Əks-qəza avtomatikası
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Əks-qəza avtomatikası (ƏQA) — enerji sistemin elektroenergetika rejiminin parametrlərinin ölçülməsini və emal edilməsini, məlumatların ötürülməsi və idarəetmə əmrlərinin verilməsini və nəzarət tədbirlərinin müəyyən edilmiş alqoritm və parametrlərə uyğun həyata keçirilməsini təmin edən, enerji sistemdə olan qəza rejimlərinin inkişafının qarşısını alan və ləğv edən qurğuların cəmidir.
ƏQA qurğusu — qəzaların qeyd edilməsini həyata keçirən, enerji sistemin elektroenergetika rejiminin parametrlərini emal edən, idarəetmə təsirlərini seçən, qəza siqnalları və idarəetmə əmrlərini ötürən və ya nəzarət təsirlərini həyata keçirən və bütövlükdə (operativ və texniki) xidmət göstərən texniki qurğudur (aparat, terminal).
| ƏQA | Təyinatı |
|---|---|
| DPLA | - dayanıqlığın pozulmasının ləğvi avtomatikası; |
| ARLA | - asinxron rejimin ləğvi avtomatikası; |
| TAMA | - tezlik azalmasının məhdudlaşdırılması; |
| GAMA | - Gərginliyin azalmasının məhdudlaşdırılması; |
| TYAA | - tezliyin yüksəlməsinin məhdudlaşdırılması; |
| GYMA | - Gərginliyin yüksəlməsinin məhdudlaşdırılması; |
| AİMA | - avadanlığın ifrat yüklənməsinin məhdudlaşdırılması |
ƏQA nəzarət təsirləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]ƏQA aşağıdakı nəzarət təsirlərindən istifadə edir:
- Turbo və hidroturbinlərin yüklərinin açılması
- Generatorların açılması
- Generatorları işə salınması
- Generatorun yüklənməsi
- Yüklərin açılması
- Generatorların təsirlənməsinin forsirovkası
- Uzununa və eninə kompensasiya qurğularının idarə edilməsi (şuntlayıcı reaktorların qoşulması, şuntlayıcı reaktorların açılması, kompensasiyanın sürətləndirilməsi)
- Sistemin qeyri-sinxron işləyən hissələrə bölünməsi
- Sistemin bölünməsinə səbəb olmayan xətlərin və transformatorların, seksiya və şin açarların açılması
Göstərilən idarəetmə təsirlərindən istifadə etmək qeyri-mümkün olduqda və ya onların səmərəliliyi az olduqda əlavə təsirlərdən istifadə edilə bilər:
- Generatorların elektriki tormozlanması
- Yüksək təzyiqdən buxar turbininin yükünün açılması
- Ötürücü xətlərin gücünün idarəedilməsi
- Dəyişən cərəyanın ötürülmə gücünə faza nəzarəti və digərləri