İtalyan mehmanxanası (Valletta)

İtalyan mehmanxanası və ya yerli adı ilə Auberge d'Italie ( malta Berġa tal-Italja, it. Albergo d'Italia) — Malta, Vallettada mehmanxana. 16-cı əsrin sonlarında İtaliyadan gələn Hospitaller ordeni cəngavərlərinin yerləşməsi üçün müxtəlif mərhələlərdə inşa edildi. Binada Girolamo Kassar və bir neçə digər memar tərəfindən yaradılan Manyerist dizaynı var. Bina 17-ci əsr boyunca dəyişdirilməyə davam etdi. Son əsaslı təmir 1680-ci illərdə aparılaraq binaya Barokko xarakteri qazandırdı.[1]

İtalyan mehmanxanası

it. Albergo d'Italia

malta Berġa tal-Italja
Map
Ümumi məlumatlar
Memarlıq üslubu Manyerizm və Barokko
Ölkə  Malta
Şəhər Valletta
Hazırkı icarədarlar Malta Turizm Təşkilatı
Tikintisinin başlaması 1574
Açılma sentyabr 1579
Yenilənib

1582–1595

1680–1683
Sahibi Malta höküməti
Texniki detallar
Material Əhəng daşı
Mərtəbə sayı 3
Dizayn və konstruksiya
Memar

Girolamo Kassar

Gio Andrea Farruqia
Mühəndis Fransesko Antrini
Yeniləmə işləri
Mühəndis Mederiko Blondel
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Orden 1798-ci ildə Maltadan qovulduqdan sonra mehmanxana bir sıra məqsədlər üçün istifadə edildi, binada hərbi qərargah, muzey, incəsənət məktəbi, ədliyyə, baş poçt və müxtəlif hökumət idarələri quruldu.[2] Binada son vaxtlara qədər Malta Turizm İdarəsi yerləşirdi və orada bərpa işləri aparılırdı. Mehmanxanada hal-hazırda milli kolleksiya (əvvəllər Milli İncəsənət Muzeyində yerləşirdi) yerləşir. 2018-ci ildə ərazi MUŻA adlı yeni Milli İcma İncəsənət Muzeyi oldu ( Malta dilində açılışı: Mużew Nazzjonali tal-Arti ).[3]

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hospitaller qaydası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Auberge d'Italie Maltada inşa edilən üçüncü italyan mehmanxanası idi. İlk mehmanxana 1550-ci illərdə Birquda tikilmişdi. Mərkəzin Birqudan Vallettaya köçürülməsindən sonra 1570-1571-ci illərdə yeni şəhərin mərkəzində ikinci mehmanxana quruldu. Bu bina sonra Qrandmaster Sarayına daxil edildi və indiki mehmanxana Strada San Giacomo-da (indiki tacirlər küçəsi) inşa edilməyə başlandı. Vallettadakı hər iki binanın orijinal dizaynı Malta memarı girolamo Kassar tərəfindən hazırlanmışdır.[4][5]

Üçüncü Auberge d'Italie'nin inşasını qeyd edən sənəd yoxdur, ancaq iş 1574-cü ildə başlamış[6] və bina 1579-cu ilin sentyabrında açılmışdır. Birinci mərtəbə bitdikdən sonra binanın qalan hissəsinin inşası dayandırıldı, lakin qısa müddət ərzində binanın çox kiçik olduğu məlum oldu. 25 avqust 1582-ci ildə ikinci mərtəbənin tikilməsi qərarı verildi. Tikintiyə bənna Gio Andrea Farruqia cavabdeh idi, lakin o layihə başa çatmadan öldü. Tikinti 1580-ci illərdə davam etdi və təxminən 1595-ci ildə tamamlandı. Kassar və Farruqiadan başqa mühəndis Fransesko Antri də daxil olmaqla mehmanxananın inşası üçün bir neçə digər memar və usta bənnalar məsuliyyət daşıyırdılar.[4]

Gin[ölü keçid] de Valette Meydanındakı Auberge d'Italie'nin yan fasadı. 1629-cu ildən əvvəl əsas girişi olmuş ola bilər.

