksək səviyyədədir.^[4]

Ekstremal havanın təbi ekosistemlərlə yanaşaı, insan cəmiyyəti üzərində də təsirlər var. Misal üçün, qlobal sığortaçı Münix Re təbii fəlakətlərin 2015-ci ildə bir başa itkilər üzərində 90 milyard dollardan daha böyük rəqəmə çatdığını təxmin edir.^[5]

Ekstremal havanın təsirləri

Ekstremal havanın təsirlərinə daxildir:

İfrat yağan yağışlar daşqınlara və torpaq sürüşmələrinə
Həddən artıq istilər və yağışın olmaması, meşə yanğınlarına və quraqlığa
Tornado və fırtınalar kimi güclü küləklər insan infrastrukturunun dağılmasına
Həddən artıq yağan qar qar uçqunlarına səbəb olur.

Həmçinin bax

İqlim dəyişikliyi

İstinadlar

↑ Intergovernmental Panel on Climate Change. 2.7 Has Climate Variability, or have Climate Extremes, Changed? Arxiv surəti 1 noyabr 2005 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2005-11-01 at the Wayback Machine Retrieved on 13 April 2007.
↑ National Climatic Data Center. "Extreme Events". 2013-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-03.
↑
*Harvey, Fiona. "Scientists attribute extreme weather to man-made climate change". The Guardian. 10 July 2012. 16 December 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 March 2021. Researchers have for the first time attributed recent floods, droughts and heat waves to human-induced climate change.
- Hansen, J; Sato, M; Ruedy, R; Lacis, A; Oinas, V. "Global warming in the twenty-first century: an alternative scenario". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 97 (18). 2000: 9875–80. Bibcode:2000PNAS...97.9875H. doi:10.1073/pnas.170278997. PMC 27611. PMID 10944197.
- Raloff, Janet. "Extremely Bad Weather". Science News. 182 cild no. 10. November 17, 2012. səh. 22. November 4, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Gillis, Justin. "Study Indicates a Greater Threat of Extreme Weather". The New York Times. April 26, 2012. April 26, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 3, 2021.
- Hansen, J.; Sato, M.; Ruedy, R. "PNAS Plus: Perception of climate change". Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (37). 2012: E2415–E2423. Bibcode:2012PNAS..109E2415H. doi:10.1073/pnas.1205276109. PMC 3443154. PMID 22869707.
↑ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change (Hesabat). Washington, DC: The National Academies Press. 2016. 127–136. doi:10.17226/21852. 2022-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-03.
↑ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change (Hesabat). Washington, DC: The National Academies Press. 2016. 21–24. doi:10.17226/21852.

Ədəbiyyat

National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change (Hesabat). Washington, DC: The National Academies Press. 2016. doi:10.17226/21852.
National Climate Assessment - U.S. Global Change Research Program. Impacts, Risks, and Adaptation in the United States: Fourth National Climate Assessment, Volume II (Hesabat). Washington, DC. 2018. doi:10.7930/NCA4.2018.

Xarici keçidlər

NOAA/NCDC Billion-Dollar Weather and Climate Disasters
Statistics of Weather and Climate Extremes Arxivləşdirilib 2018-09-10 at the Wayback Machine The University Corporation for Atmospheric Research (UCAR)
Research forecasts increased chances for stormy weather Arxivləşdirilib 2020-03-16 at the Wayback Machine, Purdue University study
Extreme weather articles at Think Progress
European severe weather database
National severe weather database browser
Severe world weather overview

[1] Intergovernmental Panel on Climate Change. 2.7 Has Climate Variability, or have Climate Extremes, Changed? Arxiv surəti 1 noyabr 2005 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2005-11-01 at the Wayback Machine Retrieved on 13 April 2007.

[2] National Climatic Data Center. "Extreme Events". 2013-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-03.

[lead_evidence-3] *Harvey, Fiona. "Scientists attribute extreme weather to man-made climate change". The Guardian. 10 July 2012. 16 December 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 March 2021. Researchers have for the first time attributed recent floods, droughts and heat waves to human-induced climate change.
Hansen, J; Sato, M; Ruedy, R; Lacis, A; Oinas, V. "Global warming in the twenty-first century: an alternative scenario". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 97 (18). 2000: 9875–80. Bibcode:2000PNAS...97.9875H. doi:10.1073/pnas.170278997. PMC 27611. PMID 10944197.

Raloff, Janet. "Extremely Bad Weather". Science News. 182 cild no. 10. November 17, 2012. səh. 22. November 4, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Gillis, Justin. "Study Indicates a Greater Threat of Extreme Weather". The New York Times. April 26, 2012. April 26, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 3, 2021.

Hansen, J.; Sato, M.; Ruedy, R. "PNAS Plus: Perception of climate change". Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (37). 2012: E2415–E2423. Bibcode:2012PNAS..109E2415H. doi:10.1073/pnas.1205276109. PMC 3443154. PMID 22869707.

[4] Hansen, J; Sato, M; Ruedy, R; Lacis, A; Oinas, V. "Global warming in the twenty-first century: an alternative scenario". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 97 (18). 2000: 9875–80. Bibcode:2000PNAS...97.9875H. doi:10.1073/pnas.170278997. PMC 27611. PMID 10944197.

[5] Raloff, Janet. "Extremely Bad Weather". Science News. 182 cild no. 10. November 17, 2012. səh. 22. November 4, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

[6] Gillis, Justin. "Study Indicates a Greater Threat of Extreme Weather". The New York Times. April 26, 2012. April 26, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 3, 2021.

[7] Hansen, J.; Sato, M.; Ruedy, R. "PNAS Plus: Perception of climate change". Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (37). 2012: E2415–E2423. Bibcode:2012PNAS..109E2415H. doi:10.1073/pnas.1205276109. PMC 3443154. PMID 22869707.

[:1-4] National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change (Hesabat). Washington, DC: The National Academies Press. 2016. 127–136. doi:10.17226/21852. 2022-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-03.

[:0-5] National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change (Hesabat). Washington, DC: The National Academies Press. 2016. 21–24. doi:10.17226/21852.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]