Ağacvari asfodelina

Ağacvari asfodelina (lat. Asphodeline prolifera) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin asfodelinakimilər fəsiləsinin asfodelina cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükə həddinə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.

Ağacvari asfodelina
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Qulançarçiçəklilər Fəsilə: Asfodelinakimilər Yarımfəsilə: Asphodeloideae Cins: Asfodelina Növ: Ağacvari asfodelina
Beynəlxalq elmi adı
Asphodeline prolifera Kunth, 1843
Şəkil axtarışı EOL   990982

Birillik ot bitkisidir. Kökləri nazik, qısa, qonurdur. Gövdə 10–50 sm hündürlüyündə, ortadan yuxarı budaqlanandır. Yuxarı tərəfi sıxyarpaqlı, aşağı hissəsi ağ pərdəli genişlənmişdir. Salxım boş, 4–10 çiçəklidir. Çiçəkyanlığı ağ, 8 mm uzunluğundadır. Çiçəkyanlığının yarpaqları ellipsivari, kütdür. Qutucuq yumurtaşəkilli, şarvari, 4–5 mm diametrində, mərmər üzlüdür. Toxum üçtilli, boz, kürək hissədən qırışlı, yanlara sıxılmışdır.

Çiçəkləmə və meyvə əmələgəlmə dövrü may-iyun aylarına təsadüf edir. Toxumla çoxalır. Mezokserofitdir. Aşağı dağ qurşağından yuxarı dağ qurşağıan kimi daşlı-çınqıllı, bəzən əhəngli yerlərdə, çay vadilərində, çəmənlərdə, zibilliklərdə və s. yerlərdə bitir.

Qobustan, Kiçik Qafqazın şimalında, mərkəzi və cənub hissələrində, Naxçıvan düzənliyində və dağlıq hissələrdə (Darıdağ, Gülüstan kəndi ətrafında), Lənkəran ovalığında rast gəlinir.

Populyasiyanın vəziyyətinin və təbii bərpanın ətraf mühitin dəyişilməsindən asılığı müşahidə olunur. Azalma tendensiyasına meyillidir.

Antropogen və zoogen amillər.

Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülmür. Yayılma yerlərində qorunması məqsədilə yasaqlıqların təşkili, yeni yayılma yerlərinin axtarılması vacibdir.