Özbəkistan–Türkiyə münasibətləri

Türkiyə—Özbəkistan münasibətləri — Türkiyə və Özbəkistan arasında iki tərəfli diplomatik münasibətlər.

Türkiyə—Özbəkistan münasibətləri
Türkiyə  Özbəkistan

1992-ci ilin aprelində Türkiyə Özbəkistan Respublikasının müstəqilliyini tanıyır və bu dövlətlə diplomatik əlaqələr qurulur. Hələ 1991-ci ildə Özbəkistan Prezidenti İslam Kərimov Türkiyəyə səfər edir. Növbəti rəsmi səfərlər 1994-cü ilin iyununda və 1994-cü ilin noyabrında reallaşır. 1998-ci ilin oktyabrında Kərimov 1919-1923-cü illərin Qurtuluş Müharibəsində Türkiyənin qələbəsinin elan edilməsinin 75-ci ildönümü münasibətilə təşkil olunan şənliklərdə iştirak edir. Bu səfər zamanı iki dövlətin liderləri arasında danışıqlar aparılır və nəticədə Türkiyə ilə Özbəkistan arasında münasibətlər üçün müqavilə bazası qurulur. Xüsusilə "Əbədi dostluq və əməkdaşlıq" haqqında müqavilə, ticarət, elmi-texniki, hərbi sahələr, terrorizm və narkotik qaçaqmalçılığı ilə mübarizə ilə bağlı digər sənədlər imzalanır. Ümumilikdə 78 müqavilə imzalanmışdır.

1990 və 2000-ci illərdə Türkiyə Özbəkistan müxalifətinin nümayəndələri ilə yaxından işləyirdi ki, bu da uzun müddət iki ölkə arasındakı münasibətlərin normal inkişafına mane olur^[1].

2017-ci ildə iki ölkə arasındakı ticarət dövriyyəsi 1.5 milyard dollara qədər böyüyür^[2]. 2018-ci ilin birinci rübündə Özbəkistan-Türkiyə ticarət dövriyyəsinin göstəriciləri 400 milyon dollar təşkil edir. Əvvəlki rüblə müqayisədə bu 20 % artım deməkdir^[3]. Özbəkistan əsasən rəngli metal, neft məhsulları, meyvə və tərəvəz və azot gübrələri, Türkiyə isə mexaniki və elektron avadanlıqlar, əczaçılıq məhsulları, kimyəvi və tekstil məhsulları ixrac edir.

Özbəkistan və Türkiyə arasında mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq Mədəniyyət, Təhsil, Səhiyyə, İdman və Turizm Sahələrində Əməkdaşlıq Sazişi (19 dekabr 1991-ci il) və Mədəniyyət Əməkdaşlıq Sazişi (22 iyul 1993-cü il) ilə tənzimlənir. 1993-cü ildə Türkiyədə Özbəkistanın Mədəniyyət Günləri keçirilir. Bu günlərdə altmış Özbəkistan mədəniyyət və incəsənət işçisi iştirak edir. 1994-cü ildə 48 türk sənət təmsilçisindən ibarət bir qrup "Türk dünyasının mədəniyyət günü" çərçivəsində Özbəkistanı ziyarət edir. Türk musiqiçi və müğənniləri Səmərqənddə keçirilən Şərq Təranələri beynəlxalq musiqi festivalında müntəzəm olaraq iştirak edir.

2012-ci ildən sonra Özbəkistan KTMT-dən çıxdıqda, ölkə Türkiyə Respublikası ilə hərbi əməkdaşlıq qurmağa başlayır. Xüsusilə 2017-ci ildə Özbəkistan Silahlı Qüvvələri EJDER 4x4 tipli bir neçə türk zirehli maşını satın alır^[4].

Türkiyə və Özbəkistan iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində əməkdaşlıqlarını səmərəli şəkildə inkişaf etdirirlər. Xüsusilə Türkiyə tərəfi Aral dənizi ətrafında meşələrin salınması və genişləndirilməsi layihəsinə dəstəyini bildirir. Türkiyə Daşkəndə MB Trac 1100 Mercedes traktorundan 2 ehtiyat hissə və müxtəlif texniki avadanlıq bağışlamışdır.