Əlcəzair etirazları (2019)

Əlcəzair etirazları — 2019-cu ilin fevral ayından Əlcəzairin müxtəlif şəhərlərdə başlayan və 82-ci prezident Əbdüləziz Buteflikanın beşinci dövr üçün prezidentliyə namizəd olmasına qarşı aparılan xalq hərəkatı.

Əlcəzair etirazları
Tarix 16 fevral 2019 — h.h
Yeri  Əlcəzair
Səbəbi Əbdüləziz Buteflikanın 5-ci müddətə prezidentliyə namizədliyini irəli sürməsi.
Nəticəsi
  • Buteflikanın 5-ci dönəm prezidentliyə namizədlikdən imtina etməsi
  • Prezident seçkilərinin bir qədər sonrakı müddətə təxirə salınması
  • Yeni konstitusiyanın hazırlanması
  • Hökumətin istefası
  • Əlcəzair Ümummilli Konfransının çağırılması
Münaqişə tərəfləri

Əlcəzair Xalq hərəkatçıları

İctimai-siyasi təşkilatlar:
«Sosialist qüvvələrin cəbhəsi»»
Milli Vəkillər Assosasiyası

Əlcəzair Əbdüləziz Buteflika

İctimai-siyasi təşkilatlar:
«Milli Qurtuluş Cəbhəsi»

Komandan(lar)

Liderləri yoxdur

Əbdüləziz Buteflika

Tərəflərin qüvvəsi

Əlcəzair vətəndaşları

  • Əlcəzair hökuməti
    • Əlcəzair polisi
İtkilər

bir etrazçı həlak olmuş, 183 nəfəri isə yaralanmışdır[1][2]

168 polis əməkdaşı yaralanmışdır[3][4]

Ümumi itkilər
  • 3
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Səbəbləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

10 fevral 2019-cu ildə Əbdüləziz Buteflika yeni prezident seçkilərində öz namizədliyini irəli sürəcəyini bəyan edir. Bununla belə dövlət başçısı ağır xəstəliklərdən əziyyət çəkir. Hətta 2013-cü ildə İnsult keçirmiş və hazırdada əlil arabasında hərəkət edir. İctimaiyyətdə nadirən görünür.

Xronologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

16 fevral – Herrat şəhərində yüzlərlə insan küçələrə çıxmış və prezidentin 5-ci müddətə namizədliyinə qarşı çıxmışdır[5].

18 fevral – Prezident Buteflikanın qarşıdakı seçkilərdə iştirak etməsinə etirazlar ölkənin şimalındakı bir neçə əyalətdə keçirilir. Polis etirazların yatırılması üçün güç tətbiq etmir[6].

21 fevral – altı həmkərlar ittifaqı 27 fevraldan tətilə başlamaq barədə çağırışlar edir. Həmkarlar ittifaqı nümayəndələri ölkənin küçələrində səlahiyyətlilərin təhsil işçilərinin tələblərini nəzərə almadığına etiraz edirlər[7].

22 fevral – ölkədə Prezident Buteflikanın idarəçiliyinə qarşı etirazlar başladılır[8].

25 fevral – polis etirazçılara qarşı gözyaşardıcı qaz tətviq edir[9].

28 fevral – Əlcəzair şəhərində universitet tələbələri prezidentin növbəti dəfə namizədliyinə qarşı etiraz keçirirlər. Universitetin əsas binasında etirazlar baş verməsinə gözətçilər maneə törətdir. Bununlada tələbələr xaricindəki nümayişçilərə qoşulur. Hətta tələbələri universitetin professorları da dəstəkləyir[10].

1 mart – 800 minlik etirazçı ölkənin müxtəlif şəhərlərində prezidentin 20 illik idrəsinə qarşı etirazlara qoşulur. Polislə toqquşmalar hökumət binasıvə prezident rezidensiyası qarşısında baş tutur. Hüquq-mühafizə orqanlarının gözyaşardıcı qazdan istifadə etdir. Nəticədə 10 min etirazçı müxtəlif xəsarətlər alır[11]. Ölkədə senzuraya qarşı etiraz edən 40 jurnalist polis tərəfindən saxlanılır[12].