Mehmanxananın inşası ilə birlikdə həmçinin binaya bitişik Müqəddəs Katerina Kilsəsi də inşa edildi. Kilsənin inşasına 1576-cı ildə başlanıldı və 1683 və 1710-cu illərdə genişləndirildi və dəyişdirildi.[7][8] Bəzi təmir işləri 1604-cü ildə Alessandro Stafreys tərəfindən, əsas salonun bir hissəsində çatlar meydana gəldikdən sonra edildi. Tarixçi Qiovanni Bonello mehmanxananın sadəcə bir yan girişinin olmasına baxmayaraq əsas girişin mövcudluğunu söylədi.[6][9] 1649–50-ci illərdə Admiral otağının altında bir ara mərtəbə tikildi və binanın arxasındakı böyük bir otaq 1654-cü ildə dörd dükana çevrildi.

Melita[ölü keçid] və Zachary küçələrinin küncündən Auberge d'Italie'nin arxa görünüşü

Barokko üslubundakı yeni mehmanxananın əsaslı təmiri 1680-ci ildə başladı. Fasad Mederiko Blondel tərəfindən hazırlanıb və üçüncü mərtəbə Qreqor Karafanın hesabına tikilib. Əsas girişin üstündə üzərində Karafın büstü olan xatirə lövhəsi var. Lövhə Raymond de La Faqe tərəfindən,1613-cü ildə kəşf edilmiş qədim Roma məbədi ola Proserpina Məbədinin dağıntılarından götürülmüş mərmərdən yonulmuşdur.[10][11][12]

Fransız işğalı və İngilis hakimiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1798-ci ildə Fransanın işğalı ilə Hospitaller Maltadan qovuldu. Napoleonun Parisio sarayındakı iqamətgahının qarşısında yerləşdiyindən, mehmanxana Fransa hərbi komandanlığına çevrildi. 1800-cü ildə Malta İngilis hakimiyyəti altına düşdükdən sonra, həm hərbi, həm də mülki idarəetmə tərəfindən istifadə edildi.[4][13] 1888-ci ildə birinci mərtəbə notarius arxivlərini saxlamaq üçün, üst mərtəbəsi isə İş şöbəsi tərəfindən istifadə edildi.[12][14] Ərazi mülki vəsaitə çevrildi. Protestant kilsəsi qurmaq planları rədd edildi.[15] Bu dövrdə birinci mərtəbə Hökumət Çap İdarəsi, üst qat isə Kraliyyət Mühəndisləri tərəfindən istifadə edilmişdir.[11][12][14] Bina daha sonra Korpus Qərargahı və 1920-ci illərə qədər zabit kayutu kimi xidmət etdi. 19-cu əsrin əvvəllərində Ordu Tibb Heyəti ilə birlikdə Maltada olan kimyaçı Con Davi yoxsulların müalicəsi üçün binada ictimai dispanser qurdu və ərazi Albergo dei poveri (yoxsulların mehmanxanası) kimi tanındı. Bu xidmətin davamçısı olan Dövlət Poliklinikaları hələ də il-Berġa olaraq xatırlanır.[4][16]

1922-ci ildə Milli Muzey Xara sarayından Auberge d'Italie-yə köçürüldü.[17] Muzey Ser Semistokles Zammit tərəfindən idarə olunur və arxeologiya, tarix, sənət, təbiət tarixi və mineralogiya bölmələrinə ayrılırdı. II Dünya Müharibəsi zamanı muzey bağlandı və bina 7 aprel 1942-ci ildə iki birbaşa zərbəyə məruz qaldı. Fasadın bir hissəsi hava bombardmanı nəticəsində dağıdıldı və təbii tarix kolleksiyası vurulan binanın yerləşdiyi hissədə olduğu üçün ciddi ziyan gördü.[12][18] Notarial Arxivdəki sənədlər müharibə zamanı binanın zirzəmisində saxlanılır, bəziləri isə orada olarkən zədələnirdi.[19] Müharibə başa çatdıqdan sonra mehmanxananın zədələnmiş hissələri yenidən quruldu, muzey yenidən açıldı və binanın bir hissəsində sənət məktəbi fəaliyyət göstərməyə başladı.[4]

