Abel mükafatı

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Çap versiyası artıq dəstəklənmir və render xətaları ola bilər. Zəhmət olmasa brauzerinizi yeniləyin və əvəzinə standart brauzer çap funksiyasından istifadə edin.
Abel mükafatı
Abel Prize
Ölkə Norveç
Tip elmi mükafat[d]
Kimə verilir Riyaziyyat sahəsində məşhur elmi işlərinə görə
Təltif edir Norveç dövləti
Statistika
Təsis tarixi 2003
İlk təltif
  • 2003
abelprize.no
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Abel mükafatı— bir və ya bir neçə məşhur riyaziyyatçıya Norveç dövləti tərəfindən illik təqdim olunan beynəlxalq mükafatdır.[1]

Mükafat 2001-ci ildə Norveç dövləti tərəfindən məşhur Norveç riyaziyyatçısı Nils Abelin şərəfinə adlandırılıb. Abel mükafatı tez-tez riyaziyyatçıların "Nobel mükafatı" kimi təsvir olunur.[2][3][4][5] Mükafatı qazananlara 6 milyon Norveç kronu (təxminən 1 milyon ABŞ dolları) məbləğində pul mükafatı da verilir.[6]

Mükafat rəhbərliyi həmçinin Norveç Riyaziyyat Cəmiyyəti tərəfindən idarə olunan Abel simpoziumunu yaradıb.[7] Mükafatın təqdimetmə mərasimi 1947 və 1989-ci illər arasında Nobel sülh mükafatının təqdim olunduğu Norveçin Oslo Universitetinin Hüquq Fakültəsinin Atriumunda keçirilir.[8]

Abel mükafatının yaradılması Alfred Nobelin illik mükafatlandırma üzrə planlarına riyazıyyatın daxil olmamasını öyrəndikdən sonra 1899-cu ildə Sofus Li tərəfindən ilk dəfə olaraq təklif olunub. Linin ölümü mükafatın yaradılmasında fasilənin yaranması ilə nəticələnib. 1902-ci ildə mükafatı yaratmaq üçün II Oskar cəhd etsə də, üç il sonra İsveç-Norveç arasında ittifaqın parçalanmasınadək olan əngəllərə görə uğursuz olub.

Laureatlar


Hər ilin qaliblərinin, onların vətəndaşlığının, universitetlərinin və əsas işlərinin siyahısı
İl Laureat(lar) Vətəndaşlıq Universitet Əsas rolu İst.
2003 Jan-Pyer Serr Fransa Fransız Kollec de Frans "riyaziyyatın bir çox hissələrinin o cümlədən topologiya, cəbri həndəsə, ədədlər nəzəriyyəsinin müasir formasının formalaşmasında əsas rolu oynadığına görə" [9]
2004 Maykl Fresis;
İsador Zinger 		Böyük Britaniya Britaniyalı
ABŞ Amerikalı 		Edinburq Universiteti;
Massaçusets Texnologiya İnstitutu 		"Nəzəri fizika və riyaziyyat arasında yeni körpü yaratmaqda olan rola və topologiya, həndəsə və riyazi analiz arasında birlikdə yaradılan Ati-Singer teoreminin kəşfi və sübutuna görə" [10]
2005 Piter Laks ABŞ Amerikalı Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı "diferensial tənliklər nəzəriyyəsi tətbiqi və onların həlli yolları hesablanması nəzəriyyəsinə xidmətlərinə görə" [11]
2006 Lennart Karleson İsveç İsveçli[12] Kral Texnologiya İnstitutu "dinamik sistemlər nəzəriyyəsi və harmonik analiz üçün dərin və səmərəli xidmətlərinə görə " [13]
2007 Srinivasa Varadhan Hindistan Hisdistanlı
ABŞ Amerikalı [14] 		Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı "xüsusilə böyük yayınma nəzəriyyəsinin yaradılması üçün və ehtimal nəzəriyyəsinə əsas töhfələrinə görə" [15]
2008 Con Griggs Tompson;
Jak Tits 		ABŞ Amerikalı;
Belçika Belçikalı
Fransa Frasız[16] 		Florida Universiteti;
Kollec de Frans 		"Xüsusilə müasir qrup nəzəriyyəsinin formalaşdırılmasında və cəbrdə öz dərin xidmətlərinə görə" [17]
2009 Mixail Leonidoviç Gromov Rusiya Rusiyalı
Fransa Fransız[18] 		Ali elmi tədqiqatlar institutu
Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı 		"həndəsəyə inqilabi töhfələrinə görə" [19]
2010 Con Torrens Teyt ABŞ Amerikalı Ostin Texas Universiteti "Ədədlər nəzəriyyəsində böyük və uzunmüddətli təsirinə görə" [20]
2011 Con Milnor ABŞ Amerikalı[21] Stoni-Bruk Univeristeti "Topologiya, həndəsə və cəbrdəki ilk kəşfləri üçün" [22]
2012 Endre Semeredi Macarıstan Macar
ABŞ Amerikalı[23] 		Riyaziyyat üzrə Alfred Reni Universiteti
and Rutgers Universiteti 		"Additiv ədədlər nəzəriyyəsi və erqodik nəzəriyyəsinə töhfələrinin əsaslı və uzunmüddətli tanınması və diskret riyaziyyat və nəzəri kompüter elminə fundamental töhfələrinə görə" [24]
2013 Pier Delin Belçika Belçikalı Perspektiv tədqiqatlar institutu "təsvir nəzəriyyəsi, ədədlər nəzəriyyəsi və onlarla əlaqədar sahələrdə transformasiya təsiri və cəbri həndəsə üzrə səmərəli xidmətlərinə görə" [25]
2014 Yakov Sinay Rusiya Rusiyalı
ABŞ Amerikalı 		Nəzəri Fizika üzrə Landau İnstitutu
and Prinston Universiteti 		"dinamik sistemlər, erqodik nəzəriyyə və riyazi fizika üzrə fundamental töhfələrə görə" [26]
2015 Con Neş ;
Luis Nirenberq 		ABŞ Amerikalı;
Kanada ABŞ Kanadalı/Amerikalı 		Prinston Universiteti
Fizika-riyaziyyat elmləri institutu kurantı 		"qeyri-xətti diferensial tənliklər nəzəriyyəsinə parlaq səmərəli xidmətlərinə və onun həndəsi təhlilinə tətbiqlərinə görə " [27]

