Arizona sərvi

Arizona sərvi
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Gymnosperms Şöbə: Pinophyta Sinif: İynəyarpaqlılar Yarımsinif: Cupressidae Dəstə: Cupressales Fəsilə: Sərvkimilər Yarımfəsilə: Sərvlər Cins: Sərv ???: Arizona sərvi
Beynəlxalq elmi adı
Cupressus arizonica Greene, 1882
Şəkil axtarışı ITIS   183464 EOL   1061702

Vətəni Amerikanın Kaliforniya, Arizona ştatları və Meksikadır. Hündürlüyü 20 m-ə çatan konusvarı və ya enli piramida formalı, yumurtavarı və dağınıq, sıxçətirli həmişəyaşıl dekorativ ağacdır. Gövdənin qabığı nazik olub, dörd-üzvlüdür, göyümtül və ya yaşılımtıl rəngdədir. Yarpaqları pulcuqvarı olub, mavi və ya gümüşü-yaşıl, ucları sivriləşmiş, arxa tərəfində boylama şırımı yerləşir. Budaqları gövdədən düzbucaq altında ayrılır. Kiçik girdə qozaları yumurtaşəkilli, uzunluqları 20–25 mm, rəngi qırmızı-qəhvəyidir, 6-8 ədəd pulcuğu vardır, qısa və yoğun ayaqcıqlar üzərində, topa halında yerləşir. Toxumları xırda, uzunsov, qırmızımtıl-qəhvəyi rəngli, qalın qanadlıdır, qozalar açıldıqdan sonra tökülür. Torpağa az tələbkar, quraqlığadavamlı, istisevəndir.

Toxumla və qələmlə çoxalır. Arizona sərvinə istənilən formanı vermək olur. Yaşıllıqlarda qrup halında, tək-tək və xiyaban əkinlərində istifadə edilir.

Çin təbabətində toxumlarından hazırlanmış məhlulunda, qara ciyərin fəaliyyətinin stimullaşdırılmasında, damaq qanaxmasında, əzələ ağrılarında istifadə edilir. Mərdəkan Dendrarisi ndə introduksiya edilmişdir. Abşeronda bağ və parklarda rast gəlinir.

Sinonim

• Callitropsis arizonica (Greene) D.P.Little
  • Cupressus arizonica var. arizonica
  • Cupressus arizonica var. bonita Lemmon
  • Cupressus arizonica var. compacta C.K.Schneid.
  • Cupressus arizonica f. compacta (C.K.Schneid.) Rehder
  • Cupressus arizonica f. glauca (Woodall) Rehder
  • Cupressus arizonica f. glomerata Martínez
  • Cupressus arizonica f. minor Martínez
  • Cupressus arizonica var. revealiana Silba
  • Cupressus arizonica subsp. revealiana (Silba) Silba
  • Cupressus benthamii var. arizonica (Greene) Mast.
  • Cupressus lusitanica subsp. arizonica (Greene) Maire
• Hesperocyparis arizonica (Greene) Bartel
• Hesperocyparis revealiana (Silba) Silba
• Neocupressus arizonica (Greene) de Laub.

Növ müxtəlifliyi

• • Cupressus arizonica var. glabra (Sudw.) Little
  • Cupressus arizonica var. montana (Wiggins) Little
  • Cupressus arizonica var. nevadensis (Abrams) Little
  • Cupressus arizonica var. stephensonii (C.B.Wolf) Little

Məlumat mənbələri:

Деревья и кустарники СССР. т.3.1954; Флора Азербайджана. т.5. 1954; Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.

İstinadlar

1. “Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.

İstinadlar

• Tofiq Məmmədov, Elşad Qurbanov, Tariyel Talıbov.