2 mart – Əl Mayadin və Youm7 tibb mənbələrinə istinadən bildirir ki, prezident Buteflika təkrar xəstəxanaya yerləşdirilib. Bu dəfə isə Cenevrədə kritik vəziyyətdə universitet xəstəxanasına müraciət edib. Həkimlər ona dövlət başçısının vəzifələrini yerinə yetirə bildiyini ifadə edən bir sənəd verə bilmirlər. Bununla əlaqədar Gulf Online nəşrinə görə, yüksək səviyyəli qaynaqlara istinadən Buteflika yaxın gələcəkdə 2019-cu il prezident seçkilərində iştirakıəndan imtina edəcəkdir[13].

3 mart – Buteflikanın prezidentliyə namizədlik barədə sənədləri qeydiyyat üçün Konstitusiya Şurasına təqdim edildi. Ancaq bunu onun yerinə kim etdiyi məlum deyildir. Sənədlərin təqdimatı üçün namizədin sənədləri şəxsən imzalaması şərt olsa da, prezident hazırda Cenevrə xəstəxanasındadır. Bu münasibətlə Abdelgani Zaalane Bufetlika yenidən prezident seçiləcəyi təqdirdə, o xəstə olsa bir il ərzində erkən prezident seçkiləri keçirəcəyini bildirən bir mesajı xalqa bəyan edir. Yeni seçkilər üçün rüzum olsa bu işi Milli Müstəqil Konfrans öz üzərinə götürməlidir. Prezident yeni konstitusiya ilə bağlı referendum keçirəcəyini vəd edir[14][15].

Вelə həmin gün də ölkədə kütləvi etiazlar başlayır[16]. Polis küçələri bağlayır və edirazçılara qarşçı su şırnaqlarından istifadə edir[17]. Etirazlar səbəbindən paryaxta giriş bağlanılır metro fəaliyyətini dayandırır[18].

Paytaxtla yanaşı Konstantin, Oran, Annaba, Mostaqanem, Skikda və bir çıx şəhərlərdə etirazlar keçirilir[19].

4 mart – tələbələr paytaxta etirazlara qoşulur və prezidentin istehfasına qədər universitetlərə getməyəcəyinə qərar verirlər[20].

5 mart – etirazçılar paytaxtda hökumət binalarına girməyə çalışdı amma polis bütün cəhdlərə maneə törətdi və etirazçılara qarşı gözyaşardıcı qazdan istifadə etdi. Nəticədə onlarla insan yaralandı[21]. Konstantin, Annaber və Blida[22] şəhərlərində tələbə etirazları keçirildi.

7 mart – prezidenin tikinci bəyanatını Əlcəzir Poçt, İnformasiya və Telekommunikasiya Texnologiyaları naziri Hud İman Feraoun xalqa bəyzn edir. Prezident "vətəndaşların yetkinliyinə sübut edən xalq tərəkatının sülhsevərliyini" alqışladı və «xaos və üsyanı təşviq etmək» cəhdlərinə qarşı xəbərdar etdi. Öz növbəsində Müdafiə Nazirinin müavini, Milli Xalq Ordusunun Baş Qərargah rəisi Əhməd Qaid Saleh ordusunun ölkənin ali maraqlarını qoruyacaqlarını və ölkəni qan töküldüyü keçmiş illərə qayıtmasına yol verməyəcəyini bəyan edir[23].

Müxalif partiya olan «Sosialist qüvvələrin cəbhəsi» partiyasının üzvləri etirazlara dəstək olaraq Əlcəzir parlamentindəki deputat yerlərindən imtina edir. Partiya həmçinin Əlcəzair rəhbərliyinin dəyişdirilməsi məqsədlərinə çatana qədər sülh nümayişlərinin davam etdirilməsinə çağırış edir[24].

Nümayişlər həmin gündə davam edir. Milli Vəkillər Assosasiyası mitinqlərə qoşulur və «Respublika - krallıq deyil» şuarını səsləndirilər[25].

