ABŞ sayağı manqalüstü və ya "barbekü" (rus.Barbecue; BBQ) — Amerika Birləşmiş Ştatlarında "manqalüstü", əti temperaturda uzun müddət qızartmaqdan ibarət olan yemək üsuludur. Pişirmə prosesi açıq havada olur. Manqalüstü yəni qril kimi bişirilir. Əsas manqaldan istifadə olunur. Bu cür yemək; yəni manqalda bişən yemək xüsusi dadlı olur. Manqal sousu əsas tərkib hissəsidir. Yeyilərkən sous yeməyə əlavə olunur. Hər manqalüstüdə sous fərqli olur.[1]
Daha tez-tez, cənub bölgələrdə manqalüstü ilə bağlı müsabiqələr və yarışmalar keçirilir. Belə müsabiqələrdə qalib gələnlərə mükafatlar və xüsusi adlar verilir. Manqalüstü üçün hər region rəqabət aparır.[1][2]
Manqalüstünün 3 inqridenti var. Ət və odun kömürü vacibdir. Sos və ya zövqün istifadəsi regional ənənələr arasında geniş dəyişir.
Manqalüstünün əsas tərkibinin ilk hissəsi ətdir. Ət manqalüstüdə ən çox istifadə olun inqridentdir. Xüsusilə də donuz əti qabırğası, həmçinin çəkilən donuz əti, donuz çiyinidir[1]. Ət bişirmək üçün istifadə olunan isti manqal və odun kömürüdür. Bu yemək prosesi dadlı olur[2][3]. İsti tüstü, 120–180 ° arasında temperaturda dəyişir.
Yemək daha çox isti ilə bişirilir. Bu ona xüsusi dad verir. Yavaş pişirmə prosesi 18-dən çox saat çəkir. Uzun pişirmə prosesi 4–5 gün olur[2][4].
Manqalüstü içərisindəki ikinci tərkib hissəsi əti çəkən ağacdır. Odun tüstüsündən hazırlanan yeməklərdən olduğu üçün bu prosesə təsir göstərir.
Hikor, mesqayt, peçan və palıd meşələri acı dad verir.
Alma, armud və albalı kimi meyvə ağacları daha yumşaq, şirin bir dad verir.
Ağır ətirli meşəliklər donuz və mal əti üçün istifadə olunur, yüngül aromalı ağaclar isə balıq və quş üçün istifadə olunur. Daha ekzotik maddələr bəzi reseptlərdə tapıla bilər; üzüm şirin bir ləzzət gətirir; əlavə edilir.
Bir çox hallarda istəyə bağlı olaraq manqal sousu əlavə edilir. Tərkib hissəsi manqal sousudur. Yeməyə pomidor, xiyar əlavə edilə bilər. Manqal sosunun alternativ forması yeməkdən əvvəl ətə tətbiq olunan quru duz, tomat və ədviyyat qarışığıdır[5][6].
Bass, S. Jonathan. (1995). ""How 'bout a Hand for the Hog": The Enduring Nature of the Swine as a Cultural Symbol in the South.". Southern Cultures 1.3 301–320.
Moss, Robert (2010). Barbecue: The History of an American Institution.
Tuscaloosa: U of Alabama. Garner, Bob (2007). Bob Garner’s Guide to North Carolina Barbecue. John F. Blair, Publisher. ISBN 978-0-89587-254-8.
Craig, H. Kent (2006). "What is North Carolina-Style BBQ?". ncbbq.com. Retrieved 2010–02-15.