Üçxallıq atış

NBA və FİBA basketbol meydançalarının müqayisə edici diaqramı. Üçxallıq xətt meydançanın yuxarı hissəsində NBA üçün mavi, FİBA üçün isə ağ rənglə çəkilmiş. Aşağı hissədə isə tünd qırmızı rəngdə kişilərin, çəhrayı rəng isə qadın komandalarının yarışı üçün nəzərdə tutulmuş (NCAA)
Sara Qiaurodan üçxallıq atış. Avropa Kubokunun finalı. 2007-ci il

Üçxallıq atış — basketbol oyununda üçxallıq xətdən (üçxallqı qövs) kənarda həyata keçirilən atış. Atış qaydalar çərçivəsində həyata keçirilərsə və top səbətə düşərsə komandanın hesabına 3 xal yazılır. Bu xətdən içəridən atılan atışlar isə 2 xalla dəyərləndirilir.

Uzaqdan atılan atışlara verilən əlavə xal ideyyası ilk dəfə 1930-cu ildə Triffina (Ohayo) komandasının məşqişi German Sayqer tərəfində irəli sürülmüş. Onun təklifinə görə 4,6 və 7,6 metr arası atılan atış komandaya 2 xal, 7,6 m-dən sonra atılan atış isə komandaya 3 xal qazandırmalı. İdman jurnalistləri bu təklifi hündür boylu oyunçuların üstünlüyünə son kimi dəyərləndirdilər[1]. Növbəti cəht 1945-ci ildə, Kolumbiya və Fordem universitetləri arasında keçirilən yoldaşlıq oyununda olmuş. Oreqon universitetinin məşqiçisi  Hovard Hobson fərqli məsafələr olmaqla yeni təklif irəli sürmüş: 3,7—6,4 metrdə - 2 xal və 6,4 metrdən böyük məsafədə 3 xal. Bu qaydalar çərçivəsində Kolumbiya universitetinin komandası qalib gəlmiş. Ancaq yenə də, yeni təklif bütün oyunlara tətbiq edilməmiş.[2]

Peşəkar basketbola üçxallıq atış qaydası ilk dəfə olaraq 1961-cı ildə, Amerika basketbol liqasına tətbiq edilmiş. Öncə bu qayda Şərq peşəkar basketbol liqasına, 1968-ci ildən isə Amerika Basketbol Assosiasiyası tətbiq edildi [1]. Nəhayət 1979-80-cı il mövsümündə üçxallıq qayda NBA-da rəsmi olaraq qəbul edildi. Bir il sonra isə NCAA-da (Milli Tələbə İdman Assosiyasiyası) qəbul olundu. FİBA ilk dəfə olaraq üçxallıq qaydanı 1984-cü ildə, 1984 Yay Olimpiya Oyunlarından sonra tətbiq etdi[3]. ABŞ məktəb basketbolunda isə bu qayda 1987-ci ildən qüvvəyə minmiş[1].

1960-cı ildə üçxallıq atışın məsafəsi 7,24 metr idi. Bu qövs arxa xəttə yaxınlaşdıqca məsafə 6,71 metrə düşür[4]. Bu qayda qəbul olunan andan dəyişilməyib. Ancaq 1994 -1997-ci illərdə NBA-da üçxallıq atışların nəticəsini artırmaq məqsədi ilə 7,24-lük məsafə 6,71metrə endirilmiş. Ancaq 1997-ci ildən yenidən köhnə məsafəyə qayıdılmış[3].

1986-cı ildə NCAA tələbə basketbolunda ümumi qayda qəbul edilmiş, üçxallıq atış məsafəsi 6,02 metr təyin edilmiş. 2008-ci ildə isə bu məsafə bir az artırılmış və 6,32 metr olmuşdur. FİBA-da üçxallıq məsafə 26 il (2010-cu ilə qədər) 6,25 metr olmuş. 2010-cu ilin oktyabrından məsafə 6,75 metrə çatdırılmış[5].

NBA-da üçxallıq atışlar üzrə rekord göstərici Stefen Karriyə məxsusdur. 2012-2013-cü il mövsümündə o Reya Allenin yeddi illik rekordunu qıraraq üçxallıq atışların sayını 272-yə çatdırdı[6]. İki il sonra isə Karri göstəricini daha da yüksəltdi - 286 atış[7]. 2015-2016-cı il mövsümündə isə Karri öz rekordunu bir daha yenilədi və 402 üçxallıq atışla yeni rekord qeyidə alındı.[8]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Размеры баскетбольных линий Arxivləşdirilib 2017-12-31 at the Wayback Machine
  • Антон Соломин. "Первые трехочковые бросали… с 9 метров". Спорт-Экспресс. Антон Соломин. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  1. 1 2 3 Kyle Neddenriep. "Is Indiana man inventor of the 3-point shot?". The Indianapolis Star. March 24, 2015. 2019-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  2. "Naismith of the Three". IvyLeagueSports.com. November 16, 2004. 2012-12-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  3. 1 2 Антон Соломин. "Первые трехочковые бросали… с 9 метров". Спорт-Экспресс. Антон Соломин. 2015-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  4. "Rule No. 1: Court Dimensions - Equipment". NBA. 2012-02-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  5. "Трехочковую дугу отодвинут на полметра". Советский спорт. 28 апреля 2008. 2014-10-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  6. "Стефен Карри установил рекорд НБА". Basket.com.ua. 18 апреля 2013. 2015-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  7. "Все 286 трехочковых Стефена Карри в сезоне-2014/15". Allbasketball.org. 19 апреля 2015. 2015-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-25.
  8. Jeff Faraudo. "Stephen Curry caps season with record 402 3-pointers". The Mercury News. April 13, 2016. 2016-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-06-06.