İstinadlar

  1. ↑ "Statutter for Holbergprisen". 2018-12-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-02.
  2. ↑ Dreifus, Claudia. "From Budapest to Los Alamos, a Life in Mathematics". The New York Times. 29 Mart 2005. 2015-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-02.
  3. ↑ Cipra, Barry. "Russian Mathematician Wins Abel Prize". ScienceNOW. 26 Mart 2009. 2009-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015. (#invalid_param_val)
  4. ↑ "Geometer wins maths 'Nobel'". Nature Publishing Group. 26 Mart 2009. 2019-03-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  5. ↑ Foderaro, Lisa W. "In N.Y.U.'s Tally of Abel Prizes for Mathematics, Gromov Makes Three". The New York Times. 31 May 2009. 4 November 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  6. ↑ "The Abel Prize". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2015-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  7. ↑ "Main Page". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2012-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  8. ↑ "University of Oslo". Oslo Opera House. 2018-08-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  9. ↑ "The Abel Prize Laureate 2003". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  10. ↑ "The Abel Prize Laureate 2004". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  11. ↑ "The Abel Prize Laureate 2005". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  12. ↑ "Swedish mathematician receives the Abel Prize". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  13. ↑ "The Abel Prize Laureate 2006". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  14. ↑ "Fields Institute – Thematic Program on Dynamic and Transport in Disordered Systems". Fields Institute for Research in Mathematical Sciences. 2013-05-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  15. ↑ "The Abel Prize Laureate 2007". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  16. ↑ "Abel Prize Ceremony 2008". The Royal Norwegian Embassy in Seoul. 2013-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  17. ↑ "The Abel Prize Laureate 2008". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  18. ↑ "Russian-French mathematician receives the Abel Prize". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-06-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  19. ↑ "The Abel Prize Laureate 2009". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  20. ↑ "The Abel Prize Laureate 2010". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  21. ↑ "Dimension-Cruncher: Exotic Spheres Earn Mathematician John Milnor an Abel Prize". Scientific American. 2012-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  22. ↑ "The Abel Prize Laureate 2011". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  23. ↑ "Hungarian-American Endre Szemerédi named Abel Prize winner". The Norwegian Academy of Science and Letters. 2012-08-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  24. ↑ "The Abel Prize Laureate 2012". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2012-09-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  25. ↑ "The Abel Prize Laureate 2013". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2013-05-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  26. ↑ "The Abel Prize Laureate 2014". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2014-03-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.
  27. ↑ "The Abel Prize Laureate 2015". Elm və Ədəbiyyat üzrə Norveç Akademiyası. 2019-06-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 aprel 2015.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Abel mükafatı ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Abel_mükafatı&oldid=6624695"