Əsin

Əsin - fövqəltəbii və ya ilahi qabiliyyət və ya buna bağlı söz, hiss və qavrayış. İlham. Təsirlənmə, çağırışım, içə doğma ilə gələn yaradıcı düşüncə.

Tərif və Məna[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnsanlara estetetik duyğuları gətirən xəyirli varlıqların tapıldığına inanılan dövrlərin anlayış forması əslində indiki vaxtda da sözün tərkibində gizlidir. Gələn ilham pərisi esinti yaratdığı üçün bu söz yerləşmişdir. "Tanrı Vergisi" deyimi bu anlayışı bir az daha açıqlayır. Sanatsal qabiliyyət və onun nəticəsi olan məhsullar, insanlara bəhs edilmişdir. Bu qabiliyyəti və o an meydana gələcək olan məhsula dair fikiri bir ruh gətirir. Şumerlərə görə "Əs", küləyin söylədiyi söz deməkdir. Türk mədəniyyət və sənət algılayışında qabiliyyətlərin ilahi bir güc tərəfindən göndərildiyi inancı məşhurdur. Əsin anlayışı da onsuz da zaman-zaman gələn bir faktdır. "İlham gəldi" təbiri bu vəziyyəti ifadə edir.

Doğac[redaktə | mənbəni redaktə et]

Doğac, özbaşına danışma və etmə deməkdir. Osmanlıcası "irtical" sözüdür. Əsin (ilham) ilə yaxından əlaqədardır. Birdən-birə içinə doğulduğu kimi danışma və etmə. Allah vergisi bir qabiliyyətin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biridir, daxilidir. Eynilə təbiətdə olduğu kimi verimli və içdən gələn bir faktı ifadə edir. Şamanist inancların hamısında doğaçlama davranış və dualar Tanrısal ünsiyyətin ən əhəmiyyətli göstəricilərindən qəbul edilərlər. Söz, "doğulmaq" kökündən gəlir. Doğurmayı və kişiliyi ehtiva edər. Doğunc isə vicdan mənasını verər.

Tiki[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tiki, türk xalq inancında sirrli səslərdir. Geceleri eşidilən və qaynağı bilinməyən səslərə deyilir. Ruhlar sağ ikən yaşadıqları illerde hər il bir dəfə toplanarlar və xalqı ziyarət edərlər. Bu səs onlara aiddir. Gecənin bu səsi kim işitirse ölər.

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

(Es) kökündən törəmişdir. Əsmək feli ilə əlaqədardır. Fövqəltəbii varlıqların bir esinti şəklində hiss edilə biləcəği inancını saxlayar.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]