Üçcəhətli krallığı

Üçcəhətli krallığın gerbi

Üçcəhətli krallığı (xorv. Trojedna kraljevina) — Avstriya-Macarıstan İmperiyasının tərkibində xorvat dövlət quruluşu. O, Xorvatiya, Slavoniya və Dalmatsiya ərazilərini birləşdirmiş və Xorvatiya krallığı, Slavoniya krallığı (Xorvatiya və Slavoniya krallığı olaraq birləşdirilmişdir) və Dalmatsiya krallığından ibarət idi, hansılar ki şəxsi ittifaq olaraq xorvat tacı ətrafında birləşdirilmişdir, hansı ki öz növbəsində macar tacı ilə şəxsi ittifaqda idi və Müqəddəs İştvan tacı torpaqlarına aid idi.[1]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1848-ci ilə qədər xorvatlar həm macarlar, həm də Vyana hofkriqsrat (Avstriya imperiyasının saray hərbi məclisi) tərəfindən mübahisələndirilən ərazilərlə bağlı iddialar irəli sürürdülər.[2] 1848-ci il inqilabları zamanı xorvat millətçiləri xorvat mədəni və siyasi birliyinə çevriləcək müstəqil Üçcəhətli krallığın yaradılmasını təklif etdilər.[3] Xorvatiyanın siyasi təmsilçiləri imperiya ideyasının tərəfdarları idilər və üç krallığın birləşdirilməsini tələb edirdilər.[4]

1867-ci il Avstriya-Macarıstan və 1868-ci il Macarıstan-Xorvatiya müqavilələrindən sonra Macarıstanın Slavoniyaya və Avstriyanın hərbi sərhədə olan iddiaları ləğv edildi, lakin Dalmatsiyanın imperatorluğun Avstriya hissəsinə aid olduğu statusu qorundu. Buna baxmayaraq, 1868-ci il Macarıstan-Xorvatiya Sazişinin 1-ci maddəsində "Müqəddəs İştvan tacının torpaqları" kimi tanınan ərazi "Macarıstan krallığı və Dalmatsiya, Xorvatiya və Slavoniya krallığların dövlət birliyi" olaraq tanımlandı.

1874-cü ildə İvan Kukuleviç Saktsinski "Codex diplomaticus" əsərində[5][6] Xorvatiya, Dalmatsiya və Slavoniya Krallığından bəhs edən arxiv sənədləri yayımladı:

  • "Privilegia Regnorum Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae", 1377-ci il tarixli;
  • "Protocolla Congregationis generalis Regnorum Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae", 1557-ci il tarixli;
  • "Acta Congregationum Regni", 1562-ci il tarixli;
  • "Transumpta documentorum iura Croatica tangentium", 1249-cu il tarixli.

19-cu əsrin sonlarında Üçcəhətli krallığın tanınması Xorvatiya Müstəqil Xalq Partiyası[7][8] və Dalmatsiya Xalq Partiyasının[9] əsas məqsədi idi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Jakić, Ivana; Balta, Ivan. Pregled zbivanja u predpreporodnom i preporodnom razdoblju do osnivanja političkih stranaka (1841.) // Povijesni zbornik: godišnjak za kulturu i povijesno nasljeđe . 1 (xorvat). Faculty of Philosophy, University of Osijek. — 2007. may. — 273—284. ISSN 1846-3819. İstifadə tarixi: 2013-12-31.
  2. ↑ Ignác Romsics, Béla K. Király. Geopolitics in the Danube Region. 1999. 177.
  3. ↑ Korunić, Petar. Hrvatski nacionalni program i društvene promjene za revolucije 1848/49. godine // Journal – Institute of Croatian History . 31 (xorvat). Faculty of Philosophy, University of Zagreb. — 1999. aprel. — 12—13. ISSN 0353-295X. İstifadə tarixi: 2012-08-21.
  4. ↑ Ivo Goldstein, Nikolina Jovanović. Croatia: a history (C. Hurst & Co. Publishers). 1999. 68, 77, 102–103. ISBN 1-85065-525-1.
  5. ↑ Kukuljevic-Sakcinski, Ivan von [Hrsg.]. – Zagreb (1874), Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae [1] Arxivləşdirilib 2018-09-12 at the Wayback Machine
  6. ↑ Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, Volumes 1–2, Tiskom D. Albrechta, 1874, [2] Arxivləşdirilib 2021-11-19 at the Wayback Machine
  7. ↑ Charles Jelavich, Barbara Jelavich, The Establishment of the Balkan National States, 1804–1920, University of Washington Press, 1977, p. 253 Arxivləşdirilib 2017-02-16 at the Wayback Machine
  8. ↑ Ignác Romsics, Béla K. Király. Geopolitics in the Danube Region. 1999. 178.
  9. ↑ Barbara Jelavich, History of the Balkans: Twentieth century, 1999 edition, p.57, "The National Party [in Dalmatia] wished to be united with Croatia to form the reconstituted Triune Kingdom."