Muzey İdarəsi 1954-cü ildə Auberge d'Italie-ni boşaltdı.[18] Ədliyyə məhkəmələri yararsız vəziyyətə düşdüyü üçün müharibə nəticəsində zərər görmüş Auberge d'Auvergne müvəqqəti ədliyyəyə çevrildi.[4][12] Cinayət Məhkəməsi mehmanxanada yerləşirdi.[20]

Müstəqil Malta[redaktə | mənbəni redaktə et]

İtalyan[ölü keçid] mehmanxanasının 2016-cı ilin iyul ayında bərpası

1971-ci ilin yanvar ayında Üstün Ədalət Məhkəmələri və İncəsənət Məktəbi Auberge d'Auvergne ərazisində inşa edilmiş yeni bir ədliyyə binasına keçmək üçün binanı boşaltdı.[12][21]

Bina müayinə salonuna çevrilməli idi, lakin həmin ilin avqustunda İsmarıclar və Telefonlar şöbəsinə verildi. Geniş təmirdən sonra 4 iyul 1973-cü ildə Baş poçt şöbəsi Parisio

sarayından binaya köçürüldü. Binadan Su və Elektrik İdarəsi, Kənd Təsərrüfatı İdarəsi və Mərkəzi Statistika İdarəsi kimi də istifadə edilmişdir.[4][12]

1997-ci ildə binanı Turizm Nazirliyi və Malta Turizm Təşkilatı üçün ofislərə çevirmək qərarı verildi. Bina yenidən quruldu və bərpa edildi və nazirlik 18 mart 2002-ci ildə binaya köçdü. Malta Turizm Təşkilatı binaya həmin ilin 1 martında köçdü.[4][12] Turizm Nazirliyi o vaxtdan etibarən Valletta, Respublika prospekti, 233-də yeni binaya köçmüşdür.[22]

2016-cı[ölü keçid] il bərpadan sonra fasadın mərkəz hissəsi.

Milli İncəsənət Muzeyini Admiral Evindən Auberge d'Italie-ə köçürmək planları 2013-cü ildə başladı.[23] 2014-cü ilin sentyabr ayında köçürmənin baş verəcəyi və yeni muzeyin MUŻA (Maltaca Mużew Nazzjonali tal-Arti-nin qısaltması) adlandırılacağı açıqlandı. Bu Vallettanın 2018-ci ildə Avropanın Mədəniyyət Paytaxtı titulu qazanması üçün edilən layihələrdən biri idi.[24] Malta Turizm Təşkilatı 2016-cı ilin noyabr ayı ərzində binanı tərk məyi düşünsə də,[25] bu köçürmə 2017-ci ilin fevralına qədər təxirə salındı.[26]

Binanın fasadı 2015-ci ilin sonu - 2016-cı ilin iyul ayları arasında bərpa edildi.[27] Bu müddət ərzində mərkəz hissəsindən müxtəlif bədii xüsusiyyətlər aşkar edildi və Karafanın büstü də bərpa edildi. Binanın daxili hissəsi də bərpa olunurdu.[28][29] Başqa bir düşünülmüş, lakin rədd edilmiş bir plan əlavə bir pilləkən olacağı ehtimal olunan orijinal girişin açılması idi.[30]

Bina Vallettanın digər italyan mehmanxanaları ilə birlikdə 1925-ci il Antikalar siyahısına daxil edildi.[31] Ərazi hal-hazırda Malta Ətraf və Planlaşdırma İdarəsi tərəfindən 1-ci dərəcəli milli abidə olaraq təsnif olunur və Malta Adalarının Mədəni Mülkiyyətinin Milli İnventarizasiyası siyahısında yer alır.[32]

Memarlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Auberge d'Italie əvvəlcə Mannerist üslubunda inşa edilmişdi, lakin bina 1680-ci illərdəki təmir səbəbiylə əsasən barokko xarakterini qazandı. Bianın otaqları mərkəzi meydan ətrafında

inşa olunmuşdur və bu da binaya Valletta'nın İtalyan İntibah sarayı və Kassarın digər italyan mehmanxanalarına xas bir quruluş olan düzbucaqlı plan verir. Həyətdə Romano Karapesçia[32] tərəfindən tərtib edildiyi düşünülən bir zəfər tağı var.[33]

