Buasye armudu
Buasye armudu | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Buasye armudu |
||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
|
Buasye armudu (lat. Pyrus boissieriana) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin armud cinsinə aid bitki növü.
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
5m-ə qədər hündürlüyündə ağac və ya koldur. Yarpaqları dairəvi-yumurtavari və ya ovalşəkillidir, küt, itidişli, 2-3 sm uzunluğunda və enindədir. Üstdən tükcüksüz, parlaq, yaşıl, quruyan zaman qaralan, alt hissədən damarlar boyu seyrək tükcüklüdür; saplağı nazikdir. Çiçəkləri xırda şüalı, qalxanvari çiçək qrupunda yerləşəndir. Meyvələri xırdadır, 1-1,5 sm diametrindədir; kürəvari və ya nisbətən yastı, xırda, sarımtıl, vəzilidir, parıldayan, qırmızımtıldır; meyvə saplağı nazik, meyvədən 2-3 dəfə böyükdür.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Aprel ayında çiçəkləyir. Meyvələri avqustda yetişir. Tozlanması — entomofildir. Toxum vasitəsilə çoxalır. Lənkəran dağlarında (arabir), aşağı meşə qurşağında və başlıca olaraq talalarda rast gəlinir.
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
İranın şimalında, Azərbaycanın cənub-şərqində — Astara və Lənkəran rayonları ərazilərində (Lənkəran ovalığı (Astara rayonu — Ələzəpin, Maşxan kəndləri; Lənkəran rayonu — Yuxarı Apu və Xanbulan kəndləri) və Lənkəran dağlıq hissəsi) və Türkmənistanın dağ rayonlarında yayılmışdır.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Buasye armudu quraqlığa davamlı ağacdır. Daşlı-qayalı quru yamaclarda rast gəlinir.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qafqazda və Türkmənistanda armudun məhsuldar sortlarından üçün peyvənd kimi istifadə edilir. Bu növün adi armudla hibridləri vardır.
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
İtmə təhlükəsi altında olan yeganə lokaliteti mövcuddur, populyasiyanın sayı sürətlə azalır.
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Gəmiricilər və quşlar tərəfindən meyvələri yetişmədən əvvəl yeyilir. Mal-qara tərəfindən otarılması təbii bərpanı çətinləşdirir.
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hirkan Milli Parkında mühafizə olunur.