Buasye armudu

Buasye armudu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Maleae Yarımtriba: Malinae Cins: Armud Növ: Buasye armudu
Beynəlxalq elmi adı
Pyrus boissieriana Buhse, 1860
Şəklin VikiAnbarda axtarışı ITIS   836801 NCBI   1565113

Buasye armudu (lat. Pyrus boissieriana) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin armud cinsinə aid bitki növü.

Qısa morfoloji təsviri

5m-ə qədər hündürlüyündə ağac və ya koldur. Yarpaqları dairəvi-yumurtavari və ya ovalşəkillidir, küt, itidişli, 2-3 sm uzunluğunda və enindədir. Üstdən tükcüksüz, parlaq, yaşıl, quruyan zaman qaralan, alt hissədən damarlar boyu seyrək tükcüklüdür; saplağı nazikdir. Çiçəkləri xırda şüalı, qalxanvari çiçək qrupunda yerləşəndir. Meyvələri xırdadır, 1-1,5 sm diametrindədir; kürəvari və ya nisbətən yastı, xırda, sarımtıl, vəzilidir, parıldayan, qırmızımtıldır; meyvə saplağı nazik, meyvədən 2-3 dəfə böyükdür.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Aprel ayında çiçəkləyir. Meyvələri avqustda yetişir. Tozlanması — entomofildir. Toxum vasitəsilə çoxalır. Lənkəran dağlarında (arabir), aşağı meşə qurşağında və başlıca olaraq talalarda rast gəlinir.

Yayılması

İranın şimalında, Azərbaycanın cənub-şərqində — Astara və Lənkəran rayonları ərazilərində (Lənkəran ovalığı (Astara rayonu — Ələzəpin, Maşxan kəndləri; Lənkəran rayonu — Yuxarı Apu və Xanbulan kəndləri) və Lənkəran dağlıq hissəsi) və Türkmənistanın dağ rayonlarında yayılmışdır.

Ekologiyası

Buasye armudu quraqlığa davamlı ağacdır. Daşlı-qayalı quru yamaclarda rast gəlinir.

İstifadəsi

Qafqazda və Türkmənistanda armudun məhsuldar sortlarından üçün peyvənd kimi istifadə edilir. Bu növün adi armudla hibridləri vardır.

Sayı və tendensiyası

İtmə təhlükəsi altında olan yeganə lokaliteti mövcuddur, populyasiyanın sayı sürətlə azalır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Gəmiricilər və quşlar tərəfindən meyvələri yetişmədən əvvəl yeyilir. Mal-qara tərəfindən otarılması təbii bərpanı çətinləşdirir.

Mühafizə tədbirləri

Hirkan Milli Parkında mühafizə olunur.