Əlcəzair bayrağına bürünmüş nümayişçi.

8 mart – 1 milyon insan paytaxt küçələrinə çıxaraq, Milli Qurtuluş Cəbhəsi partiyasına və Prerzident Bufeylika idarəçiliyinə qarşı çıxırlar. Metro və elektrikli qatarların hərəkəti dayandırılmış, dövlət əhəmiyyətli binalar və xarici ölkələrin səfirlik binalarında mühafizə artırılmışdır. Moris Oden, 1 may meydanları və Ümumi Poçt Office, Viktor Hüqo, Əmiruş və V Məhəmməd bulvarları, Diduş Murad və Ben Mehdi küçələri və digər ərazilər etirazçılarla dolmuşdur. Küçələ çıxa bilməyənləy eyvan və damların üzərlərinə çıxmışdılar[26]. Kütləvi etirazlar zamanı 195 nəfər həbs edilir[27], 112 пpolis yaralanır[28].

Elə həmin gün «Milli Qurtuluş Cəbhəsi» partiyasının bəzi deputatları istehfaya getmiş və nümayişçilərə qoşulmuşdur[29].

10 mart – Əlcəzir Prezidenti Buteflika İsveçrədə müalicəsini bitirdikdən sonra ölkəyə döndü[30].

Müdafiə Nazirinin müavini, Milli Xalq Ordusunun Baş Qərargah rəisi Əhməd Qaid Salah Ruibada çıxış edərkən nümayişçilərə dəstək olduğunu bildirdi. Onun sözlərinə görə xalq və ordusu respublikanın gələcəyi ilə bağlı vahid bir baxışa sahibdir[31].

11 mart – Buteflika bəyanatında 5-ci dönəm üçün prezidentliyə namizədliyini irəli sürməyəcəyini bildirir. Seçkilərin isə yeni konstitutsiyanın hazırlanmasından sonra baş tutacağını bildirir[32].

Seçkinin keçirilmə tarixi xüsusi təyinatlı Əlcəzair Milli Konfransı tərəfindən müəyyən ediləcək. Bu quruma ölkənin sabiq xarici işlər naziri, 85 yaşlı Lahdar Brahimi rəhbərlik edəcəkdir. Bununla yanaşı hökumət istefaya göndərilmişdir[33][34]. Hazırda müvəqqqəКонституционный совет страны утвердил отставку главы государства, а Бутефлика в финальном послании к народу попросил прощения у соотечественниковti hökumətə sabiq daxili işlər naziri ölkəni Nurəddin Bedui rəhbərlik edir. Yeni baş nazir və xarici işlər naziri vəzifəsini isə bu posta 2013-2017-ci illər rəhbərlik etmiş Ratman Lamamra icra edəcəkdir. Ali Seçki Müşahidə Təşkilatı və onun sədri də itefaya göndərilmişdir[35].

Buteflikanın prezident seçkilərində iştirak etməyəcəyini bəyan etməsindən sonra yüz minlərlə adam bunu bayram etmək üçün küçələrə axışmışdır[36][37].

2 aprel prezident Buteflika rəsmən istefaya gedir[38].

Minlərlə əlcəzairli 20 il ölkəyə rəhbərlik etmiş prezidentin istefasını qeyd etməkdən ötrü küçələrə axışır[39]. Bundan öncədə elə həmin günün səhər saatlarında yüzlərlə adam küçəyə çıxaraq Buteflikanın vəzifəsindən ayrılmasını tələb edirdi. Böyük müxalifət partiyaları və hərəkətləri öz adamlıarını küçələrə çıxarmamışdı[40].