Simmetrik bir fasadı əsas girişin üstündə Karafanın bürünc büstü, gerb və Latınca bir yazı olan mərmər lövhə var:[12][14][34]

GREGORIO CARAFÆ PRINCIPI OPTIMO
BELLI, PACISQVE ARTIBVS MAXIMO.
POST OTTOMANICAM CLASSEM DVCTV SVO
BIS AD HELLESPONTVM PROFLIGATAM
RELATASQVE. XI. QVINQVEREMIVM MANVBIAS
AD SVMMVM HIEROSOLYMITANI ORDINIS REGIMEN EVECTO
ITALA EQVÆSTRIS NATIO
MAGISTRALI MVNERE SÆCVLO AMPLIVS VIDVATA
AVGVSTAM HANC EFFIGIEM REPARATÆ MAIESTATIS INDICEM

D. D. AN. D. MDCLXXXIII.

Mərkəz hissənin memar Mederiko Blondel tərəfindən Mattia Pretinin dizaynı əsasında qurulduğu düşünülür.[35] Binanın əsas girişi və küncləri çıxıntılı daşlarla dizayn edilmişdir. Üç mərtəbənin hər biri altı pəncərədən ibarətdir və birinci və ikinci mərtəbələr arasındakı fasad boyunca korniş yerləşir.[32]

Auberge de'Italie, II Dünya Müharibəsi dövründə hava hücumlarından qorunmaq məqsədli yeraltı sığınacaq vasitəsi ilə küçə boyunca Kastiliya mehmanxanası ilə əlaqələndirilirdi.[36]

