Vadi Ram

Vadi Ram
Vadi Ram
	ar/وادي رم‎
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü	800 m
Sahəsi	720 km²
Uzunluğu	100 km;
Yerləşməsi
	29°35′35″ şm. e. 35°25′12″ ş. u.
Ölkə	İordaniya
Vilayət	Akaba mühafazası ;
	Vadi Ram
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Vadi Ram (ərəb. وادي رم‎) və ya Ay vadisi (ərəb. وادي القمر‎) — İordaniyanın Akaba mühafazasının 60 km şərqində yerləşən vadi və səhra. Vadi Ram İordaniyanın ən böyük vadisidir. "Ram" sözü Arami dilində "yüksək" və ya "qalxaq" deməkdir. Adının arami tələffüzü ilə olan əlaqəsini əks etdirmək üçün arxeoloqlar Ram vadisi yox, Vadi Ramm adından istifadə edirlər.

Tarixi

Vadi Ram qədim dövrlərdən başlayaraq müxtəlif mədəniyyətlər tərəfindən məskunlaşılmışdır. Bu mədəniyyətlərdən biri olan nəbatilər özlərindən sonra burada qayaüstü rəsmlər, graffitilər və məbədlər buraxmışlar.

Qərbdə bu vadi Ərəbistanlı Lourensin Ərəb üsyanı (1917-1918) dövründə buradan bir neçə dəfə keçməsi ilə tanınır. 1980-ci illərdə vadidəki qaya quruluşlarından biri Lourensin müharibənin sonlarında yazdığı eyniadlı kitabın şərəfinə "Müdrikliyin yeddi sütunu" adlandırılmışdır. Lakin bu kitabda Ramla bağlı bir şey yoxdur.

Coğrafiya

Ərazi Vadi Ramın əsas vadisində cəmlənmişdir. İordaniyanın ən hündür nöqtəsi olan 1,840 metrlik Cəbəl Umm ad Dami Vadi Ram qəsəbəsinin 30 km cənubunda yerləşir. Bu kənd Ramdan olan Zalabiya bədəvisi Difallah Ateeq tərəfindən məskunlaşılmışdır. Aydın və təmiz havada buradan Səudiyyə Ərəbistanı ilə olan sərhədi və Qırmızı dənizi görmək mümkündür.

İordaniyanın və mərkəzi Ramın ən hündür ikinci zirvəsi olan Cəbəl Ram (dəniz səviyyəsindən 1.734 metr) Ram vadisində yerləşir və qarşısında yerləşən Cəbəl um İşrin ondan cəmi 1 metr alçaqdır.

Vadi Ramda yerləşən Xəzəli kanyonunda mağara divarında Tamidik dövrünə aid olduğunu düşünülən insan və antilop petroqlifləri aşkarlanmışdır. Vadi Ram qəsəbəsində hal-hazırda bir neçə yüz bədəvi yaşayır. Onların bir qız və bir oğlan məktəbi, bir neçə mağazası, dördtəkərli nəqliyyat vasitələri vardır.

Son dövrlərdə Geof Lauton Vadi Ramda permakultura ekosisteminin qurulması sahəsində uğur əldə etmişdir.

Filmlər

Vadi Ramda bir çox filmin çəkilişində istifadə olunmuşdur. Film istehsalçıları bu yerdən xüsusilə Mars mövzusundakı filmlərin çəkilişində istifadə edirlər.

Ərəbistanlı Lourens - Devid Linin rejissorluğu ilə 1962-ci ildə çəkilmiş bu filmin böyük hissəsi Vadi Ramda lentə alınmışdır.
Qırmızı planet - 2000-ci il istehsalı bu filmdə Mars səthini təsvir etmək üçün Vadi Ramdan istifadə olunmuşdur.
Səhrada ehtiras - 1998-ci ildə çəkilmiş bu filmin bəzi səhnələri burada çəkilmişdir.
Sifət - BBC filmi olan bu film dırmaşma idmanına həsr olunub və Vadi Ram pionerləri olan Toni Hovard ilə Di Teylora həsr olunmuşdur.
Transformelər: Məğlubların qisası - filmdə Vadi Ram Misir kimi təqdim olunmuşdur.
Ladan yolu - qatardan görünən səhnələr.
Promotey - gəlmə planeti üçün səhnələr.
Kriş 3 - "Dil Tu Hi Bata" mahnısı.
Yayda may - Çerien Dabis tərəfindən çəkilmiş film 2013-cü ildə Sandens Film Festivalına təqdim olunmuşdur. Vadi Ramda aparılmış uzun çəkilişlər film üçün müəyyən əhval-ruhiyyə yaratmışdır. Filmin baş personajı Vadi Ramda dünyadan uzaqda öz içərisində sakitlik tapır.
Marsdakı son günlər - 2013-cü il istehsalı olan bu filmdə Mars səthini təsvir etmək üçün Vadi Ramdan istifadə olunmuşdur.
Marslı - Ridli Skotun rejissorluğu ilə çəkilmiş filmin Mars səhnələri Vadi Ramda çəkilmişdir.