İlan mağarası
İlan mağarası — Krımdakı Levadki kəndi yaxınlığında, Krım dağlarının Daxili silsiləsinin dik yamacında yerləşən bir mağara. 310 metr uzunluğundakı ətəklərdəki ən gözəl və ikinci (Torosdan sonra) karst mağaralarından biridir. Mağaranın sahəsi 410 m², həcmi 1300 m³-dir[1].
| İlan mağarası | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi |
|
| Yerləşməsi | |
| 44°51′00″ şm. e. 34°03′52″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Ukrayna |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tədqiqat[redaktə | mənbəni redaktə et]
İlan mağarası uzun müddətdir bilinir. Mağara ilk dəfə 1924-cü ildə S. Zabnin tərəfindən təsvir edilmişdir. 1960–1980-ci illərdə məşhur yerli tarixçi və karstoloq V. Duşevski Simferopol Dövlət Universitetinin Coğrafiya fakültəsinin müəllimləri və tələbələri tərəfindən fəal şəkildə öyrənilmişdir. 2000-ci illərdən bəri, Ukrayna Speleologiya və Karstologiya İnstitutunun (Simferopol) əməkdaşları tərəfindən hipogen speleogenez nümunəsi öyrənilmişdir.
Geologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əsas mineral tərkibi: brusit; hidroksilapatit; gips; kalsit; kristobalit; sepiolit; florapatit. Mağara daşlarla üç mərtəbəyə bölünür. Hansı ki, dağətəyi mağaralar üçün bənzərsiz bir hadisədir. Üçüncü mərtəbə indi dağıdılıb. Döşəmələr çoxsaylı quyularla birləşdirilmişdir. Mağara qurudur, içərisində sarkıt və dikit yoxdur. Mağaranın sonunda, alt mərtəbədəki otaqlardan birində mağaradakı əvvəlki su səviyyəsini göstərən kalsit kristalları qorunub saxlanılmışdır.
Fauna[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mağarada Qırmızı Kitaba düşmüş Böyük nalburun yarasalarının populyasiyası vardır. Onların sayı getdikcə azalır.
Ziyarətgah[redaktə | mənbəni redaktə et]
1950–1960-cı illərdə A. Şepinski burada arxeoloji tətqiqatlar aparmışdır. Eramızdan əvvəl VII–VI əsrlərdə mağarada Qızıl-Koba mədəniyyətinə mənsub insanların bir ailə ziyarətgahı olmuşdur. Orta əsrlərdə bura bütpərəst bir məbəd olur. Mağarada qəliblənmiş qab-qacaq parçaları, sümük deşikləri, qurbanlıq mal-qara sümükləri tapılmışdır. Xüsusi hallarda insan qurbanlarıda olmuşdur[2].
Qoruma statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mağaraya təbii abidə statusu verildi. 12 iyun 1965-ci ildə Krım Regional İcraiyyə Komitəsinin 583 saylı "Krımın mağara, şaxta və digər karst boşluqlarının qorunması haqqında" bir qərarı qəbul edir. Buna görə İlan mağarası bir statusu alır. 30 yanvar 1989-cu ildə Krım Regional İcraiyyə Komitəsinin 19/8–67 saylı Qərarı ilə İlan mağarası yerli əhəmiyyətli bir təbii abidə elan edilir.
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Змеиная пещера, Симферопольский район, Республика Крым, Россия". webmineral.ru. 2010–2019. 2021-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-23.
- ↑ "Какие тайны хранит пещера Змеиная (Симферополь, Крым)?". jeduvkrym.ru. 03.11.2018. 2019-04-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-23.