Türküstan Hərbi Dairəsi

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Çap versiyası artıq dəstəklənmir və render xətaları ola bilər. Zəhmət olmasa brauzerinizi yeniləyin və əvəzinə standart brauzer çap funksiyasından istifadə edin.
Türküstan Hərbi Dairəsinin xəritəsi (1913)

Türküstan Hərbi Dairəsi — Orta Asiya və Qazaxıstan ərazisində 1867-1920-ci illərdə Rusiya imperator ordusunun tərkibində, 1945-1992-ci illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələri tərkibində yaradılmış hərbi birləşmə.

Hərbi dairənin tarixi

Türküstan Hərbi Dairəsi Rusiya İmperiyasının hərbi naziri tərəfindən 1874-cü ildə həyata keçirilən hərbi islahat nəticəsində Rusiya ərazisində yaradılan 14 hərbi dairədən biridir.

Türküstan Hərbi Dairəsinin ilk komandanı konstantin Petroviç fon Kaufman (1867-1882) olmuşdur. Türküstan Hərbi Dairəsinin komandanı eyni zamanda Türküstanın general-qubernatoru və Yeddisu kazak ordusunun atamanı vəzifələrini də tuturdu. 1897-ci il 26 dekabrda Zakaspi və Yeddisu vilayətləri Rusiya Daxili İşlər Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılaraq Türküstan Hərbi Dairəsinin tabeliyinə verildi

Sovet dövrü

Bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdən sonra 30 aprel 1918-ci ildə Rusiyanın tərkibində Türküstan Muxtar Respublikası təşkil olundu. 4 may 1918-ci ildə Türküstan Muxtar Respublikasının tərkibinə daxil olan Zakaspi, Yeddisu, Sır-Dərya, Səmərqənd və Fərqanə vilayətlərini əhatə edən Türküstan Hərbi Dairəsi yenidən təşkil olundu.

Bu ərazidə Türküstan Hərbi Dairəsinin yenidən təşkilindən dərhal sonra fəal fərbi əməliyyatlar başlandı. Basmaçılar hərəkatının fəallaşması ilə əlaqədar 9 iyul 1918-ci ildə Fərqanə vilayətində hərbi vəziyyət elan olundu. 7 dekabr 1918-ci ildə P.D.Krutikovun başçılığı ilə Fərqanə cəbhəsinin operativ qərargahı [1]təşkil olundu.

Hərbi dairənin ərazisində aparılan döyüş əməliyyatlarının güclənməsi ilə əlaqədar onun funksiyaları 7 mart 1920-ci ildə Türküstan cəbhəsi komandanlığına [2] verildi, hərbi dairə isə ləğv olundu. Əvvəllər olduğu kimi Türküstan cəbhəsinin qərargahı da Daşkənddə yerləşirdi.

SSRİ İnqilabi Hərbi Şurasının 4 iyun 1926-cı ildə Türküstan cəbhəsi Orta Asiya Hərbi Dairəsi adlandırıldı və hərbi dairə Türkmənistan SSR, Özbəkistan SSR, Qırğızıstan MSSR və Tacikistan MSSR-in ərazilərini əhatə edirdi. 1940-cı ilin avqustunda Orat Asiya respublikalarının və vilayərlərinin inzibati-ərazi bölgüsündə edilmiş dəyişikliklərlə əlaqədar Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Türkmənistan və Özbəkistan SSR hərbi dairənin tərkibinə daxil edildi. Hərbi dairənin qərargahə Daşkənd şəhərində yerləşirdi.

9 iyul 1945-ci ildə Orta Asiya Hərbi Dairəsinin Orta Asiya və Çöl Hərbi dairələrinə bölünməsi ilə əlaqədar Türküstan Hərbi Dairəsi yenidən təşkil olundu.

Sovet İttifaqının dağılması ilə əlaqədar 30 iyun 1992-ci ildə Türküstan Hərbi Dairəsi ləğv olundu. Hərbi dairənin ərazisi Mərkəzi Asiyanın 5 yeni müstəqil dövləti: Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Türkmənistan və Özbəkistan arasında bölüşdürüldü.

İstinadlar

  1. ↑ "Архивы России. «Управление армиями Туркестанского фронта»". 2018-02-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-22.
  2. ↑ "Туркестанский фронт. Новое зеркало Хроноса". 2007-12-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-22.

Mənbə

  • Краснознамённый Туркестанский / Под общ. ред. генерала армии Н. И. Попова. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Воениздат, 1988.

Xarici keçidlər

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Türküstan_Hərbi_Dairəsi&oldid=6687454"