Xatirə sikkələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Auberge d'Italie, 2010-cu ildə Maltanın Mərkəzi Bankı tərəfindən zərb olunmuş iki xatirə sikkəsində təsvir edilmişdir. Sikkələr əks tərəfdə binanın fasadının mərkəz hissəsini və ön tərəfdə isə Maltanın gerbini göstərir.[37]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Guido, Sante; Mantella, Giuseppe; Sorrenti, Maria Teresa. MATTIA PRETI E GREGORIO CARAFA DUE CAVALIERI GEROSOLIMITANI TRA ITALIA E MALTA (PDF) (italyan). La Valletta, Malta: Istituto Italiano di Cultura. 12 iyun 2013. 2022-05-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-20.
  2. ↑ Bonniċi, Arthur. "Mur ġib il-Kavallieri" (PDF). Leħen is-Sewwa (Maltese). 2 noyabr 1974. səh. 7. 2020-05-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-20.
  3. ↑ "Updated: New museum for contemporary artists opened in Valletta - The Malta Independent". www.independent.com.mt. 2019-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-16.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "The Auberge d'Italie". Malta Tourism Authority. 5 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib.
  5. ↑ "Lecture on Auberge d'Italie". Times of Malta. 16 aprel 2006. 9 sentyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  6. ↑ 1 2 "The Auberge d'Italie". angelfire.com. 5 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  7. ↑ "Church of St. Catherine of the Langue of Italy" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 27 August 2012. 29 December 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  8. ↑ Guillaumier, Alfie. Bliet u Rħula Maltin. Klabb Kotba Maltin. 2005. 894–895. ISBN 99932-39-40-2.
  9. ↑ Hughes, Quentin. "Documents on the building of Valletta" (PDF). Melita Historica. 7 (1). 1976: 12. 2022-05-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-20.
  10. ↑ Ashby, Thomas. "Roman Malta". Journal of Roman Studies. Cambridge University Press. 5. 1915: 23–80. doi:10.2307/296290. JSTOR 296290.
  11. ↑ 1 2 MacGill, Thomas. A hand book, or guide, for strangers visiting Malta. Malta: Luigi Tonna. 1839. 62–63.
  12. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Guillaumier, Alfie. Bliet u Rħula Maltin. Klabb Kotba Maltin. 2005. səh. 922. ISBN 99932-39-40-2.
  13. ↑ Dillon, Paddy. Walking in Malta: 33 routes on Malta, Gozo and Comino. Cicerone Press Limited. 2004. səh. 42. ISBN 978-1-84965-648-1. 2016-08-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-20.
  14. ↑ 1 2 3 Badger, George Percy. Historical Guide to Malta and Gozo. Calleja. 1869. 176–178. Castellania building.
  15. ↑ Bonniei, Arthur. "Thirty Years to Build a Protestant Church" (PDF). 2016-04-16 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-20 – melitensiawth.com vasitəsilə.
  16. ↑ Cassar, Paul. "The concept and range of charitable institutions up to World War I - University of Malta" (PDF). Malta Medical Journal. Malta University Press. 18 (1). March 2006: 48. 17 March 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  17. ↑ Delia, Romina. National Museums in Malta (PDF) // Peter Aronsson (redaktor). Building National Museums in Europe 1750-2010: Conference Proceedings from EuNaMus, European National Museums: Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen, Bologna 28-30 April 2011. Linköping Electronic Conference Proceedings. 64. Linköping University Electronic Press (Linköping electronic conference proceedings). 2011. 578–9. ISSN 1650-3740. 20 November 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  18. ↑ 1 2 Gambin, Kenneth. One Hundred Years of Heritage 1903–2003. Santa Venera: Heritage Books. 2003. 22–29. ISBN 978-99932-39-76-5.
  19. ↑ Carabott, Sarah. "From rubbish bags to the archives' centrepiece". Times of Malta. 23 April 2019. 28 March 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  20. ↑ "Attard, E. (2016, 24/01/2016). More cases of men killing their wife or former wife. The Sunday Times of Malta, pp. 36-37" (PDF).
  21. ↑ "Maltapost privatisation latest red-letter day in postal history". Times of Malta. 21 January 2008. 4 March 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  22. ↑ "Contact Details". Ministry for Tourism. 21 March 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  23. ↑ Cooke, Patrick. "Museum will move to Auberge d'Italie". Times of Malta. 21 November 2013. 23 June 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  24. ↑ "About MUŻA". Heritage Malta. 23 June 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  25. ↑ Camilleri, Ivan. "Tourism Authority pushed to Smart City". Times of Malta. 7 June 2016. 8 June 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  26. ↑ "We're Moving!". Malta Tourism Authority. 24 April 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 February 2017. The Malta Tourism Authority will be moving its offices from Valetta to its new premises at Smart City. ... The general public is informed that the offices will be closed on Thursday 2nd, Friday 3rd, and Monday 6th February 2017 and will be open again for business during normal office hours as from Tuesday 7th February 2017.
  27. ↑ "MUŻA project: Conservation works on the main façade in full swing". Heritage Malta. 4 March 2016. 3 May 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  28. ↑ Demicoli, Keith. "Artistic details uncovered on the Auberge d'Italie facade". TVM. 4 July 2016. 2 August 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  29. ↑ "Auberge d'Italie gets grandmaster's bust back following restoration works". Times of Malta. 2 August 2016. 2 August 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  30. ↑ Grima, Noel. "The Fine Arts Museum saga comes full circle". The Malta Independent. 17 November 2013. 20 November 2013 tarixində arxivləşdirilib.
  31. ↑ "Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939". Malta Environment and Planning Authority. 20 April 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  32. ↑ 1 2 3 "Auberge D'Italie" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 December 2012. 8 December 2015 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  33. ↑ De Lucca, Denis. Carapecchia: Master of Baroque Architecture in Early Eighteenth Century Malta. Midsea Books. 1999. səh. 140. ISBN 99909-93-00-9.
  34. ↑ Ciantar, Giovannantonio. Malta illustrata ovvero descrizione di Malta isola del Mare Siciliano e Adriatico (Italian). Malta. 1772. 65–66. 2022-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-20.
  35. ↑ Grima, Noel. "The beauty of fortifications". The Malta Independent. 19 October 2015. 17 August 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  36. ↑ "The fascination of underground Valletta". The Malta Independent. 28 October 2012. 3 September 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  37. ↑ "Europa Programme 2010 with the theme of 'Cultural Heritage' – Auberge d'Italie". Central Bank of Malta. 26 March 2016 tarixində arxivləşdirilib.