3 aprel Ölkənin konstitusiya şurası dövlət başçısının istefasını təsdiqləyir.Buteflika son müraciyyətində xalqından üzr istəyir[41].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "СМИ: в Алжире один человек погиб в давке между полицией и демонстрантами". 2019-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  2. ↑ "СМИ: число пострадавших в ходе протестов в Алжире возросло до 183". 2019-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  3. ↑ "В ходе акций протеста в Алжире пострадали 63 человека". 2019-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  4. ↑ "В Алжире во время акций протеста пострадали более ста силовиков". 2019-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  5. ↑ "Imposante manifestation contre le cinquième mandat à Kherrata". 2019-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  6. ↑ "В Алжире начались протесты против выдвижения Бутефлики в президенты". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  7. ↑ "Профсоюзы Алжира заявили о начале массовых забастовок". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  8. ↑ "В Алжире протестуют против выдвижения 81-летнего президента на пятый срок". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  9. ↑ "Власти Алжира разогнали демонстрантов слезоточивым газом". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  10. ↑ "Студенты Алжира приняли участие в протестах против президента". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  11. ↑ "В Алжире начались акции противников выдвижения 81-летнего Бутефлики на новый президентский срок". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  12. ↑ "В Алжире задержали более 40 журналистов". 2019-03-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  13. ↑ "СМИ сообщили о критическом состоянии президента Алжира". 2019-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  14. ↑ "Президент Алжира пообещал провести досрочные выборы в случае своей победы". 2019-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  15. ↑ "Президент Алжира обещает уйти в отставку. После победы на выборах". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  16. ↑ "Все кандидаты на пост президента Алжира должны подать документы на регистрацию лично". 2019-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  17. ↑ "Протесты в столице Алжира накануне привели к остановке метро и перекрытым улицам". 2019-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  18. ↑ "СМИ: в столице Алжира из-за протестов закрыли метро". 2019-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  19. ↑ "В Алжире продолжились акции протеста против президента". 2019-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  20. ↑ "«Мы не собираемся учиться!» — студенты Алжира объявили забастовку". 2019-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  21. ↑ В Алжире не стихают протесты, армия выступила с предупреждением
  22. ↑ "В Алжире продолжаются протесты против пятого срока президента". 2019-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  23. ↑ "Президент Алжира обратился к народу страны из Швейцарии". 2019-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  24. ↑ "В Алжире оппозиционная партия вывела депутатов из парламента в знак поддержки манифестаций". 2019-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  25. ↑ "К протестам в Алжире присоединились юристы". 2019-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  26. ↑ СМИ: свыше 1 млн человек приняли участие в антиправительственной акции в столице Алжира
  27. ↑ В ходе массовых протестов в Алжире задержали 195 человек
  28. ↑ "В Алжире во время акций протеста пострадали более ста силовиков". 2019-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  29. ↑ "Парламентарии из правящей партии Алжира ушли в отставку, чтобы присоединиться к антиправительственным протестам". 2019-06-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  30. ↑ Президент Алжира вернулся на родину из Швейцарии
  31. ↑ В армии Алжира заявили, что разделяют видение народа по поводу будущего страны
  32. ↑ "Президент Алжира отказался баллотироваться на пятый срок на фоне протестов. Он находится у власти с 1999 года". Meduza. 2019-03-11. 2019-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-11.
  33. ↑ ƏLCƏZAİR HÖKUMƏTİ İSTEFAYA GETDİ[ölü keçid]
  34. ↑ "Əlcəzair hökuməti etirazlar fonunda istefa verdi - Buteflika prezident olmayacaq". 2019-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-12.
  35. ↑ СМИ: общенациональную конференцию Алжира может возглавить экс-глава МИД страны
  36. ↑ "Жители Алжира с вечера понедельника начали праздновать решение президента Абельазиза Бутефлики не идти на выборы". 2020-08-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-12.
  37. ↑ Сотни тысяч алжирцев празднуют решение президента не оставаться на пятый срок
  38. ↑ "Президент Алжира Бутефлика ушел в отставку". Русская служба Би-би-си. 2019-04-02. 2019-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-02.
  39. ↑ "В Алжире празднуют отставку Бутефлики". 2019-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-06.
  40. ↑ "Протестующие в Алжире требуют немедленной отставки Бутефлики". 2019-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-06.
  41. ↑ "СМИ: Бутефлика в новом послании попросил прощения у народа Алжира". 2019-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-06.